به تازگی تصاویری از ایرانگردی یکی از عکاسان غربی در رسانه‌های انگلیسی زبان منتشر شده که حجم بالایی از واکنش‌ها را در پی داشته است و به رغم آنکه حداقل چینش تصاویر میتواند فضای ایران را متشنج نشان دهد، بخش اعظمی از نظردهندگان از تغییر دیدگاهشان نسبت به ایران و جذابیت‌های کشورمان ابراز شگفتی کردند تا این پرسش پیش آید که اساساً لنز دوربین فرنگی‌ها برای ایران یک تهدید تلقی می‌شود یا یک فرصت؟
به گزارش «تابناک»، سه سفر به ایران و مجموعه‌ای باکیفیت و متفاوت از تصاویر از قلب تهران تا صدر پلنگان، عملکردی است که آموس چاپل داشته و در روزهای اخیر مورد توجه رسانه‌های انگلیسی زبان قرار گرفته است. هدف از ثبت این تصاویر، نمایش پارادوکس میان شهرهای فوق‌مدرن عنوان شده، اما آنچه رسانه‌های انگلیسی زبان از این تصاویر برداشت کردند، کاملاً متفاوت با هدف عکاس بوده و دیلی میل این تصاویر را با بینشی متفاوت از زندگی در ایران تعبیر کرده و سرزمین مرموز ایران را با الفاظی از سر تحسین مورد توجه قرار داده است.
در نقد این تصاویر به این مسأله کلیدی اشاره شده که در آنها شاهد جذابیت‌های بصری و کوه‌ها، دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی دیدنی از ایران هستیم که کمتر در رسانه‌های تصویری شاهدش هستیم و از این حیث نگاهی متفاوت به فرهنگ ایران دارد.
از ویژگی‌هایی که این تصاویر را در رقابت با تصاویر دیگر عکاسان خارجی از ایران متفاوت می‌سازد، عدم تمرکز در پایتخت است. به رغم آنکه تصاویر عکاس از پایتخت تا اندازه‌ای هدفمند و در راستای بیش از حد ایدئولوژیک نشان دادن کشور بوده، در عین حال از تهران خارج شده و تا پلنگان در مرز کردستان ایران و عراق پیش رفته و اتفاقاً شات‌های درخشان و منحصر‌به‌فردش در بیرون از مرزهای شهرها به ثبت رسیده است.
در این گزارش روستاییان به عنوان گروه‌های اجتماعی وفادار به نظام معرفی و از مهمان نوازی ایشان تمجید شده است. دیلی میل با نقل گفته‌های یک دوچرخه سوار بریتانیایی به نام زک کلیتون که در سفرش به دور دنیا از ایران نیز گذشته، ایرانیان را مهربان‌ترین مردم معرفی کرده است. هزینه‌های اندک گردشگری در ایران نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته و دیلی میل با درج تصویری از مسجد وکیل که توسط این عکاس ثبت شده، هزینه ده سنتی بازدید از این بنا را مورد توجه قرار داده است.
عکاس اما نگاه ویژه ای به ارتفاعات تهران داشته و گفته که در گفت و گوهایش دریافته مردم ایران به ویژه جوانان از جهان پیرامونشان بسیار آگاهند و در عین حال با ذکر عباراتی که تعبیر نبود آزادی غربی را در ایران پیش روی خواننده انگلیسی زبان می‌آورد، مدعی شده که جوانان ایران میل شدیدی به آزادی‌های غربی داشته و به مصرف مشروب و پارتی و اینها گرایش دارند. در واقع نگاه جوان ایران را رودروی ارزش‌های ایران گذارده، ولی این گفته‌ها اساساً نتوانسته مورد توجه مخاطبان انگلیسی زبان قرار گیرد و جذابیت‌های بصری مزارع ایران ـ که به مزارع استرالیا تشبیه شده ـ بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
از متن خبر که بگذریم، از میان بیش از ششصد اظهارنظر خوانندگان این گزارش خاص در دیلی میل، این واقعیت دیده می‌شود که اگر عکاس فرنگی ولو با هدف به تصویر کشیدن دیدگاه شخصی‌اش همچون پارادوکس ایران پا به کشورمان بگذارد، بیش از آنکه تهدیدی باشد، یک فرصت است و حداقل نگاه مخاطب انگلیسی زبان را که از شبکه‌های خبری جهان درباره ایران عمدتاً اخباری درباره برنامه اتمی، تحریم، احتمال جنگ و نظایر این موضوعات تنش‌زا را می‌بیند، دستخوش تغییرات اساسی مینماید. از این حیث شاید بهتر باشد با لنز دوربین‌های چنین عکاسانی آشتی کرد و از ثبت چند شات خلاف منافعمان میان این شات‌ها که بیشترشان میتواند تبلیغی برای ایران باشد، نترسید.
بخش انبوهی از کامنت‌ها کوتاه و صرفاً تحسین جذابیت‌های بصری و طبیعت ایران بود و طبیعتاً جنبه تکراری داشت. به همین دلیل نقل نشد و طبیعتاً بخشی از کامنت‌های این خبر نیز برگرفته از فضای تبلیغاتی ضد ایرانی، مطالب چندان درستی ندارد ولی در کنار آنها شماری از پیام‌ها، جنبه‌های مثبتی از ایران را مورد تأکید قرار داده یا واجد گفته‌های متفاوتی بود که تعدادی و بخش‌هایی از آنها از این قرار است:
ایلگار، بریتانیا: یکی از دوستان شوهر من ایرانی است (در حال حاضر شهروند بریتانیاست) او ساقدوش داماد در عروسی ما (در اوسط دهه 80 ) بود. آنها واقعاً مردمی مهربان و دارای روحیه‌ای سرگرم کننده و طناز هستند. من بسیاری از فیلم‌های مستند درباره ایران را دیده ام و باید مردم ایران را شناخت و درک کرد.
کاترینا، یونان: این تمدنی باستانی است؛ با هنجارها و ارزش‌ها و افتخارات فراوان. باید با این کشور گفت و گو کرد و تفاهم بیشتری میان شرق و غرب باشد. من گمان می‌کنم کلمه کلیدی، گفت‌و‌گو، گفت‌و‌گو و گفت‌و‌گو است. بچه‌های دنیا با هم متفاوت نیستند. همه ما رفاه و آرامش می‌خواهیم.
درابلیک: این مطلب توسط هیأت گردشگری ایران نوشته شده است؟
بی نام از هلند: سرزمینی بسیار زیبا و جایی خوب برای بازدید است. من شگفت‌زده شدم. بخش عظیمی از زنان و مردانشان بسیار بامزه بوده و دارای رفتار بسیار خوبی هستند و جوانان تحصیل کرده فراوانی دارند... .
فیلیپ، بریتانیا: نخستین بار در سال 1969 به عنوان یک ملوان هفده ساله از جزیره خارک است. مردم آنجا بسیار دوستانه با ما برخورد کردند. اجازه داده شد که کیسه‌های بزرگ خرما و پسته خریداری کنیم و موهایمان را کوتاه کردند و با آنها به دیدن فیلم‌های غربی دوبله شده نشستیم. آنها بسیار خوشحال بودند. من در بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس رفته‌ام.
کارگردان، مادریدِ اسپانیا: طبیعت زیبا و وحشی، منابع طبیعی، در هر سال چهار فصل، سواحل بزرگ، کوه‌ها و رودخانه‌ها... .
سیندرلا، بریتانیا: پس چرا آنها مشتاق هستند کشورشان را ترک کنند و در اینجا زندگی کنند؟ خانه‌های رایگان، مدارس رایگان و... و زمانی که از دولت صحبت می‌کنند ... .
بی نام، بریتانیا: برداشتم این است که دولت‌ها در کشورهای مختلف متفاوت هستند. دولت‌ها غربی با رسانه‌های قدرتمندی که دارند، می‌توانند هر نوع توهمی که می‌خواهند ایجاد کنند و هر نوع خوراک خبری را به شهروندانشان بدهند و به آنها هر چشم اندازی خواستند، نشان دهند.
استورمی، ایالات متحده: زمین زیبا، مردم زیبا، فرهنگ باشکوه، تاریخ نمادین، کمک به همه ما، در هماهنگی با یکدیگر زندگی می‌کنند. قبل از 9/11 من سال‌های بسیاری را صرف تحقیق در مورد تاریخ خاورمیانه و مهد تمدن کرده ام. من می‌دانم که چگونه این داستان به پایان می‌رسد... .
جیان، ایالات متحده: خواهرزاده انگلیسی من با یک ایرانی ازدواج کرده است. چند سال پیش آنها با نوزاد دخترشان برای دیدار خانواده به شیراز در ایران رفتند. آنها در سفر مجبور به توقف برنامه‌هایشان شدند چرا که کودکشان تب شدیدی کرد. راننده تاکسی که آنها را می‌رساند با دیدن بچه شان گفت که من باید شما را به بیمارستان برسانم و این بچه در حال مرگ است. راننده تاکسی آنها را به بیمارستان رساند و تا صبح که کودکشان مداوا شد، همان جا در ماشین ماند و پس از آن نیز حاضر به دریافت هزینه اضافی نشد. مردم ایران بسیار مهربان هستند... .
بی نام، بریتانیا: من سالها در ایران کار و زندگی کرده ام. آنجا با یک کشور غربی بسیار متفاوت بود. مردم بسیار مهمان نواز با رفتار دوستانه ای بودند. شیراز شهر بلبل و گل رز بسیار زیبا است. من در کوه‌های البرز اسکی کرده و دریای خزر رفته ام. من از این کشور عکس‌ها و خاطرات فوق العاده ای دارم.
والتر، اشتوتگارتِ آلمان: فقر تهدیدی برای اکثریت جامعه ایران است... .
اندی، ایالات متحده: در سراسر خاورمیانه، کشورهایی با گنجینه‌هایی از گردشگری وجود دارد که من بازدید از آنها را دوست دارم. اگر تنش‌ها تماماً برداشته شود، سود متقابل بسیاری نصیب دو طرف می‌شود. چه شرم آور است که درک و تعامل متقابل بر اثر تنازع بر سر نفت از بین می‌رود.
سیباس، رمِ ایتالیا: کشور شگفت انگیز، مردم شگفت انگیز. مردم بسیار در قدرت هستند.
هیلاری پایپتی از یونان: چند سال پیش من مقاله‌ای در مجله ام "Corfiot" منتشر کردم؛ مجموعه ای سه قسمتی که نشان داد ایران چقدر پیچیده و متمدن است. مردم مهمان نواز و بافرهنگ که به تجارت می‌پردازند... .
گارنت، بریتانیا: اگر کسی می‌خواهد بینش بسیار جالب نسبت به خاورمیانه (به ویژه ایران) پیدا کند، فیلم «علف: نبرد یک ملت برای زندگی» را ببیند. این فیلم توسط کارگردان فیلم کینگ کنگ (نسخه کلاسیک) که بعدها به ضرب گلوله کشته شده، در سال 1924 ساخته شده است. این مستند بیشتر از یک کوه، برف و مراتع موجود در نقاط مرتفع است. در این مستند کوچ یک ایل عشایری با حرکت یک خانواده عشایری با هزاران گوسفند، بز، گاو، اسب، الاغ، مرغ، سگ به تصویر کشیده است.
بی نام، بریتانیا: من در عسلویه از اکتبر 2003 تا فوریه 2006 کار می‌کردم. عکس‌های این مقاله خیره کننده است. این کشور مردم هوشمند و تحصیل کرده ای دارد و مردم ایران رفتار دوستانه ای دارند... .
سلیمان، بریتانیا: نظرات خنده داری نوشته شده است. در آمریکا تقریباً هر چند دقیقه یک نفر در خیابان کشته می‌شود، نه برای سیاست یا مذهب، بلکه فقط برای چند دلار پول. از 1980 با تبعیض نژادی در اینجا (انگلیس) مواجه بودم و مورد ضرب و شتم بسیار قرار گرفتم. اگر شما به عمق هر کشوری بروید چنین مسائلی می‌بینید. بنابراین، آیا می‌توان گفت متمدینین در غرب هستند و آیا می‌توانیم بگوییم خاورمیانه غیرمتمدن است؟ غرب قدرت را در دست طالبان و امثال صدام قرار داده و این سیاست خارجه انگلیس / ایالات متحده برای نفت و ثروت است. (ایران) یک کشور با تاریخ تمدن هزاران ساله وجود دارد که از دیدن تصاویرش لذت بردم.
بی نام، بریتانیا: در هر کشور می‌توانید خوب، بد، زیبا و زشت بیابید. من به بیش از چهل کشور سفر کرده ام و فوق العاده ترین مردم را ملاقات کرده ام. بسیاری از مردم دنیا تمایل به آزادی بدون دخالت دولت دارند و در پی یک شغل مناسب و معقول با حقوق و مزایای مناسب هستند و یک سقف بالای سر آنها، یک غذا روی میز و آینده ای بهتر برای فرزندانشان، ایده آلشان است و ایران نیز از این قاعده جدا نیست.
کیم، ایالات متحده: همسر اول من از ایران بود و ما در آمریکا زندگی می‌کردیم. خانواده و دوستان همسرم، مهمان نوازترین مردمی بودند که تاکنون دیده‌ام. من با آنها بیش از حد احساس راحتی می‌کردم. ازدواجم شکست خورد اما بزرگترین افسوسم این است که علی رغم رابطه خصمانه ایران و غرب، به ایران سفر نکرده ام.
جورج، لندن: در سال 1984 برخی از بهترین مردم در دانشگاه در لندن، ایرانی بودند. آنها مردمی بسیار مهمان نواز و دنیوی هستند.
اقتصاد تاثیر مستقیم بر فرهنگ مردم دارد و ضعف آن باعث پسرفت فرهنگی می شود زیرا شکم گرسنه ایمان ندارد ولی امیدوارم بعد از اصلاح شرایط و کنترل تورم دوباره در جاده ترقی فرهنگی نیز قرار گیریم. 