ظریف و صالحی در مورد توافق هسته‌ای در مجلس چه گفتند؟

با سلام و ادب خدمت ملت مقاوم، هوشیار و دلاور ایران و نمایندگان محترم این مردم،

و با سلام و درود به روان بنیانگزار جمهوری اسلامی و شهدای انقلاب و جنگ تحمیلی و به ویژه شهدای عزیز هسته ای و ایثارگران بزرگوار و خانواده های معزز ایشان،

و با تبریک عید سعید فطر و آرزوی قبولی طاعات و عبادات،

و با تشکر و سپاس ویژه از همه شما مردم برای دعاهایی که در این ایام مبارک و در طول 22 ماه گذشته به ما هدیه کرده اید.

یک هفته پیش در چنین روزی توافقی تاریخی بین ایران و شش کشور قدرتمند دنیا به سرانجام رسید. توافقی که مورد توجه گسترده جهانیان قرار گرفت. طرح صهیونیستی امنیتی سازی ایران فروپاشید و جهانیان از این توافق به عنوان پیروزی عقلانیت و منطق استقبال کرده و آن را نقطه عطفی در تاریخ روابط بین الملل دانستند. به اعتراف دوست و دشمن، آنچه در این میان به اثبات رسید عزت، خودباوری، اقتدار و سربلندی توام با حکمت مردم ایران و رهبر فرزانه ما بود.

در این مذاکرات طولانی و نفس گیر و با توکل بخدا و پشتیبانی مردم

· بر همگان ثابت که جمهوری اسلامی ایران با شش قدرت بزرگ دنیا مذاکره می کند اما باج نمی دهد،

· ثابت شد جمهوری اسلامی ایران در سخت ترین شرایط تحریم حاضر است دو سال مذاکرات را ادمه دهد ولی در برابر فشار مقاومت نماید و از خواسته ها و خطوط قرمز خود عدول ننماید،

· و بالاخره یک بار دیگر بر آمریکا ثابت گردید که به تعبیر مقام معظم رهبری تسلیم ایران را مگر به خواب ببینند.

فرزندان شما ملت ایران در این مذاکرات برای شش قدرت بزرگ دنیا و نماینده عالی اتحادیه اروپا:

· روشن نمودند که هیچ کس هرگز نباید ایران و ایرانی را تهدید نماید،

· روشن نمودند غنی سازی ما و تحقیق و توسعه مرتبط با آن، و اصولا هیچ تاسیسات هسته ای ایران هرگز تعطیل نمی شوند،

· روشن نمودند که برنامه موشکی و تسلیحاتی ما به هیچ کس ربطی ندارد،

· روشن نمودند اگر کسی در منطقه باید پاسخگو باشد آمریکا و غرب ست که تمامی جنایاتی که در فلسطین و یمن و سوریه و ... صورت می گیرد بوسیله سلاح هایی است که آنها تامین کرده اند.

شدت عصبانیت معاندین جمهوری اسلامی، و در راس آنها رژیم صهیونیستی، به خوبی نشان دهنده تثبیت و تحکیم اقتدار منطقه ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران است. جای تعجب ندارد که شاهد جیغ و دادهای نخست وزیر عصبانی آن رژیم و توسل او به کنگره آمریکا برای رای منفی به توافقی هستیم که از دید او "حاضر است خودش را بکشد تا جلوی این توافق که برای رژیم صهیونیستی خطری جبران ناشدنی است را بگیرد." و اصلا عجیب نیست که ایپک، بزرگترین لابی صهیونیستی در آمریکا، به همین منظور تبلیغات چندین میلیون دلاری به راه انداخته است، تا به تعبیر خودشان جلوی این "توافق خطرناک" را بگیرند. دوستان عزیز، هیچگاه رژیم صهیونیستی در میان متحدین خود تا این حد منزوی نبوده است.

جناب آقای رییس

در اینجا افتخار دارم بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، متن کامل برنامه جامع اقدام مشترک را به مجلس محترم ارائه نمایم.

خواهران و برادران گرامی،

توافق هسته ای را در سطوح مختلف می توان تحلیل کرد. می توان در سطوح کلان یا خرد به آن نگریست. می توان در سطوح بین المللی، منطقه ای و داخلی آن را ارزیابی کرد. می توان از زاویه راهبردی به آن نگاه کرد، می توان از زاویه تحریم ها آن را بررسی کرد و می توان از زاویه برنامه هسته ای به ارزیابی آن پرداخت. ولی از هر سطحی که تحلیل می کنیم، نباید فراموش کرد که هر توافقی بهرحال یک بده بستان است. هر طرف از بخشی از خواسته های خود به نفع بخش مهم تری از آنها صرفنظر می کند و مذاکره تا آنجا ادامه پیدا می کند که داده ها و ستانده های دو طرف کم و بیش متعادل گردد. با این توضیح، سوال این است که در یک تصویر بزرگ، داده ها و ستانده های ما و 1+5 در این مبارزه طولانی و نفس گیر چه بوده است؟

اهداف کلیدی جمهوری اسلامی ایران که برای رسیدن به آنها پافشاری کردیم و اکنون در برجام "ستانده های جمهوری اسلامی" به شمار می رود عبارت بود از:

· حفظ عزت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران

· تثبیت برنامه هسته ای به ویژه غنی سازی و رآکتور آب سنگین و شناسایی بین المللی آن ها،

· رفع تحریم ها،

· پایان دادن به 6 قطعنامه تهدید آمیز که تحت فصل هفتم منشور ملل متحد نه تنها تحریم بر مردم ایران تحمیل می کردند، بلکه برنامه هسته ای ایران را ممنوع کرده و جلوگیری از تقویت توان دفاعی و موشکی کشور را به یک وظیفه بین المللی با استفاده از همه ابزارها تبدیل کرده بودند.

برای طرف مقابل، خواسته کلیدی در مذاکرات این بود که:

· از عدم دسترسی ایران به سلاح هسته ای، از طریق محدودیت ها و نظارت ها اطمینان حاصل کند.

آنچه طرف مقابل به دست آورده، علی رغم همه رجزخوانی ها، در حقیقت تحصیل حاصل است. بر اساس آموخته های دینی و انسانی که در فتوای تاریخی مقام معظم رهبری تجلی پیدا کرده است، جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه به دنبال سلاح هسته ای نبوده و نیست. بنابراین ایجاد اطمینان از این امر بدیهی، امتیاز خاصی به شمار نمی رود، ولو اینکه برای تحقق آن برخی محدودیت ها یا نظارت ها پذیرفته شود. آن هم محدودیت هایی که فقط برای یک دوره زمانی معین بوده و تاریخ انقضای مشخص دارد، و ضمنا هیچ نیازی از کشور نیز به واسطه آن تعطیل نمی شود، و نظارت هایی که پس از بررسی های گسترده کارشناسی، امکان سواستفاده از آنها وجود ندارد و اطلاعات غیرضروری یا مخل امنیت کشور در دسترس بیگانه قرار نمی دهد.

اما علاوه بر تثبیت عزت و اقتدار جمهوری اسلامی، ستانده ی عملی ما در عرصه این مذاکرات چیست؟ بزرگترین دستاورد ما مهر تایید شورای امنیت بر غنی سازی در ایران است که اصولا چنین امری در تاریخ شورای امنیت بی سابقه است. شورای امنیت در شش قطعنامه خود که همگی تحت فصل هفت منشور صادر شده اند برنامه غنی سازی ایران را به عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین الملل شناسایی و ممنوع کرده بود. حال همان شورای امنیت، با تصویب قطعنامه ای که در کلیت خود تحت فصل هفت نیست، نه تنها برنامه هسته ای ایران و از جمله غنی سازی را به عنوان یک برنامه مشروع و قانونی پذیرفت، بلکه حتی همه کشورها را تشویق نمود که برای توسعه آن با ایران همکاری کنند. از آن مهم تر این که حتی آینده تجاری - صنعتی برنامه غنی سازی ایران نیز به رسمیت شناخته شد.

دوستان عزیز،

برنامه غني سازي ايران بدون یک روز توقف و یا تعلیق ادامه خواهد یافت. جمهوری اسلامی ایران بر اساس یک طرح مدون و دقیق علمی و فنی، در 8 سال نخست برنامه جامع اقدام مشترک با پذیرش برخی محدودیتها، نه تنها برنامه هسته ای خود را از دیدگاه بین المللی تثبیت میکند، بلکه تمام پایه های علمی و کاربردی لازم را با یک برنامه تحقیق و توسعه پیشرفته برای حرکت به سمت غنی سازی صنعتی و تجاری با بهره برداری از بهترین و پیشرفته ترین سانتریفیوژهای خود و در اقتصادی ترین شکل و با بالاترین بهره وری برقرار خواهد ساخت و نه تنها از توان دانشمندان غیور خود بلکه از پیشرفته ترین دستاوردهای علمی جهانی نیز بهره مند خواهد شد. و نهایتاً در یک طراحی علمی و کارشناسی 15 ساله به ظرفیتی خواهد رسید که برای حداقل 5 نیروگاه هسته ای کافی است. اینها امتیازاتی است که برای بسیاری از کشورها تنها یک آرزوی دست نیافتنی به شمار می روند. اجازه بدهید نام نبرم از کشورهای بسیار نزدیک به آمریکا، که فقط برای آنکه آمریکا یا حتی یکی از متحدانش برای آنها نیروگاه اتمی بسازند، از حق غنی سازی خود برای ابد دست شسته اند و امروز با غبطه به نتیجه پایمردی شما مردم دلاور می نگرند.

و جالب است که برای جمهوری اسلامی ایران این همه ماجرا نیست. ستانده ی دیگر آن که همه تحریم های اقتصادی و مالی شورای امنیت، آمریکا و اتحادیه اروپا که در رابطه با موضوع هسته ای وضع شده اند به طور یک جا در روز اجرایی شدن توافق، و بقیه تحریم ها نیز در غالب محدودیت های موقتی در فاصله ای چندساله، برداشته می شوند. یعنی جمهوری اسلامی ایران برای گرفتن امتیازی که برای بسیاری از دیگر کشورها یک "ورود ممنوع" بزرگ است، حتی امتیاز مضاعفی هم می گیرد و آن رفع همه تحریم های شورای امنیت، آمریکا و اتحادیه اروپا علیه کشور می باشد.

ما هیچگاه ادعا نکرده و نمی کنیم که برنامه جامع اقدام مشترک کاملاً به نفع ایران است. باز تاکید می کنم که مذاکره اصولا یک بده بستان است و تا زمانی که هر دو طرف به میزان قابل قبولی از خواسته های خود نرسیده باشند، هیچ توافقی شکل نمی گیرد. مسلما ما برای رسیدن به خواسته های خود، در حوزه محدودیت ها و نظارت ها انعطاف ها ونرمش هایی داشته ایم. اما این انعطاف ها همگی هدفمند و با محاسبه کافی صورت گرفته است، همچون کشتی گیری که، در مثال حکیمانه مقام معظم رهبری، برای برنده شدن در مسابقه در زمان و مکان مناسب برای تثبت امتیازهای بزرگ تر تن به امتیازهای کوچک تر می دهد. اما همه می دانند آنچه مهم است نتیجه نهایی است و دستی که نهایتا به علامت پیروزی به بالا می رود.

شما نگاه کنید: فردای اعلام توافق در وین، توماس فریدمن، خبرنگار مشهور و برجسته آمریکایی، در مصاحبه اختصاصی از رئیس جمهور آمریکا سوال می کند: شش قدرت جهان در یک طرف میز مذاکره بودند و ایران به تنهایی در طرف دیگر بود. چرا ما نتوانستیم از این اهرم طوری استفاده کنیم که توان ایران را برای تبدیل شدن به کشوری در آستانه قدرت اتمی در ده سال آینده از بین ببریم؟ چرا نتوانستیم زیرساخت های غنی سازی ایران را به طور کامل برچینیم؟

برای نتانیاهو و تندروهای آمریکایی کابوس وحشتناکی است که نه تنها طرح ایران هراسی، اسلام هراسی و شیعه هراسی شان به یکباره مفتضح می گردد، بلکه تمامی زیرساختهای برنامه هسته ای ایران حفظ می شود، مسیر حرکت هسته ای ایران با روندی معقول ادامه پیدا می کند و ایران در یک روند معقول مبتنی بر ضرورت های علمی و اقتصادی به یک کشور صاحب غنی سازی صنعتی مبدل می گردد. و جالب آن که در این مسیر، ایران از شورای امنیت هم خارج شده و تمامی تحریم ها علیه آن لغو می گردند.

با توجه به اینکه برادر عزیزم جناب آقای دکتر صالحی که بنده و تمامی هیئت مذاکره کننده و کل مذاکرات مرهون بزرگواری و تلاش های ایشان و همکارنشان است، توضیحات مفصل و عالمانه در بحث هسته ای خواهند داد، اجازه بفرمایید من بیشتر به بحث تحریم ها و موضوعاتی که این روزها موجب ابهام شده است بپردازم:

· تحریم های اقتصادی و مالی در حوزه های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه، حمل و نقل که به بهانه برنامه هسته ای ایران توسط اتحادیه اروپایی و آمریکا وضع شده است، در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا لغو و متوقف می شوند؛

· تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای به طور کامل لغو خواهد گردید؛

· برای اولین بار پس از سه دهه تحریم غیرعادلانه ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد گشت؛

· ده ها میلیارد دلار از درآمدهای ایران که طی چند سال گذشته به دلیل تحریم های ظالمانه در خارج از کشور مسدود شده است آزاد خواهد شد؛

· محدودیت فروش نفت ایران منتفی می شود؛

· بازارهای جهانی بر روی فرش و محصولات غذایی ایران باز خواهد شد؛

· نقل و انتقالات و خدمات مالی، فعالیت های بانکی و بیمه، خدمات پیام رسانی مالی (سوئیفت)، خدمات فاینانس، خدمات مالی مربوط به تجارت با ایران، وام های بلاعوض، وام های ترجیحی، فلزات گران بها، الماس، اسکناس، نرم افزار، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع کشتی رانی و کشتی سازی، صنعت حمل و نقل از تحریم خارج می شوند و صادرات و واردات، تأمین تجهیزات و سرمایه گذاری در این حوزه ها آزاد می گردد؛

· بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کشتیرانی جمهوری اسلامی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت کش و شرکت های تابعه، ایران ایر و بسیاری از دیگر نهادها، بانک ها و موسسات کشورمان (در مجموع حدود 800 شخص حقیقی و حقوقی) از شمول تحریم ها خارج می شوند؛

· دسترسی بیشتر ایران به حوزه‌های تجاری، فناوری، مالی و انرژی تسهیل خواهد شد؛

· و آمریکا ممنوعیت فعالیت شعبات خارجی شرکت های آمریکایی در ایران را لغو خواهد کرد.

· به علاوه آمریکا و اتحادیه اروپا متعهد می شوند از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با هسته ای علیه جمهوری اسلامی ایران اجتناب کنند و از اعمال تحریم‌های گذشته تحت عناوین جدید نیز خودداری نمایند.

حتی درحوزه همکاری های بین المللی در زمینه انرژی صلح آمیز هسته ای، قطعنامه شورای امنیت که تا دیروز این همکاری ها را غیرقانونی و قابل تنبیه می دانست، کشورها را به همکاری با ایران تشویق و ترغیب کرد. نیروگاه‌های هسته‌ای ای و راکتورهای تحقیقاتی مدرن همراه با فناوریهای مربوطه؛ تولید سوخت هسته ای، از جمله سوختهای جدید؛ تحقیق و توسعه روی فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای همچون گداخت هسته ای، انواع شتابدهنده ها، فیزیک پلاسما؛ پزشکی هسته ای و رادیوداروها از جمله تأسیس مرکز منطقه‌ای فوق مدرن پزشکی هسته‌ای؛ فناوری لیزر برای کاربردهای پزشکی و ایمنی، پادمان و امنیت هسته‌ای از جمله حوزه های همکاری با ایران محسوب می شوند.

به علاوه بر اساس برجام، روز گذشته کلیه قطعنامه های شورای امنیت علیه برنامه هسته ای ایران لغو شد و تنها برخی محدودیت ها بجای ممنوعیت های شداد و غلاظ قطعنامه های قبلی طی یک سند ضمیمه قطعنامه که از سوی 1+5 صادر شده است اعمال شد که نه تنها در مقایسه با تحریم های گذشته تسلیحاتی و موشکی ناچیز است، بلکه پس از ماه ها مذاکره توانستیم تثبیت کنیم که این محدودیت ها حتی جزئی از توافق ما با 1+5 به شمار نمی آید و لذا رعایت نشدن آنها به معنی نقض برجام نیست.

بندهای تند و الزام آور قطعنامه 1929 مبنی بر ممنوعیت فعالیت موشکی کشورمان همراه با وظیفه کشورها برای ممانعت از آن و سازوکار عریض و طویل راستی آزمایی و پیگیری مندرج در 1929، به درخواست غیر الزام آور از ایران برای خودداری از فعالیت در حوزه موشک های بالیستیک که برای توانمندی حمل سلاح هسته ای طراحی شده اند تبدیل گردیده است که با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال آن نبوده و نخواهد بود، بر برنامه موشکی ما تاثیری نخواهد داشت.

همچنین تحریم تسلیحاتی ایران لغو و با برخی محدودیت ها جایگزین شد، به نحوی که امکان واردات یا صادرات اقلام دفاعی به صورت موردی فراهم می شود. این مورد نیز منحصر به ضمیمه قطعنامه است و رعایت نشدن آن تأثیری بر پایبندی به برجام نخواهد داشت. این محدودیت ها نیز بعد از 5 سال به طور کامل لغو خواهد شد؛

ممنوعیت خرید اقلام حساس با کاربرد دومنظوره لغو و تامین نیازهای ایران از طریق کمیسیون مشترک ایران و 1+5 تسهیل خواهد شد. به علاوه به دنبال مذاکرات نفس گیر، تأمین نیازهای دفاعی در توافق از شمول این بند مستثنی شده اند.

برادران و خواهران گرامی زمانی به اهمیت این تغییرات اساسی و ماهوی نسبت به قطعنامه های سابق پی خواهند برد که توجه کنند تنها تا چند ماه قبل، اکثریت اعضای 1+5 به دنبال حفظ تمامی تحریم های 35 گانه اشاعه ای، تسلیحاتی و موشکی با حفظ عبارات خطرناک قطعنامه های 6 گانه قبلی بودند. ولی با مقاومت و منطق محکم فرزندان شما به این حد، آن هم خارج از چارچوب توافق، رضایت دادند. البته ما مواضع خود را در این موارد به صورت شفاف و صریح در بیانیه جمهوری اسلامی ایران که دیروز پس از تصویب قطعنامه صادر و به عنوان سند شورای امنیت ثبت شد منعکس کردیم.

نمایندگان محترم

شاخصه یک توافق خوب از نظر همه ما رعایت خطوط قرمز و چارچوبهای اصولی ترسیم شده از سوی مقام معظم رهبری است. تیم مذاکره مفتخر است که در طول دو سال گذشته همواره رعایت این خطوط و چارچوب ها را سرلوحه کار خود داشته است. از ابتدای مذاکرات و در طول دو سال گذشته بسیاری از خطوط قرمز ترسیمی به تدریج محقق گردید: همچون پذیرش غنی سازی در ایران، حفظ ماهیت آب سنگین اراک، عدم تعطیلی هیچ یک از تاسیسات، عدم نظارت بر سیستم های تسلیحاتی و موشکی ایران، عدم ورود به موضوعات غیرهسته ای، لغو فوری تحریم های اقتصادی و مالی، لغو فوری قطعنامه های شورای امنیت و ... .

در طول چند ماه گذشته که با نزدیک شدن به پایان مذاکرات مباحث دقیق تر و حساس تر می شد، خطوط قرمز نظام نیز دقیق تر و مشخص تر شده و هر جا لازم بوده است توسط عالی ترین مقام در نظام با صراحت بیان شده است. این موارد اخیر را به شرح زیر می توان برشمرد:

· تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با موضوع هسته ای به طور کامل در روزی که به عنوان "روز توافق" شناخته می شود (حدود دو ماه نیم دیگر) لغو و در روز اجرایی شدن عملا برداشته می شود.

· تحریم های تسلیحاتی و موشکی به شکلی که اشاره کردم از ابتدا به محدودیت تبدیل شده و بعد از مدت معینی برداشته خواهد شد. نقض این تحریم ها نقض قطعنامه است و نقض توافق محسوب نخواهد گردید.

· تحریم های اشاعه ای مربوط به کالاهای دومنظوره لغو ولی در عمل از طریق یک کانال خرید در قالب کمیسیون مشترک انجام می شود.

· در زمینه همزمانی لغو تحریم های اقتصادی و مالی با امضای توافق و متناظر بودن اقدامات ایران و طرف مقابل، ابتدا شورای امنیت کلیه قطعنامه های گذشته خود لغو می کند که دیروز این کار انجام شد. این اقدام که به اصرار ما و علیرغم مخالفت کنگره آمریکا صورت گرفت به معنی لغو همه قطعنامه ها حتی قبل از اینکه مراحل قانونی تصمیم گیری در ایران حسب نظر مقام معظم رهبری شروع شود می باشد که امتیاز مهمی برای ماست و نه سلب حقی از مراجع ذیصلاح کشور.

· پیش از شروع اقدامات ایران در حوزه هسته ای، طرفهای آمریکایی و اروپایی تحریم های خود را قانونا لغو یا متوقف خواهند کرد. اثربخشی این لغو از زمانی است که اقدامات ایران انجام شود.

· همزمان با اقدامات هسته ای ایران، طرف مقابل نیز اقدامات قانونی، تدوین مقررات اجرایی و آماده سازی و توجیه بنگاه های اقتصادی و مالی را در همین زمان انجام خواهد داد. تدوین مقررات و دستورالعمل های داخلی رفع تحریم با مشورت ایران انجام می شود.

· همانگونه که آژانس انجام یک رشته اقدامات مشخص از سوی ایران را تأیید می کند، که مغایرتی با نظر رهبری مبنی بر رد قضاوت کیفی آژانس ندارد، ایران نیز اقدامات طرف مقابل برای رفع تحریم ها را راستی آزمایی می نماید.

· اصل تناظر حتی در زمان بندی لغو تحریم ها توسط کنگره و درخواست رییس جمهور از مجلس محترم برای تصویب پروتکل الحاقی نیز رعایت شده است.

· در موضوع راستی آزماییِ اقدامات ایران قبل از برداشته شدن عملی تحریم ها، همان گونه که اشاره شد خطوط قرمز رعایت شده و نقش آژانس تنها کمّی است و باید صرفا همچون دو سال گذشته اقدامات میدانی را گزارش دهد.

· برای حصول اطمینان از صحت عملکرد آژانس در موضوع مسایل باقیمانده که به غلط پی ام دی خوانده می شود، جدول زمانی اجرای توافق به گونه ای طراحی شده است که قبل از کسب اطمینان لازم، هیچ اقدامی در حوزه هسته ای توسط ایران انجام نخواهد شد.

· در مراحل بعدی نیز دوره های زمانی معین در نظر گرفته شده اند و هیچ چیز (مثل رفع محدودیت های تسلیحاتی، یا خاتمه بررسی شورای امنیت) موکول به گزارش محتوایی آژانس نخواهد بود.

· البته در صورتی که آژانس گزارش جامع خود مبنی بر فقدان مواد و فعالیت های اعلام نشده در ایران را سریع تر بدهد، بسیاری از دوره های پیش بینی شده زودتر خاتمه خواهند یافت و منتظر پایان دوره زمانی نخواهند شد.

· در رابطه با خط قرمز رعایت امنیت و حرمت اماکن نظامی و دانشمندان، در توافق امضا شده ی اخیر بین ایران و آژانس برای حل و فصل موضوعات باقی مانده با نظارت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به گونه ای انجام شده است که تمامی ملاحظات ایران رعایت می شود.

· در آینده همه نظارت ها بر طبق روش های معمول بین المللی در قالب پروتکل الحاقی خواهد بود و در برجام به صراحت ذکر شده است که درخواست ها با در نظر داشتن حقوق حاکمیتی ایران و در حداقل ضروری برای اجرای موثر مسئولیتهای راستی­آزمایی تحت برجام، نگه داشته خواهد شد. هماهنگ با رویه های بین­المللی پادمانی، چنین درخواستهایی با هدف مداخله در فعالیتهای نظامی ایران یا دیگر فعالیتهای مرتبط با امنیت ملی ایران نبوده و منحصراً برای حل نگرانی­هایی برخاسته از تحقق تعهدات برجام و دیگر تکالیف پادمانها و عدم اشاعه ایران خواهد بود و از آژانس خواسته می­شود تمام احتیاط را برای صیانت از اسرار صنعتی، فناورانه و تجاری و همینطور دیگر اطلاعات محرمانه که به آن دست پیدا می­کند، به کار گیرد.

· در بحث دوران محدودیت ها، تاکید بر خط قرمز مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه محدودیت غنی سازی و به ویژه تحقیق و توسعه غنی سازی می بایست زیر ده سال باشد، اصلی ترین محور مورد اختلاف و از دعواهای عمده در آخرین دور مذاکرات بود که تا لحظات آخر ادامه یافت. نهایتا همانطور که در متن برجام مشاهده می شود دوره هشت سال محدودیت برای برنامه غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی صراحتا ذکر شده است و پس از آن ایران برنامه طبیعی خود به سمت تجاری و صنعتی شدن را با یک شیب معقول و منطقی طی خواهد کرد.

· در تمامی این دوره تحقیق و توسعه غنی سازی ادامه خواهد داشت و پیشرفته ترین سانتریفیوژهای ما مراحل منطقی تحقیق و توسعه خود را همراه با گازدهی در آبشارهای میانی طی خواهند کرد و نیز تحقیقات دانشگاهی همانگونه که برادر عزیزم جناب آقای دکتر صالحی توضیح خواهند داد بدون وقفه ادامه می یابد. در این زمینه هم باور داریم که در حد توان خطوط قرمز مقام معظم رهبری را رعایت کرده ایم.

· در برخی موارد (مثل رآکتورهای آب سنگین به غیر از اراک و یا موارد مربوط به شفافیت که محدودیت تلقی نمی شود) از ماه ها قبل دوره زمانی بیشتری از سوی خود ما با توجه به برنامه های خودمان و امکانات و نیازهای ملی مان پیشنهاد شده بود، که هدف از آن پایین آوردن دوران درخواستی 20 ساله و یا بیشتر طرف مقابل برای برخی محدودیت ها و بسته شدن پرونده در شورای امنیت ظرف 10 سال بود.

· دو مورد که با سروصدای زیاد به عنوان دوره های 20 و 25 ساله از سوی کاخ سفید مطرح می شود، محدودیت نیست که خلاف خطوط قرمز تعیین شده از سوی رهبری معظم باشد؛ بلکه صرفا اقدامات شفافیت ساز مانند نظارت بر معادن است که پس از بررسی کارشناسی نه تنها مشکلی برای کشور ایجاد نمی کند، بلکه از بسیاری اتهامات در آینده که می توانند به درخواست های غیرمنطقی برای دسترسی منجر شوند نیز جلوگیری می کند.

· اما در رابطه با خطوط قرمز مربوط به فردو، 6 زنجیره سانتریفیوژ IR-1 (1044 ماشین) با کلیه زیرساخت ها در فردو باقی خواهند ماند. که از این شش زنجیره، دو زنجیره (348 ماشین) در حال چرخش خواهد ماند و به تدریج و در قالب یک همکاری دوجانبه با روسیه به امر تولید ایزوتوپ های پایدار خواهند پرداخت. چهار زنجیره ی بقیه (696 ماشین) به صورت خاموش ولی آماده به کار در سر جای خود باقی خواهند ماند.

· بقیه ماشین ها و زیرساخت های آنها در یک فاصله زمانی یک ساله به نطنز منتقل خواهند شد و در کنار سایر سانتریفیوژهای جمع آوری شده، بر خلاف اصرار برخی کشورهای غربی، در زیرزمین نطنز نگهداری خواهند شد تا در زمان مقتضی برای جایگزینی سانتریفیوژهای از رده خارج به کار گرفته شوند. فاصله زمانی یک ساله به منظور اعمال دقت کافی در انتقال آنها و جلوگیری از وارد آمدن صدمه می باشد. در این رابطه نیز در حد توان خطوط قرمز رعایت شده و به محضر مقام معظم رهبری گزارش شده است.

· اما در مورد خط قرمزها پیرامون اراک می توان گفت که به لطف خدا تمامی نکات مورد نظر معظم له به صورت کامل اجرا شده است. نخست اینکه ماهیت آب سنگین اراک در جریان مدرن سازی به طور کامل حفظ خواهد شد. بدین منظور طراحی مفهومی راکتور جدید که توسط دانشمندان کشورمان صورت گرفته عینا ضمیمه توافق شده است.

· ثانیاً در ضمیمه شماره 5 توافق که مربوط به جدول زمان بندی اجرا می باشد، مرحله امضای توافق اولیه بین ایران، چین و سایر کشورهای علاقمند برای مشارکت در پروژه نوسازی اراک، قبل از هرگونه اقدام عملی منجمله خروج قلب رآکتور صورت می گیرد. مجوز این اقدام که ممنوعیت شدید در قالب قطعنامه های قبلی داشت از هم اکنون تحت ماده 41 منشور در قطعنامه 2231 صادر شده است.

· نگرانی مقام معظم رهبری در مورد تولید سوخت در داخل، در متن اصلی و در ضمیمه شماره یک توافق تصریح شده است که ایران امکان تولید سوخت در داخل خاک خود را دارد و حتی ذکر شده است که کمیسیون مشترک در این حوزه بسیار پیچیده فنی به ایران کمک خواهد کرد.

· در توافق همچنین تصریح شده است که سوخت راکتور جدید اراک نیز در ایران تولید خواهد شد به غیر از اولین محموله که عمدتا به دلایل فنی در خارج از کشور (احتمالا در چین) صورت می گیرد.

· همچنین تاکید شده است که چنانچه سوخت تولید شده در ایران از استانداردهای بین المللی لازم برخوردار باشد از شمول محدودیت 300 کیلو برای نگهداری مواد غنی شده خارج خواهد شد.

· ذخائر مواد غنی شده یا در داخل کشور به اورانیوم طبیعی تبدیل خواهند شد و یا در مقابل دریافت اورانیوم طبیعی فروخته خواهد شد. بدین ترتیب نه تنها ایران وارد بازار انحصاری بین المللی فروش اورانیوم غنی شده می شود، بلکه ممنوعیت فروش اورانیوم طبیعی به ایران که 35 سال است به شدت اجرا می شود لغو خواهد شد. این مجوز در قطعنامه 2231 نیز تحت ماده 41 از هم اکنون صادر شده است. لازم است در اینجا تأکید کنم که چندین مورد از اشارات به ماده 41 در قطعنامه 2231 دیروز در واقع برای صدور مجوزهایی است که از دیروز و نه از روز اجرایی شدن اعتبار عملیاتی پیدا می کند و لذا نباید توسط عزیزان به ضرر ایران تفسیر شوند.

· بر خلاف خواسته و اصرار طرف مقابل، هیچ یک از سانتریفیوژها و زیرساخت های آنها که جمع آوری می شوند نه از کشور خارج می شود و نه منهدم می گردد. قلب اراک نیز پس از خروج از راکتور برای جایگزینی با قلب جدید، در کشور نگهداری می شود.

· خط قرمز بعدی خودداری از پذیرش بازرسی و یا ممنوعیت در حوزه صنایع دفاعی و موشکی بود که به صورت کامل در توافق حاصل شده و حتی در قطعنامه شورای امنیت نیز تا حد قابل قبولی تأمین شده و به محضر رهبری معظم گزارش شده است. با مقاومت بسیار شدید تیم مذاکره کننده، طرف مقابل خواسته های اولیه خود برای نظارت و راستی آزمایی بر برنامه موشکی و تست های موشکی را به طور کامل کنار گذاشت. در قطعنامه 2231 ممنوعیت شدید هرگونه برنامه موشکی ایران از اقدام اجباری، قابل پیگرد و حتی قابل پیشگیری قهرآمیز ذیل فصل هفت در قطعنامه 1929 خارج شده و به محدودیت غیرالزام آور تبدیل شده و کلیه سازوکارهای نظارتی و عواقب نقض حذف شده است. من دوستان و کارشناسان عزیز را دعوت می کنم که فقط برای یک بار بند 9 اجرایی و بند ماقبل آخر مقدماتی قطعنامه 1929 را با دقت مطالعه فرمایند و آنرا با بند 3 ضمیمه 2 قطعنامه 2231 مقایسه نمایند. آن زمان متوجه خواهند شد که چه تحول مهمی در این زمینه رخ داده است.

· همچنین نحوه اشاره به موشک های بالستیک به صورت محتوایی دگرگون شده و بجای عبارت «موشک های بالستیک دارای قابلیت حمل سلاح هسته ای» با تلاش در چند روز آخر مذاکرات به عبارت «موشک های بالستیک که برای قابلیت حمل سلاح هسته ای طراحی شده اند» تبدیل شده است. همانگونه که در بیانیه آورده ایم «توانمندی های نظامی ایران از جمله موشک های بالستیک، منحصرا برای دفاع مشروع هستند. این تجهیزات برای قابلیت حمل سلاح های هسته ای طراحی نشده اند و بنابر این، خارج از حیطه یا صلاحیت قطعنامه شورای امنیت و پیوست های آن می باشند.»

· به علاوه موضوع موشک و خرید و فروش سلاح صراحتاً خارج از توافق و تنها جزئی از قطعنامه است که عدم اجرای آن تخلف از توافق محسوب نخواهد شد. این امر در متن برجام تصریح شده و در بیانیه جمهوری اسلامی ایران نیز توضیح داده ایم که «جمهوری اسلامی ایران تفاهم مشترک و توافق صریح همه طرف های شرکت کننده در برجام را مورد تاکید قرار می دهد که بر مبنای آن مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت در تایید برجام، به مثابه مفاد برجام نبوده و به هیچ وجه نمی تواند اجرای برجام را تحت تاثیر قرار دهد.»

· به علاوه برای تأکید بر حقوق کشور در تأمین نیازهای دفاعی و همکاری با متحدین منطقه ای در مبارزه با افراط و تروریزم، در بیانیه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرده ایم که «دولت جمهوری اسلامی ایران مصمم است به طور فعال برای ارتقاء صلح و ثبات در منطقه در مواجهه با تهدید فزاینده‏ی تروریسم و افراط گرایی خشونت بار کمک کند. ایران نقش پیشرو خود را در مبارزه با این خطر ادامه خواهد داد و آماده است با همسایگان خود و جامعه بین المللی در پرداختن به این تهدید مشترک جهانی بطور کامل همکاری نماید. علاوه بر این، جمهوری اسلامی ایران تدابیر لازم برای تقویت توانمندی های دفاعی خود به منظور حراست از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی خود در مقابل هر گونه تجاوز و همچنین مقابله با تهدید تروریسم در منطقه را ادامه خواهد داد.»

نمایندگان محترم،

دیروز قطعنامه جدید شورای امنیت ملل متحد در رابطه با موضوع هسته ای ایران صادر شد، قطعنامه ای که برجام را مورد تایید قرار داده و بدینوسیله برنامه غنی سازی ایران را مورد شناسایی قرار می دهد. این قطعنامه ای منحصر به فرد در تاریخ شورای امنیت به شمار می رود که دارای ویژگی های زیر است:

· این نخستین بار در تاریخ شورای امنیت است که کشوری با مذاکره و بدون جنگ یا تسلیم و بدون اجرای الزامات 6 قطعنامه فصل هفتمی منشور، از زیربار تحریم ها و نهایتاً از زیر بار نظارت شورا آزاد می شود؛

· بر خلاف شش قطعنامه قبلی، این قطعنامه ذیل ماده 25 و نه فصل هفت منشور صادر شد.

· البته به دلیل اعمال تحریم ها در قطعنامه های قبلی ذیل ماده 41، لغو آنها و مقررات مربوط به لغو به ضرورت ذیل ماده 41 منشور آمده است، ولی قطعنامه ذیل فصل هفت نیست. این بدان معنی است که شورای امنیت دیگر برنامه هسته ای ایران را تهدید علیه صلح و امنیت بین الملل به شمار نمی آورد و همانطور که در بند 7 مقدماتی قطعنامه هم آمده است، این نمایانگر یک تغییر بنیادین در رویکرد شورای امنیت نسبت به ایران است.

· مجددا برای نخستین بار در تاریخ شورای امنیت، با کشور هدف در نگارش قطعنامه مذاکره شده است. چنین اقدامی در تاریخ شورا سابقه نداشته است.

· برجام ضمیمه قطعنامه و در حقیقت جزئی از آن است. بازهم این اولین بار در تاریخ شورای امنیت است که شورا برنامه غنی سازی یک کشور در حال توسعه را می پذیرد و نسبت به ادامه آن چراغ سبز می دهد. آن هم برنامه ای که در 6 قطعنامه قبلی صراحتاً خواهان تعلیق و یا حتی تعطیلی آن شده بود.

· دیگر چیزی را به عنوان تحریم علیه ایران به رسمیت نمی شناسد. آن دسته از تحریم های غیر اقتصادی و مالی هم که قرار بود در فاصله زمانی معقولی لغو شوند، تنها برخی محدودیت های موقت خواهند بود که تاریخ انقضا دارند و هیچ سازوکاری برای ضمانت اجرای آنها، همچون کمیته تحریم و پانل کارشناسی که در قطعنامه های گذشته ایجاد شده بودند، دیگر وجود نخواهند داشت. فی الواقع قطعنامه جدید رژیم تحریم شورای امنیت علیه ایران را به کل برمی چیند.

· نکته مهم دیگری که در یکی دو روز گذشته به صورت ناقص و حتی مخاطره آمیز مطرح شده و باید اصلاح شود و من اینجا مجددا تکرار می کنم این است که به صراحت برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام، بین مفاد قطعنامه و مفاد برجام تفکیک قائل شده و قطعنامه را جزئی از توافق نمی داند و لذا نقض احتمالی قطعنامه، نقض توافق به حساب نخواهد آمد. این بدان معنی است که تمامی سیاست های دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران به قوت ادامه خواهند یافت و همچنان که مقام معظم رهبری فرمودند تمامی قابلیت های دفاعی و حریم امنیت کشور حفظ خواهد شد. از سوی دیگر سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران نیز دستخوش هیچ گونه تغییری نخواهد شد و ما به سیاست حمایت از متحدین خود در منطقه برای مقابله با افراط و تروریسم ادامه خواهیم داد.

· نهایتاً قطعنامه 2231 دارای نقشه کامل راه از ابتدا تا انتها است و همه گام ها تا زمان حتی لغو خود و خاتمه بررسی موضوع در شورای امنیت را پیش بینی کرده است. به عبارت دیگر این آخرین قطعنامه شورای امنیت در خصوص موضوع هسته ای ایران خواهد بود. به همین دلیل برخی مفاد آن پیچیده و یا حتی برای برخی نگرانی ایجاد کرده است.

یکی از این نکات، بحث برگشت پذیری تحریم ها و به عبارتی بازگشت قطعنامه های لغو شده است. اولا برگشت پذیری صرفاً در قطعنامه مطرح نشده و قسمت اصلی آن در صفحات آخر متن اصلی برجام آمده است. در قطعنامه به دلیل اینکه با لغو تحریم ها سروکار دارد، برگشت پذیری یک سویه به نظر می رسد، اما در متن برجام، برگشت پذیری موضوعی دوطرفه است و ناظر بر نگرانی ما از خلف وعده طرف مقابل و ضرورت وجود سازوکاری برای برخورد با آن نیز هست. لذا در صورت نقض تعهدات طرف مقابل، جمهوری اسلامی ایران قابلیت برگشت به برنامه هسته ای خود را به شیوه قبل از توافق حفظ کرده است. گروه 1+5 به شمول روسیه و چین هم چنین امکانی را برای خود حفظ کرده اند.

ثانیا بر اساس برجام که در بندهای مربوطه قطعنامه نیز مورد اشاره و تایید قرار گرفته، چنانچه هر یک از کشورهای ذیربط از جمله ایران مدعی باشند که طرف دیگر تعهدات خود بر اساس توافق را نقض کرده است می بایست به یک سازوکار حل اختلاف که روند نسبتا طولانی و مرحله بندی شده ای را در بر دارد مراجعه نمایند. این روند دقیقاً به منظور جلوگیری از بهانه تراشی برای فرار از تعهدات طبق برجام است.

جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است و در قطعنامه شورای امنیت هم منعکس شده است که در صورت بازگشت کلی یا جزئی تحریم ها، به ویژه تحریم های شورای امنیت، ایران دیگر به تعهدات داوطلبانه خود بر طبق برجام پایبند نخواهد بود. در بیانیه هم اعلام کردیم که در این صورت همکاری خود با آژانس را نیز مورد بررسی مجدد قرار خواهیم داد. یک نشریه آمریکایی مدعی شده است که این اقدام هزینه بازگرداندن تحریم ها را بسیار بالا برده و قدرت بازدارندگی بالایی در برابر بازگشت پذیری در مقابل تخلفات ساده ایجاد کرده و آن را محدود به موارد نقض گسترده برجام توسط ایران نموده است.

ملاحظه می فرمایید که این روند به خصوص برای بازگرداندن تحریم های شورای امنیت روند آسانی نیست و برای کشوری که قصد داشته باشد بدون نقض فاحش توافق از سوی ایران، تحریم ها را با بهانه گیری برگرداند هزینه سیاسی سنگینی در بردارد که نتیجه آن بی توجهی جامعه بین المللی و بی اعتباری تحریم های بازگردانده شده خواهد بود.

البته آنچه در حقیقت مانع چنین بهانه جویی هایی می گردد قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی است. مهم این است که ظرفیت بازگشت پذیری در برنامه هسته ای ایران بسیار بالاست و حتی بر خلاف تصور عمومی در ایران، منتقدین آمریکایی توافق ادعا می کنند که سرعت بازگشت ایران به برنامه قبلی خود به مراتب بیشتر از سرعت بازگشت تحریم هایی خواهد بود که سال ها سازمان دادن به آن و جلب حمایت جهانی از آن طول کشیده است.

البته باید تأکید کنم که این موضوع حتماً خواسته ایران نبوده است. این مورد از همان بده بستان هایی است که صورت گرفته و زمان زیادی را به خود اختصاص داده است. طرف مقابل همواره در برابر لغو یک جای قطعنامه های شورای امنیت مخالفت می نموده و تنها حاضر به تعلیق های موقت قطعنامه ها بوده است. نهایتاً در یک مذاکره طولانی و نفس گیر، در برابر تسلیم غرب در برابر خواست راهبردی ایران برای لغو یک باره کلیه قطعنامه ها، این روش، آن هم به صورت دو طرفه و با تأمین بسیاری از نظرات ایران مورد توافق قرار گرفته است. این گونه بده بستان ها جزئی از ذات مذاکره است.

خواهران و برادران گرامی،

برجام، به اعتراف جامع تحلیل گران منطقه ای و جهانی، جایگاه ایران را به عنوان بزرگترین قدرت منطقه تثبیت و تحکیم نموده است. قدرتی که در عین پیگیری سیاست های اصولی خود در مقابله با نظام سلطه، می تواند یکی از بزرگترین و طولانی ترین بحران های بین المللی را به شیوه مسالمت آمیز و از طریق مذاکره با شش قدرت بزرگ جهانی حل و فصل نماید و در عین حال همه ظرفیت ها و توانایی های برنامه هسته ای خود را حفظ کرده و با برخورداری از همکاری های بین المللی به مسیر منطقی خود برای رسیدن به یک ظرفیت تجاری و صنعتی با آخرین استانداردهای علمی، و با نشاط و آرامش بیشتر ادامه دهد.

ما در صورت طی مراحل تصویب، به دقت رفتار طرف مقابل را رصد می کنیم و در برابر هرگونه تخلف و زیاده طلبی ایستادگی خواهیم کرد همان گونه که مردم ما در 36 سال گذشته و ما در 22 ماه گذشته نشان داده ایم. نگران حرف های تبلیغاتی و نامه های بی ارزش هم نباشید که در ماهیت توافق تأثیری نخواهند داشت.

آنچه بدست آمده حاصل کار گروه مذاکره کننده نیست. این توافق نتیجه و تجلی عزت و اقتدار ملی است. به تعبیر مقام معظم رهبری در نماز عید فطر "حدود دوازده سال است شش کشور بزرگ جهان تلاش می کنند ایران را از پیگیری صنعت هسته ای بازدارند و همان گونه که برخی گفتند، پیچ و مهره های هسته ای ایران را بکلی باز کنند، اما امروز مجبور شده اند گردش چند هزار سانتریفیوژ و ادامه تحقیق و توسعه را در ایران بپذیرند و تحمل کنند و این، معنایی جز اقتدار ملت ایران ندارد."

اکنون مهم ترین وظیفه ما حفظ وحدت و انسجام ملی است که خمیرمایه اقتدار و صلابت ملی است. آنچه ما را در این مسیر دشوار 12 ساله به پیش برده و برای ما اقتدار آفریده است، مقاومت و صبوری مردم قهرمان و دلاور ایران در برابر تمامی فشارها و تهدیدها و تحریم ها، تکیه به ظرفیت ها و استعدادهای ملی و تقویت خودباوری عمومی، در کنار هدایت های داهیانه مقام معظم رهبری، و بالاتر از همه فضل و کرم الهی و عنایات ویژه ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین و بقیه الله الاعظم روحی و ارواح العالمین له الفدا بوده است. آنچه هم که در آینده اقتدار جمهوری اسلامی ایران را صیانت خواهد کرد حفظ همین مولفه هاست. و چه دقیق و حکیمانه فرمودند مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام با ایشان در عید فطر که ملت ایران باید متحد باشد و قضایای هسته ای نباید زمینه ساز دودستگی در کشور شود.

برادران و خواهران گرامی،

بیاییم در شرایطی که دنیا ایران مقتدر و رهبر عظیم الشأن ما را پیروز این نبرد تاریخی می داند، و دوستان ما در منطقه و مقاومت اسلامی همگی مشعوف اند و بدخواهانمان ماتم گرفته اند، ما نیز یک دل و یک زبان گفتمان غلبه اراده مردم بر فشار و تحمیل را تقویت کنیم و فارغ از همه گرایش های سیاسی با تمام توان از عزت و خودباوری این مردم بزرگ پاسداری کنیم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته