چالش بزرگ دانشگاه آزاد با تصمیم وزارت علوم به حذف 30 درصد کد رشته ها

وزارت علوم تحقیقات و فناوری در یکی از تصمیم های اخیر با حذف بیش از 30 درصد از ظرفیت مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد، زمینه ساز اعتراض جمع زیادی از اساتید و مدیران این دانشگاه شده و شمار بسیاری از متقاضیان تحصیل در این دانشگاه را بلاتکلیف کرده است؛ تصمیمی که تصور می شد در پس آن، منطق و استدلالی قابل قبول نهفته باشد، ولی بررسی ها چیز دیگری را نشان می دهد.

به گزارش «تابناک»، پس از انتشار دفترچه انتخاب رشته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد و مشخص شدن حذف غیر منتظره بیش از دو هزار و 900 کد رشته محل کارشناسی ارشد این دانشگاه، جمع زیادی از اساتید دانشگاه آزاد در نامه ای به رئیس جمهور، خواستار بازنگری و اصلاح شرایط جدید شدند؛ شرایطی که جدا از اعضای هیأت علمی، مسئولان ارشد این دانشگاه نیز با آن مخالفند و البته نقدهای زیادی نیز به آن وارد است.

اساتید دانشگاه آزاد در نامه خود به رئیس جمهور یادآور شدند که حذف بیش از دو و 900 کد رشته محل از مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه فارغ از سردرگمی مدیران و مسئولان این دانشگاه، بسیاری از کلاس های درس دانشگاه آزاد را تعطیل و غیر مستقیم همه آنها را بیکار و درگیر مشکلات معیشتی خواهد کرد.

ماجرای این حذف حداکثری کد رشته محل که انتظار می رفت با هماهنگی مسئولان دانشگاه آزاد رخ داده و از علتی منطقی برخوردار باشد، با آغاز اعتراضات رسانه ای و اداری مدیران ارشد دانشگاه آزاد، صورت جدیدی به خود گرفت و مشخص شد که وزارت علوم مستقل و بدون هماهنگی تصمیم به این تغییرات گرفته است.

مدیران ارشد دانشگاه آزاد و رؤسای بسیاری از واحدهایی که رشته های تحصیلی مرتبط با واحد آنها از دفترچه انتخاب رشته حذف شده است، همسو با اعضای هیأت علمی این دانشگاه اعتراضات خود را آغاز کردند و خواستار بازنگری و اصلاح این شرایط شدند.

در این میان، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از جمله اعضای کمیسیون آموزش نیز در برابر این اقدام وزارت علوم موضع گیری کردند و از مسئولان این وزارتخانه خواستند تا نسبت به اصلاح دفترچه اقدام کند.

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در مورد اقدام وزارت‌ علوم در حذف برخی رشته‌ محل‌های کارشناسی ارشد این دانشگاه اظهار داشت: حذف رشته های مقطع ارشد دانشگاه آزاد در نهایت به ضرر دانشجویان و مردم است و مجلس شورای اسلامی ضمن ورود به این مسأله اجازه نخواهد داد استقلال این دانشگاه از بین برود.

دکتر عباس گوهری، رئیس مرکز برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد اسلامی در رابطه با جزئیات اتفاق پیش آمده به «تابناک»، گفت: در اینکه وزارت علوم متولی آموزش عالی کشور است و باید بر کیفیت آموزش کشور نظارت داشته باشد هیچ شکی نیست؛ اما دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس ضوابط اعلام شده از سوی شورای گسترش وزارت علوم، همواره تلاش کرده است تا در راستای افزایش استانداردهای آموزشی اقدام کند و در سال های اخیر نیز با جذب اعضای هیأت علمی توانمند، تلاش ویژه ای برای ارتقای کیفیت آموزش در این دانشگاه کرده است.

گوهری افزود: با هدف حفظ و افزایش کیفیت آموزشی در سال های گذشته، شمار بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی که دانشگاه های سراسری توان جذب و ایجاد اشتغال برای آنها را نداشت در دانشگاه آزاد به عنوان استاد به کار گرفته شدند و اکنون بیشتر رشته محل های این دانشگاه از کیفیت مطلوب آموزشی برخوردار است.

رئیس مرکز برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد در مورد حذف بیش از دو هزار کد رشته محل در این دانشگاه افزود: همزمان با انتشار دفترچه انتخاب رشته کارشناسی ارشد، متوجه شدیم که وزارت علوم در اقدامی غیر منتظره چیزی حدود دو هزار و 900 رشته محل این دانشگاه را از دفترچه حذف کرده و با این اقدام بسیاری از واحدهای دانشگاهی ما چیزی حدود 30 درصد از ظرفیت مقطع ارشد را در سال جدید با مشکل عدم پذیرش دانشجو رو به رو کرده است.
برای مثال در 253 واحد دانشگاهی از 1 تا 142 رشته محل و در بیش از سی واحد دانشگاهی دیگر تمامی گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد حذف شده است.

وی ادامه داد: بیشتر رشته محل هایی که در دفترچه انتخاب رشته از واحدهای دانشگاهی این دانشگاه حذف شده است، از جمله رشته هایی هستند که در سال های اخیر فعال بودند و در بسیاری از آنها اعضای هیأت علمی تمام وقت حضور دارد.

این مقام مسئول در دانشگاه آزاد با اشاره بلاتکلیفی بیش از هزار عضو هیأت علمی این  دانشگاه ادامه داد: در اقدام اخیر وزارت علوم ـ که کاملاً یک طرفه و بدون هماهنگی با مسئولان و کارشناسان دانشگاه آزاد انجام شد ـ تناقض هایی وجود دارد که ما برای آن پاسخی نیافته ایم.

گوهری در مورد تناقض هایی که از آن سخن گفت، ادامه داد: یکی از تناقض ها این است که با انتشار دفترچه انتخاب رشته ارشد و دکترا، دانشگاه آزاد برخی واحدها مثل تهران مرکز همچنان قادر به جذب دانشجو در مقطع دکترا هست، اما همین واحد از نظر وزارت علوم، صلاحیت برگزاری دوره های کارشناسی ارشد را در برخی رشته ها ندارد.

از دیگر تناقض ها این است که وزارت علوم در تغییراتی که اعمال کرده است، بسیاری از بخشنامه و اصلاحاتی را که قبلاً در مورد رشته های مختلف به دانشگاه های سراسر کشور ابلاغ شده بود، رعایت نکرده است؛ برای نمونه، قرار این بود که از سال جدید گرایش هایی مانند زلزله شناسی، گرانی سنجی و لرزه شناسی به عنوان رشته های مستقل تعریف و تدریس شوند، ولی همچنان به عنوان یک گرایش ذیل عنوان رشته ژئوفیزیک ارائه شده اند که نشان می دهد این حذف و تغییرها، فله ای و بدون کار کارشناسی انجام شده است.

رئیس مرکز برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: نکته جالب دیگر  آنکه در این دفترچه، برخی رشته های مقطع ارشد دانشگاه آزاد که تقاضای بیشتری برای آنها وجود دارد مثل فقه و حقوق خصوصی یا فقه و حقوق جزا در برخی واحدهای دانشگاهی از جمله تهران مرکز حذف شده است، اما رشته هایی مثل فقه و حقوق شافعی یا فقه مقارن که به نسبت مشتری کمتری دارند، همچنان در دفترچه مانده است.

گوهری با اشاره به نمونه هایی از واحدهای دانشگاهی که شامل حذف کد رشته محل شده اند، تأکید کرد: واحد فیروزکوه دانشگاه آزاد در رشته حسابداری 2 دانشیار و 4 استادیار تمام وقت، در رشته علوم اقتصادی 4 دانشیار و 7 استادیار و در رشته مدیریت دولتی نیز 2 دانشیار و 4 استادیار تمام وقت دارد و برخی از آنها از جمله بهترین اساتید کشوری هستند، اما بر اساس دفترچه اعلامی از سوی وزارت علوم در سال جدید واحد آنها در مقطع ارشد پذیرش دانشجو نخواهد داشت.

بر اساس آنچه رفت، به نظر می رسد، مسئولان وزارت علوم در اقدام اخیر خود مبنی بر حذف برخی کد رشته محل های دانشگاه آزاد در مقطع ارشد، جانب انصاف و منطق را رعایت نکرده اند.

مهمترین نقدی که به تصمیم وزارت علوم می توان گرفت، این است که حذف بیش از دو هزار کد رشته محل از مقطع ارشد دانشگاه آزاد، موضوع ساده و کوچکی نیست که غیر منتظره و بدون هماهنگی با مدیران ارشد این دانشگاه بتوان نسبت به آن اقدام کرد.

موضوع دیگر وضعیت بیش از هزار عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد است که گویا مسئولان وزارت علوم در تصمیم خود به آنها توجهی نکرده اند و سردرگمی و به احتمال زیاد بیکاری آنها برای متولیان آموزش عالی کشور اهمیت چندانی ندارد؛ اساتیدی که با شرایط کنونی و پس از سال ها تدریس و سابقه کار، باید دوباره جویای شغل جدید باشند و به احتمال زیاد ادامه همکاری آنها با دانشگاه آزاد ممکن نخواهد بود.

بر اساس گفته های مسئولان ارشد دانشگاه آزاد، هم اکنون در برخی واحدهای دانشگاهی مثل واحد فیروزکوه کد رشته هایی از مقطع ارشد حذف شده که در همان واحد و همان رشته جذب دانشجو در مقطع دکتری بلامانع است. اینکه چگونه یک واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد فاقد صلاحیت های لازم برای تشکیل دوره های ارشد شناخته شده است، اما از آن سو قادر به جذب دانشجو در مقطع دکتری است، ابهام دیگری است که بر غیر کارشناسی بودن این تغییرات دامن می زند.

حذف رشته های دارای متقاضی بیشتر مثل فقه و حقوق خصوصی از واحد تهران مرکز و عدم حذف رشته های با متقاضی کمتر مثل فقه و حقوق شافعی در این واحد، ابهام دیگری است که اقدام اخیر وزارت علوم وارد است. چگونه یک واحد دانشگاهی پس از سال ها تشکیل دوره های ارشد فقه و حقوق خصوصی فاقد صلاحیت برای تدریس این رشته است؛ اما همین واحد صلاحیت های لازم برای تشکیل دوره های ارشد فقه و حقوق شافعی را همچنان حذف کرده است؟
 
نتیجه اینکه مسئولان وزارت علوم از یک سو به دنبال افزایش کیفیت و رعایت استانداردهای آموزشی در دانشگاه آزاد مثل جذب اعضای هیأت علمی تمام وقت و توسعه رشته های تحصیلی هستند و از سوی دیگر با کاهش ناگهانی و بیش از حد ظرفیت این دانشگاه به ویژه در مقطع کارشناسی ارشد امکان فعالیت را از همان اساتید سلب می کنند؛ شرایطی که بیشتر شبیه یک بازی یک بام و دهوا از سوی مسئولان وزارت علوم با دانشگاه آزاد است که با کار کارشناسی و تصمیم های منطقی فاصله زیادی دارد.