اشتباه اصلی سیاست ترامپ درباره ایران چیست؟

بسیاری از ناظران بر این باورند، یکی از عوامل اصلی سردرگمی ترامپ در قبال ایران و اظهارات متناقض وی در مورد ایران، عدم آشنایی ترامپ با ایران و الگوی رفتاری آن است.

به گزارش «تابناک»؛ در این رابطه، «فرید زکریا» روزنامه‌نگار و تحلیلگر آمریکایی بر این باور است که اشتباه اصلی سیاست ترامپ در برابر ایران را باید در عدم شناخت وی نسبت به الگوی رفتاری و تصمیم گیری ایران دانست.

زکریا در واشنگتن پست نوشت: «دشمن صاحب رأی است»؛ این نقل قولی است که به سون تزو (Sun Tzu)، استراتژیست نظامی باستانی چین نسبت داده می شود. تزو توصیه می کند که انسان باید دشمنش را بشناسد. این دقیقا بیانگر مهم ترین کاستی سیاست ترامپ در برابر ایران است. استراتژی دولت ترامپ اعمال فشار دوچندان بر ایران و وادار کردن سایر کشورها به پیروی از تحریم های یکجانبه ایالات متحده و در نتیجه تسلیم کردن ایران است.

واکنش اولیه تهران به این سیاست خویشتندارانه بود. ایران به سادگی در پی عبور از ایالات متحده برآمد؛ به پایبندی به برجام ادامه داد و تلاش کرد، با سایر کشورها تجارت کند. اما این تلاش ها به دلیل نقش دلار در سیستم مالی بین المللی شکست خورد و تحریم ها جواب داد.

اقدام بعدی تهران این بود که نشان دهد این نوع فشار حداکثری هزینه ای دارد. «ایجاد مزاحمت برای شناورهای در حال تردد در خلیج فارس، سرنگونی پهپاد آمریکایی، به‌کارگیری نیروهای نیابتی منطقه ای و یورش اخیر به تأسیسات نفتی عربستان همگی در راستای این اقدام صورت گرفت. پیام این اقدام ها روشن است: پیامدهای دشمنی با ایران می تواند در سراسر خلیج فارس گسترش یافته و در عرضه جهانی نفت اختلال ایجاد کند.»

دشمن رأیش را داد! این رفتار بی تردید مخالف انتظارات دولت ترامپ بود. فشار حداکثری علیه ایران نتوانست رفتار این کشور را متعادل کرده یا آن را به میز گفت‌وگوها بازگرداند، بلکه تهران را برای اقدامات تلافی جویانه تحریک کرد. شرایط تحریم ها به حدی دشوار است که ایران به خوبی احساس می کند، در صورت انجام اقدامات تحریک آمیز و حتی خطرناک چیز زیادی برای از دست دادن ندارد.

نکته دیگر، سیاست های داخلی جمهوری اسلامی است. درست همانند ایالات متحده، کسانی در ایران نیز با برجام مخالف بودند و عقیده داشتند که تهران در ازای قول آمریکا برای برداشتن تحریم ها و اجازه بازگشت ایران به اقتصاد جهانی، امتیازات بزرگی را واگذار کرده است. آنها پیش بینی کردند که واشنگتن به تعهداتش پایبند نخواهد ماند. با خروج ترامپ از برجام ادعای آنها به حقیقت پیوست.

به گفته جیم ماتیس (Jim Mattis)، وزیر دفاع مستعفی ترامپ، «کشورهایی که هم‌پیمانانی دارند، جلو می روند و کشورهای بدون هم پیمان تنزل می کنند.» عجیب است که ایالات متحده تنها با حمایت تعداد اندکی از هم‌پیمانانش راهبردی تازه و پرخطر را علیه ایران برگزید. ترامپ برای شروع این راهبرد به هم‌پیمانان اروپایی خود اهمیتی نداد و به نظر می رسد، این دلیل اصلی استعفای ماتیس بود. اروپایی ها نیز حق رأی دارند و گذشته از همیاری، برخی از آنها فعالانه در پی خنثی کردن سیاست های ایالات متحده در برابر ایران هستند. حتی امارات متحده عربی، وفادارترین هم‌‌پیمان عربستان سعودی، نیز در ماه های اخیر بین خود و ریاض فاصله ایجاد کرده و قصد خروج از یمن به عنوان یک مداخله شکست خورده را دارد.

سون تزو در کتاب «هنر جنگ» می نویسد پیروزی فقط هنگامی ممکن است که یک رهبر بداند چه زمانی را برای مبارزه انتخاب کند و آماده باشد. شکست زمانی تضمین شده است که یک رهبر بی محابا، دمدمی مزاح و متکبر باشد. این تحلیلی به ‌هنگام از دوران باستان است.