ما دو نوع دشمن داریم دشمنی که باعث آزار می شود اما زیان نمی رساند و دشمنی که هم آزار می رساند و هم زیان
می رساند که هم می تواند داخلی و هم خارجی و هم در قابل هموطن و هم در غالب بیگانه باشد

ریشه دشمنی در درون انسان ها است و ممکن است هر چیز خوبی اگر درست استفاده نشود و با دید جاهلانه به آن نگاه شود تبدیل به دشمنی خطرناک شود

دین ذاتا خوب و راهنمای آدم است اما همین دین ممکن است به بدترین دشمن تبدیل شود و تا جایی پیش برود که بریدن سر امام را عین ثواب بداند

قرآن تعبیری نسبت به خودش دارد که می گوید این کتاب هم باعث هدایت و هم باعث ضلالت و گمراهی است و تبدیل آن به کتاب ضلالت و دشمنی به خاطر ذات قرآن نیست بلکه وابسته به نگاه و علم ما است

در مورد دشمن خارجی هم همینطور است یک نگاه و یک سیاست اشتباه ممکن است که باعث شود از کشوری که می توان بیشترین منافع را داشت تبدیل به دشمنی خونین کرد همانطور که با نگاه اشتباه می توان دین را به بزرگترین مانع و قرآن را به کتاب گمراهی و ضلالت تبدیل کرد
و لذا نگاه و دیدگاه به هر موضوعی بالاتر از خود آن موضوع است و اگر دیدگاه و نگاه درست باشد ممکن است حتی دشمن را تبدیل به بهترین راهنما و دوست و همکار کند