استلزامات آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش

امروزه با پیشرفت فناوری‎های نوین و تغییر در سبک زندگی و شغل انسانها، استخدام دائمی و مادام‎العمر در شرکت‎ها و سازمانها به طور تقریب از بین رفته است. از طرف دیگر با وجود فرصت‎های مختلف کسب وکار و کارآفرینی در صنایع مختلف نیازمند انسانهای توانا با قابلیت های کارآفرینانه است. یکی از مهمترین اهداف آموزش و پرورش هر کشوری پرورش استعدادها و تربیت های انسانهای شایسته و مولد برای ورود به بازار کار و صنعت است. باتوجه به نقش و اهمیت کارآفرینی در ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، از نظام آموزشی هر کشوری انتظار می رود شهروندان شایسته کارآفرین را تربیت نماید. به همین دلیل در برنامه های آموزشی کشورهای توسعه یافته آموزش کارآفرینی جزء لاینفک برنامه های درسی رسمی و غیررسمی آن کشورهاست. به عنوان مثال اتحادیه اروپا لغو توسعه کارآفرینی در آموزش و پرورش را برای کشورهای مختلف تدوین کرده است. در آفریقا و شرق آسیا هم برنامه های متناظر با کارآفرینی در مدارس و دانشگاهها ارائه شده است. 

در کشور ما ایران سابقه آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش به دهه هفتاد برمی گردد که در مقایسه با آموزش عالی با سابقه تر است. هر چند که فقط در یکی از شاخه های کاردانش درس اختیاری با عنوان کارآفرینی برای دانش آموزان این شاخه پیش بینی گردید و برنامه درسی متناظر آن اعم از تهیه و تدوین کتاب و آموزش معلمان بدین منظور طراحی و اجرا شد. اما امروزه انتظار می رود با گذشت بیش از دو دهه تجربه آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش، این نهاد مهم و فراگیر بصورت منسجم و یکپارچه و هماهنگ برنامه آموزش کارآفرینی را در تمام سطوح رشته های تحصیلی فراگیر نماید. نگارنده براین باور است که برای نهادینه سازی آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش بایستی اقدامات ذیل صورت گیرد:

1- تدوین سیاست کلی برنامه آموزش کارآفرینی در نظام آموزش و پرورش با استفاده از تجربیات سایر کشورها و نظرات خبرگان

2- دمیدن روح کارآفرینی در کتابهای درسی پایه ها و رشته های مختلف تحصیلی، چرا که به جای آموزش مستقیم و داشتن درس مجزای کارآفرینی بهتر است کارآفرینی با رویکرد تلفیقی با سایر علوم و دروس پیوند خورد. به عنوان مثال در همه دروس ازجمله جغرافیا، جامعه شناسی، شیمی، فیزیک، ریاضی می‌توان بکار برد. در تدوین محتوی آموزش کارآفرینی درنظرگرفته سطح و توانایی شناختی فراگیران بسیارمهم و حیاتی است چرا که باتوجه به پیچیدگی مفهوم کارآفرینی امکان معرفی و یادگیری همه موضوعات آن برای مخاطبین در هر سنی میسر نیست.

3- آموزش مسئولین ستادی و اجرایی آموزش و پرورش بویژه معلمان درباره نقش و اهمیت کارآفرینی در جامعه و شیوه آموزش و یادگیری آن برای دانش آموزان

4- تدوین محتوی الکترونیکی کارآفرینی در قالب چندرسانه ای بصورتیکه برای مخاطبین کودک و نوجوان در مقایسه با محتوی کتاب درسی جذاب تر باشد.

5- برگزاری مراسم ها و آیین های ترویج کارآفرینی در مدارس و دعوت از دانش آموزان سابق که به عنوان کارآفرین در جامعه فعالیت می کنند، برای ارائه و انتقال تجربیات خود به دانش آموزان.

6- برپایی دوره های کارورزی کارآفرینانه برای دانش آموزانی که می خواهند کارآفرین شوند.

7- تربیت معلمان خاص آموزش کارآفرینی تا بصورت حرفه ای و تخصصی مسائل و موضوعات آموزش کارآفرینی در آموزش و پرورش را لمس و تجربه کرده و به دیگران انتقال دهند. 

8- آموزش فعالیت عملی محور کارآفرینی به جای آموزش معلم محور، بطوریکه دانش آموزان از طریق انجام فعالیت و درگیر شدن با کارآفرینی آشنا شوند.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که هدف از آموزش کارآفرینی تنها راه اندازی کسب وکار و کارآفرینی انتفاعی برای خود نیست؛ بلکه کارآفرینی یک شیوه ی زندگی است که در تمام ابعاد زندگی فردی، سازمانی و اجتماعی فرد کاربرد دارد و دانش آموزان به عنوان کارمندان، مسئولان، مدیران و کارآفرینان آینده کشور چنانچه با این مباحث آشنا شوند، در تصمیم گیری زندگی و شغلی برای خود، سروکار داشتن با کارآفرینان و حل مسائل و مشکلات آنان بهتر عمل خواهند نمود.