متن، حاشیه و دنباله
نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی
علی احمدی
هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز و پالایش و پتروشیمی در روزهای پایانی فروردین ماه برگزار شد. امسال توفیق یافتم سه روز پشت سر هم از نمایشگاه بازدید نمایم و با اطراق در غرفه یکی از دوستان، شاهد و ناظر رفت‌و‌آمد بازدیدکنندگان باشم.
در آغاز از متن نمایشگاه بگویم؛ کسانی که نمایشگاه سال‌های پیش را دیده بودند، می‌گفتند امسال نمایشگاه در وضعیت بهتری برگزار و با استقبال بیشتری روبه‌رو شده، پس باید از این حیث قدردان برگزارکنندگان و سپاسگزار بازدیدکنندگان بود.
اما در همین حال، باید به چند نکته از حیث متن و محتوای نمایشگاه اشاره کرد:
1 ـ نخست این که بهترین و بیشترین فضای نمایشگاهی به شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه وزارت نفت اختصاص داده شده بود که علی الاصول از جهت برگزارکننده و صاحب نمایشگاه بودن این وزارتخانه، طبیعی و حتی منطقی به نظر می‌آید، ولی باید به این نکته توجه نمود که فلسفه اصلی برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی، دادن فرصت به فعالان بخش خصوصی برای معرفی و عرضه فعالیت‌ها و محصولات خود است تا مسئولان ذیربط و بازدیدکنندگان هم با قوت‌ها و داشته‌ها روبه‌رو و آشنا شوند و هم کمبودها و نقص‌ها را دریابند.
در چنین حالتی دیده می‌شد که از یک سو پر بیننده ترین و شلوغ‌‌‌ترین سالن‌ها و غرفه‌ها، همان سالن اختصاصی وزارت نفت و در حاشیه‌‌‌ترین و طبعا کم بیننده‌ترین غرفه‌ها، متعلق به سازندگان و تولیدکنندگان بعضا با سابقه و شناخته شده بود.
نیز بسیاری از صنعتگران رشته نفت در سالن‌هایی جا گرفته بودند که از شدت تنگی فضا یا از چشم بازدیدکنندگان دور می‌ماندند یا بازدیدکننده به علت شلوغی و ازدحام بیش از اندازه در برخی ساعات از خیر دیدار آنها می‌گذشت.
2 ـ برخی از غرفه‌ها در اختیار شرکت‌ها و مؤسساتی قرار گرفته بود که رشته فعالیتشان ارتباط چندانی با نفت و مضمون اصلی نمایشگاه نداشت و باعث شده بود تا هم بازدیدکنندگان چندانی نداشته باشند و هم جا را بر خود و دیگران تنگ کنند.
این سنت بد یعنی شرکت دادن مؤسسات غیرمرتبط و بعضا کاملا بی ارتباط بایستی کنار گذارده شود تا فضای کافی نصیب مؤسسات ذیربط شده و بازدیدکنندگان در فضای بازتر و مناسب‌تری به گشت و گذار و بازدیدهای خود بپردازند.
3 ـ از سازندگان و صنعتگران که بگذریم، جای شرکت‌های مهندسی مشاور فعال در رشته‌های نفت و گاز و پتروشیمی در این نمایشگاه (و نمایشگاه‌های قبلی) خالی بود.
آیا شایسته نبود تا برگزارکنندگان ابتکار به خرج دهند و با دعوت از مهندسین مشاور با سابقه در این رشته‌ها ـ که سالیان گذشته با انجام مطالعات مهندسی و طراحی خدمات زیادی به طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت کردند ـ فرصت عرض اندام به این دسته فعالان بخش خصوصی هم می‌دادند؟
مسلم نمایشگاه باید فرصت و زمینه ای باشد برای حضور بخش خصوصی فعال در رشته نفت و صنایع وابسته در شقوق مهندسی، ساخت و تولید، اجرا، خدمات مربوطه و ... و بنابراین، باید ترتیبی داد که همه عناصر فعال در این بخش ـ که مهندسین مشاور جزء مهمی از آن به شمار می‌آیند ـ امکان حضور یابند و برای همین، این تصور که نمایشگاه مکانی است برای حضور صرفا سازندگان و تأمین کنندگان کالا و برخی فعالان مثلا حوزه بالا دستی نفت (مانند حفاری) نمی‌تواند تصویری درست و اصولی باشد.
ناگفته نباید گذاشت که بخش دولتی هم باید فرصتی برای عرضه و معرفی کارکردها و دستاوردهای خود داشته باشد، ولی نه آن چنان که عرصه و فضا را بر بخش خصوصی حاضر در نمایشگاه تنگ کند.
4 ـ امسال گویا از ترتیب سخنرانی‌ها و گفت‌وگوها و کارگاه‌های تخصصی در نمایشگاه خبری نبود. چه خوب بود اگر برنامه‌ریزان و برگزارکنندگان ترتیب چنان امر واجبی را می‌دادند تا در آن سازندگان و تأمین کنندگان کالا و ... بتوانند ضمن گزارش کار، درد دل‌های خود را بازگو کنند و پیشنهادهای سازنده و مفید خود را هم به گوش مسئولان امر برسانند.
واقعیت آن است که در شرایط کنونی، سازندگان و تولیدکنندگان اقلام نفتی و به طور کلی همه صنعتگران دچار مسائل و مشکلات عدیده ای هستند که هم عرصه را بر فعالیت سالم و سازنده آنها تنگ کرده و هم بعضی را به تعطیلی کشانده است. یکی از تازه ترین‌عوامل افزوده شده بر مسائل و مشکلات موجود تولیدکنندگان، گرانی روزافزون مواد اولیه در اثر اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و بالا رفتن قیمت ارز در بازار و نیز عدم تخصیص یارانه بخش تولید از سوی دولت به این دسته فعالان بخش خصوصی است که بیان آن حدیث مفصلی می‌طلبد.
نمایشگاه، فرصتی فراهم می‌کند تا تولیدکنندگان این بخش ضمن معرفی توانمندی‌ها و ابتکارات خود، مسائل و مشکلات و موانع پیش روی را بیان نمایند و از مسئولان ذیربط چاره کار و راهکار و اقدام کارساز بخواهند.
5 ـ از دیگر موارد مشهود، حضور نداشتن وزرای اقتصادی و صنعتی و دیگر مسئولان سازمان‌های مرتبط با محتوی و مضمون این نمایشگاه بود. درست است که نمایشگاه، اختصاصی صنعت نفت است و معمولا عمده بازدیدکنندگان از مسئولان این بخش هستند؛ اما مگر صنعت نفت، بزرگترین و مهمترین صنعت کشور و حیاتی‌ترین شریان اقتصاد ملی نیست؟
چرا نباید وزرای صنعتی و اقتصادی در نمایشگاه حضور یابند تا از نزدیک با مجموعه و اجزای صنعت عظیم نفت و زمینه‌های فعالیت بخش خصوصی توانمند در این رشته آشنا شوند؟ آیا فرصتی بهتر از اجتماع همزمان زیر مجموعه وزارت نفت و بیشتر شرکت‌ها و مؤسسات فعال در این رشته در یک زمان و مکان معین برای دیدن آنها و آشنایی کلی و جزیی با آنان می‌توان سراغ داشت؟
اگر این اتفاق میمون بیفتند، یکی از آثار ارزشمند آن می‌تواند تأثیرگذاری مثبت فضای نمایشگاه بر ذهن مسئولان امر باشد تا دریابند کم نیستند، فعالانی که سالهاست به این حرفه مشغول و دارای توان‌ها و پتانسیل‌های چشمگیری هستند که قدری التفات مسئولان و سازمان‌های دولتی ذیربط به آنها می‌تواند زمینه حمایت جدی و عملی از صنعتگران و رشد و بالندگی آنان را فراهم نماید.
بپردازیم به حاشیه نمایشگاه: درست همزمان با برقراری نمایشگاه فرصت یافتم تا چند نشریه تخصصی توزیع شده در نمایشگاه را بخوانیم که در آنها در کنار خبرهای مثبت و امیدوار کننده، اخبار و مضامینی هم به شرح زیر درج شده بود:
• خودداری دولت از سرمایه‌گذاری 156 میلیارد دلاری
• دستور دارند با خصوصی سازی صنعت نفت مخالفت کنند
• ده ماده از قانون رفع موانع تولید اجرا نشده است
تیتر نخست مربوط می‌شد به مصاحبه آقای امیری خامکانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس که در توضیح آن گفته بود: «طبق برنامه پنج ساله قرار بود 156 میلیارد دلار در صنایع بالا دستی صنعت نفت سرمایه‌گذاری شود که این بدان معناست که باید سالانه سی میلیارد دلار سرمایه گذاری می‌شد؛ اما متاسفانه این کار انجام نشده است».
این عضو کمیسیون انرژی مجلس البته در مصاحبه مفصل خود با هفته نامه اقتصاد و مردم به مسائل دیگر مربوط به صنعت نفت کشور اشاره داشت که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
ـ تخصیص نیافتن درست اعتبارات به صنعت نفت توسط دولت
ـ بی‌ثباتی مدیریت درست در این بخش
ـ کاهش میزان تولید نفت و در نتیجه تحقق نیافتن اهداف سند چشم انداز بیست ساله کشور در این بخش.
تیتر دوم از زبان رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی بیان شده که در گلایه ای با انتقاد از رفتار برخی افراد در بدنه وزارت نفت، آنها را مانع اصلی خصوصی سازی صنعت نفت دانسته و تأکید می‌کند، همین افراد نگذاشتند بورس نفت تشکیل می‌شود.
تیتر سوم گفته‌های آقای فولادگر، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس است که گفته از چهارده ماده قانون رفع موانع تولید که تصویب شده است تنها چهار ماده اجرا شده است.
این نماینده مجلس با پذیرفتن این موضوع که قوانین و اجرای آنها مشکلاتی را برای سرمایه گذاران ایجاد کرده است، تصریح نمود: در دو دوره مجلس هفتم و هشتم قوانینی همچون قانون رفع برخی از موانع تولید نفت، بهینه سازی الگوی مصرف انرژی و بهبود فضای کسب و کار تصویب شد که به نظر راهگشا بود، ولی مهمتر از وضع قانون، اجرای آن است.
مقصود از بیان تیترهای خبری نامبرده آن است که دانسته شود در کنار اخبار مربوط به عملکردها و پیشرفت‌ها و موفقیت‌های بخشی‌های گوناگون صنعت نفت ـ که سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مسئولان صنعت مذکور عمدتا و انحصارا بیان کننده آنهاست ـ این صنعت در حال حاضر گرفتار مسائل و مشکلات و تنگناهای عدیده ای است که خوب است مسئولان دولتی به آنها هم بپردازند و بدانند بیان این دست مسائل، باعث توجه بیش از پیش مخاطبان و جلب اعتماد آنان به گفته‌های مسئولان امر خواهد شد.
و اینک دنباله نمایشگاه: آیا پس از این همه برنامه ریزی و تدارک و کارشبانه روزی برای برپایی نمایشگاه و این همه خبررسانی و تبلیغ و انبوه بازدیدکننده و حضور غرفه‌داران و ... این نمایشگاه در روزهای پس از خاتمه تا سال دیگر، دستاوردها و رهاوردها و نتایجی خواهد داشت؟ آیا امید می‌رود که مسئولان و متولیان به شناسایی و دسته بندی قوت‌ها و ضعف‌های نمایشگاه (منظور متن و محتوای نمایشگاه و نه شکل و قالب ظاهرآن) بپردازند و سپس درصدد تقویت نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف برآیند؟ آیا گاه آن نرسیده است تا به جای پرداختن به شکل‌ها و قالب‌ها و بیان گزارش‌ها و آمارهای خیره کننده و بعضا غلوآمیز، بیشتر به محتوای کار و بیان ضعف‌ها و مشکلات توجه نماییم؟
هم‌اکنون از جمله واجباتی که باید به آن پرداخت شناسایی تنگناها و موانع پیش پای صنعتگران و تولیدکنندگان و حرفه مندان و فعالان عرصه نفت در همه زمینه‌ها و رشته‌ها، تلاش برای رفع موانع قانونی و غیر آن حمایت جدی و عملی از آنان پس از پایان نمایشگاه است.
در پایان امید است برنامه‌ریزان و برگزارکنندگان به نکات مطروحه توجه لازم نشان داده تا هم نمایشگاه سال بعد را متفاوت با آنچه تا کنون بوده برگزار کنند و هم در حاشیه نمایشگاه واقعیت‌ها را بیان نمایند و هم در دنباله آن به مسائلی که اشاره شد، بجد بپردازند و نشان دهند برپایی نمایشگاه، تنها مقدمه‌ای است برای رسیدن به اهداف بزرگتر و مهمتر از خود نمایشگاه.
در آغاز از متن نمایشگاه بگویم؛ کسانی که نمایشگاه سال‌های پیش را دیده بودند، می‌گفتند امسال نمایشگاه در وضعیت بهتری برگزار و با استقبال بیشتری روبه‌رو شده، پس باید از این حیث قدردان برگزارکنندگان و سپاسگزار بازدیدکنندگان بود.
اما در همین حال، باید به چند نکته از حیث متن و محتوای نمایشگاه اشاره کرد:
1 ـ نخست این که بهترین و بیشترین فضای نمایشگاهی به شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه وزارت نفت اختصاص داده شده بود که علی الاصول از جهت برگزارکننده و صاحب نمایشگاه بودن این وزارتخانه، طبیعی و حتی منطقی به نظر می‌آید، ولی باید به این نکته توجه نمود که فلسفه اصلی برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی، دادن فرصت به فعالان بخش خصوصی برای معرفی و عرضه فعالیت‌ها و محصولات خود است تا مسئولان ذیربط و بازدیدکنندگان هم با قوت‌ها و داشته‌ها روبه‌رو و آشنا شوند و هم کمبودها و نقص‌ها را دریابند.
در چنین حالتی دیده می‌شد که از یک سو پر بیننده ترین و شلوغ‌‌‌ترین سالن‌ها و غرفه‌ها، همان سالن اختصاصی وزارت نفت و در حاشیه‌‌‌ترین و طبعا کم بیننده‌ترین غرفه‌ها، متعلق به سازندگان و تولیدکنندگان بعضا با سابقه و شناخته شده بود.
نیز بسیاری از صنعتگران رشته نفت در سالن‌هایی جا گرفته بودند که از شدت تنگی فضا یا از چشم بازدیدکنندگان دور می‌ماندند یا بازدیدکننده به علت شلوغی و ازدحام بیش از اندازه در برخی ساعات از خیر دیدار آنها می‌گذشت.
2 ـ برخی از غرفه‌ها در اختیار شرکت‌ها و مؤسساتی قرار گرفته بود که رشته فعالیتشان ارتباط چندانی با نفت و مضمون اصلی نمایشگاه نداشت و باعث شده بود تا هم بازدیدکنندگان چندانی نداشته باشند و هم جا را بر خود و دیگران تنگ کنند.
این سنت بد یعنی شرکت دادن مؤسسات غیرمرتبط و بعضا کاملا بی ارتباط بایستی کنار گذارده شود تا فضای کافی نصیب مؤسسات ذیربط شده و بازدیدکنندگان در فضای بازتر و مناسب‌تری به گشت و گذار و بازدیدهای خود بپردازند.
3 ـ از سازندگان و صنعتگران که بگذریم، جای شرکت‌های مهندسی مشاور فعال در رشته‌های نفت و گاز و پتروشیمی در این نمایشگاه (و نمایشگاه‌های قبلی) خالی بود.
آیا شایسته نبود تا برگزارکنندگان ابتکار به خرج دهند و با دعوت از مهندسین مشاور با سابقه در این رشته‌ها ـ که سالیان گذشته با انجام مطالعات مهندسی و طراحی خدمات زیادی به طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت کردند ـ فرصت عرض اندام به این دسته فعالان بخش خصوصی هم می‌دادند؟
مسلم نمایشگاه باید فرصت و زمینه ای باشد برای حضور بخش خصوصی فعال در رشته نفت و صنایع وابسته در شقوق مهندسی، ساخت و تولید، اجرا، خدمات مربوطه و ... و بنابراین، باید ترتیبی داد که همه عناصر فعال در این بخش ـ که مهندسین مشاور جزء مهمی از آن به شمار می‌آیند ـ امکان حضور یابند و برای همین، این تصور که نمایشگاه مکانی است برای حضور صرفا سازندگان و تأمین کنندگان کالا و برخی فعالان مثلا حوزه بالا دستی نفت (مانند حفاری) نمی‌تواند تصویری درست و اصولی باشد.
ناگفته نباید گذاشت که بخش دولتی هم باید فرصتی برای عرضه و معرفی کارکردها و دستاوردهای خود داشته باشد، ولی نه آن چنان که عرصه و فضا را بر بخش خصوصی حاضر در نمایشگاه تنگ کند.
4 ـ امسال گویا از ترتیب سخنرانی‌ها و گفت‌وگوها و کارگاه‌های تخصصی در نمایشگاه خبری نبود. چه خوب بود اگر برنامه‌ریزان و برگزارکنندگان ترتیب چنان امر واجبی را می‌دادند تا در آن سازندگان و تأمین کنندگان کالا و ... بتوانند ضمن گزارش کار، درد دل‌های خود را بازگو کنند و پیشنهادهای سازنده و مفید خود را هم به گوش مسئولان امر برسانند.
واقعیت آن است که در شرایط کنونی، سازندگان و تولیدکنندگان اقلام نفتی و به طور کلی همه صنعتگران دچار مسائل و مشکلات عدیده ای هستند که هم عرصه را بر فعالیت سالم و سازنده آنها تنگ کرده و هم بعضی را به تعطیلی کشانده است. یکی از تازه ترین‌عوامل افزوده شده بر مسائل و مشکلات موجود تولیدکنندگان، گرانی روزافزون مواد اولیه در اثر اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و بالا رفتن قیمت ارز در بازار و نیز عدم تخصیص یارانه بخش تولید از سوی دولت به این دسته فعالان بخش خصوصی است که بیان آن حدیث مفصلی می‌طلبد.
نمایشگاه، فرصتی فراهم می‌کند تا تولیدکنندگان این بخش ضمن معرفی توانمندی‌ها و ابتکارات خود، مسائل و مشکلات و موانع پیش روی را بیان نمایند و از مسئولان ذیربط چاره کار و راهکار و اقدام کارساز بخواهند.
5 ـ از دیگر موارد مشهود، حضور نداشتن وزرای اقتصادی و صنعتی و دیگر مسئولان سازمان‌های مرتبط با محتوی و مضمون این نمایشگاه بود. درست است که نمایشگاه، اختصاصی صنعت نفت است و معمولا عمده بازدیدکنندگان از مسئولان این بخش هستند؛ اما مگر صنعت نفت، بزرگترین و مهمترین صنعت کشور و حیاتی‌ترین شریان اقتصاد ملی نیست؟
چرا نباید وزرای صنعتی و اقتصادی در نمایشگاه حضور یابند تا از نزدیک با مجموعه و اجزای صنعت عظیم نفت و زمینه‌های فعالیت بخش خصوصی توانمند در این رشته آشنا شوند؟ آیا فرصتی بهتر از اجتماع همزمان زیر مجموعه وزارت نفت و بیشتر شرکت‌ها و مؤسسات فعال در این رشته در یک زمان و مکان معین برای دیدن آنها و آشنایی کلی و جزیی با آنان می‌توان سراغ داشت؟
اگر این اتفاق میمون بیفتند، یکی از آثار ارزشمند آن می‌تواند تأثیرگذاری مثبت فضای نمایشگاه بر ذهن مسئولان امر باشد تا دریابند کم نیستند، فعالانی که سالهاست به این حرفه مشغول و دارای توان‌ها و پتانسیل‌های چشمگیری هستند که قدری التفات مسئولان و سازمان‌های دولتی ذیربط به آنها می‌تواند زمینه حمایت جدی و عملی از صنعتگران و رشد و بالندگی آنان را فراهم نماید.
بپردازیم به حاشیه نمایشگاه: درست همزمان با برقراری نمایشگاه فرصت یافتم تا چند نشریه تخصصی توزیع شده در نمایشگاه را بخوانیم که در آنها در کنار خبرهای مثبت و امیدوار کننده، اخبار و مضامینی هم به شرح زیر درج شده بود:
• خودداری دولت از سرمایه‌گذاری 156 میلیارد دلاری
• دستور دارند با خصوصی سازی صنعت نفت مخالفت کنند
• ده ماده از قانون رفع موانع تولید اجرا نشده است
تیتر نخست مربوط می‌شد به مصاحبه آقای امیری خامکانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس که در توضیح آن گفته بود: «طبق برنامه پنج ساله قرار بود 156 میلیارد دلار در صنایع بالا دستی صنعت نفت سرمایه‌گذاری شود که این بدان معناست که باید سالانه سی میلیارد دلار سرمایه گذاری می‌شد؛ اما متاسفانه این کار انجام نشده است».
این عضو کمیسیون انرژی مجلس البته در مصاحبه مفصل خود با هفته نامه اقتصاد و مردم به مسائل دیگر مربوط به صنعت نفت کشور اشاره داشت که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
ـ تخصیص نیافتن درست اعتبارات به صنعت نفت توسط دولت
ـ بی‌ثباتی مدیریت درست در این بخش
ـ کاهش میزان تولید نفت و در نتیجه تحقق نیافتن اهداف سند چشم انداز بیست ساله کشور در این بخش.
تیتر دوم از زبان رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی بیان شده که در گلایه ای با انتقاد از رفتار برخی افراد در بدنه وزارت نفت، آنها را مانع اصلی خصوصی سازی صنعت نفت دانسته و تأکید می‌کند، همین افراد نگذاشتند بورس نفت تشکیل می‌شود.
تیتر سوم گفته‌های آقای فولادگر، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس است که گفته از چهارده ماده قانون رفع موانع تولید که تصویب شده است تنها چهار ماده اجرا شده است.
این نماینده مجلس با پذیرفتن این موضوع که قوانین و اجرای آنها مشکلاتی را برای سرمایه گذاران ایجاد کرده است، تصریح نمود: در دو دوره مجلس هفتم و هشتم قوانینی همچون قانون رفع برخی از موانع تولید نفت، بهینه سازی الگوی مصرف انرژی و بهبود فضای کسب و کار تصویب شد که به نظر راهگشا بود، ولی مهمتر از وضع قانون، اجرای آن است.
مقصود از بیان تیترهای خبری نامبرده آن است که دانسته شود در کنار اخبار مربوط به عملکردها و پیشرفت‌ها و موفقیت‌های بخشی‌های گوناگون صنعت نفت ـ که سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مسئولان صنعت مذکور عمدتا و انحصارا بیان کننده آنهاست ـ این صنعت در حال حاضر گرفتار مسائل و مشکلات و تنگناهای عدیده ای است که خوب است مسئولان دولتی به آنها هم بپردازند و بدانند بیان این دست مسائل، باعث توجه بیش از پیش مخاطبان و جلب اعتماد آنان به گفته‌های مسئولان امر خواهد شد.
و اینک دنباله نمایشگاه: آیا پس از این همه برنامه ریزی و تدارک و کارشبانه روزی برای برپایی نمایشگاه و این همه خبررسانی و تبلیغ و انبوه بازدیدکننده و حضور غرفه‌داران و ... این نمایشگاه در روزهای پس از خاتمه تا سال دیگر، دستاوردها و رهاوردها و نتایجی خواهد داشت؟ آیا امید می‌رود که مسئولان و متولیان به شناسایی و دسته بندی قوت‌ها و ضعف‌های نمایشگاه (منظور متن و محتوای نمایشگاه و نه شکل و قالب ظاهرآن) بپردازند و سپس درصدد تقویت نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف برآیند؟ آیا گاه آن نرسیده است تا به جای پرداختن به شکل‌ها و قالب‌ها و بیان گزارش‌ها و آمارهای خیره کننده و بعضا غلوآمیز، بیشتر به محتوای کار و بیان ضعف‌ها و مشکلات توجه نماییم؟
هم‌اکنون از جمله واجباتی که باید به آن پرداخت شناسایی تنگناها و موانع پیش پای صنعتگران و تولیدکنندگان و حرفه مندان و فعالان عرصه نفت در همه زمینه‌ها و رشته‌ها، تلاش برای رفع موانع قانونی و غیر آن حمایت جدی و عملی از آنان پس از پایان نمایشگاه است.
در پایان امید است برنامه‌ریزان و برگزارکنندگان به نکات مطروحه توجه لازم نشان داده تا هم نمایشگاه سال بعد را متفاوت با آنچه تا کنون بوده برگزار کنند و هم در حاشیه نمایشگاه واقعیت‌ها را بیان نمایند و هم در دنباله آن به مسائلی که اشاره شد، بجد بپردازند و نشان دهند برپایی نمایشگاه، تنها مقدمه‌ای است برای رسیدن به اهداف بزرگتر و مهمتر از خود نمایشگاه.
