کلیات

استان آذربایجان غربی با وسعت ۳۷۴۱۲ کیلومترمربع بین ۴۴ درجه و ۳ دقیقه تا ۴۷ درجـه و ۲۴ دقیقـه طـول شـرقی و ۳۶ درجه و ۵ دقیقه تا ۳۹ درجه و ۴۶ دقیقه عرض شمالی، در شمال غرب ایران واقع شده اســت. این استان از شمال به جمهوری خود مختار نخجوان و کشور ترکیه و از شرق به استان آذربایجـان شـرقی و از جنـوب بـه  استان کردستان و از غرب به کشور‌های ترکیه و عـراق محـدود مـی شـود. براسـاس تقسـیمات کشـوری سـال ۹۰ اسـتان آذربایجان غربی دارای ۱۷ شهرستان، ۴۰ بخش، ۴۲ شهر، ۱۱۳ دهستان و ۴۵۳۱ آبادی دارای سکنه است.


جغرافیای استان

ناهمواری‌های عمده در استان آذربایجان غربـی در قسـمت غربـی آن یعنـی در نـواحی مـرزی ایران و ترکیه و ایران و عراق واقع گردیده است. این ارتفاعات که در واقع امتداد کوه‌های ارمنستان است کـه از شمال به جنوب کشیده شده و در نهایت به سلسله جبال شمالی زاگرس منتهی می شوند. ارتفاعات عمـده ایـن  ناحیه را کوه‌های مرزی ماکو، قطور، خوی در شمال که عموماً علائم مرزی برروی آن‌ها قرار دارد وکـوههـای غـرب ارومیه، پیرانشهر و سردشت در جنوب تشکیل می دهند. این کوه‌ها در بیشتر ایـام سـال پوشـیده از بـرف بـوده و تقسیم کننده آب‌های مرزی هستند. آب‌های قسمت شرقی این سلسله جبال به دریاچه ارومیه و آب‌های قسمت غربی بـه دریاچـه وان در ترکیه منتهی می شود. این کوه‌ها که کمتر منظره یک سلسله کـوه ممتـد را دارا مـی باشـند از آرارات خـط الراُّس مرز ایران و ترکیه شروع شده و در امتداد خـود مـرز ایـران و ترکیـه را در غـرب تشـکیل مـی دهنـد تـا بـه کردستان، در ناحیه زاگرس شمالی می رسند. لازم به ذکر است مرتفعترین نقطه استان قله اورین به ارتفـاع ۳۶۲۲ متر در شهرستان خوی و کم ارتفاعترین نقطه آن در محل خروج رودخانه زاب، از ایران بـه عـراق بـه ارتفـاع ۶۲۰  متر در شهرستان سردشت واقع است.
- جریانات آبی استان: شامل دریاچه ارومیه، رودخانه‌ها و تالاب‌های عمده استان میباشد.
- دریاچه ارومیه: دریاچه ارومیه گودالی مستطیلی اسـت کـه در مغـرب فـلات آذربایجـان از شـمال بـه جنـوب  کشیده شده و با ابعاد وسیعی آب‌های حوض‌های به مساحت ۳۵۰۰۰ کیلومتر مربـع از فـلات آذربایجـان را جـذب کرده و موجبات تقسیم طبیعی آذربایجان به دو قسمت شرقی و غربی را فراهم ساخته است. ایـن دریاچـه تقریبـاً  مابین ۳۷ درجه و ۳۸ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی، و ۴۵ درجه و ۴۶ درجه طول شرقی واقع شـده و در ارتفـاع  ۱۲۷۴ تا ۱۲۷۸ متری از سطح دریا‌های آزاد قراردارد. دریاچه ارومیه شامل حـدوداًٌ ۱۰۳ جزیـره کوچـک و بـزرگ  بوده، که بزرگترین آن‌ها بنام جزیزه اسلامی هم اینک به علت کمبود آب دریاچـه بـه شـبه جزیـره تبـدیل شـده  است. سایر جزایر مهم آن کبودان، اشک داغی، قویون داغی و اسپیر است.

اندازه گیری مشخصه‌های جوی از سال ۱۳۲۰ در کشور آغاز شده است. در حـال حاضـر، جمـع آوری آمارهـای مربـوط بـه  هواشناسی از طریق اندازهگیری مشخصه‌های جوی (درجه حرارت و ...) در ایسـتگاه هـای سـینوپتیک مسـتقر در نقـاط مختلف استان انجام می گیرد که در این فصل، آمار مربوط بـه ایسـتگاه هـای سـینوپتیک مسـتقر در اسـتان شـامل درجـه  حرارت، بارندگی، رطوبت نسبی، تعداد روز‌های یخبندان، ساعات آفتابی و سرعت وزش باد ارائه شـده اسـت. لازم بـه ذکـر  است بدلیل واقع شدن استان در عرض‌های جغرافیای بالا و ارتفـاع زیـاد، میـانگین سـالانه دمـای آن نسـبت بـه میـانگین  سالانه دمای اکثر مناطق کشور کمتر بوده و جزء مناطق سردسیر کشور محسوب میشود. بدلیل بری بودن هـوای اسـتان  اختلاف دمای حداقل و حداکثر مطلق آن زیاد میباشد، بطوریکه دمای ۴۴ درجه بـالای صـفر در ایسـتگاه داشـبند و ۳۴ درجه زیر صفر در ایستگاه خوی مشاهده شده است با اینحال هر چقدر از نواحی شرقی استان بـه سـمت کوهسـتان هـای
غربی حرکت می کنیم از میزان دمای هوا کاسته می شود.

مردم‌شناسی

ترک‌های آذربایجانی و کرد‌ها از گروه‌های عمده این استان به‌شمار می‌روند. کرد‌ها در بخش‌های مرتفع غربی و جنوبی استان نشیمن دارند و متقابلاً ترک‌های آذری در دشت‌های پیرامون دریاچه ارومیه و بخشی نیز در دشت‌های شمال و جنوب شرقی استان، سکونت دارند. همچنین اقلیت‌های آشوری و ارمنی هم در استان ساکن هستند.


موقعیت اقتصادی اجتماعی

این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استان‌ها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاه‌های موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانی‌های غیرفلزی و غذایی - داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان می‌توان به معادن مصالح و سنگ‌های ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.

شهرستان‌های استان

استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۸۵ دارای ۱۷ شهرستان، ۳۶ بخش، ۳۶ شهر، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۲۸ آبادی است و مرکز آن شهر تاریخی ارومیهبوده‌است. از لحاظ وسعت ارومیه بزرگترین و شهرستان شوط کوچکترین شهرستان‌های استان هستند.

جمعیت شهرستان های استان آذربایجان غربی به شرح زیر است: 

 شهرستان ارومیه (۹۶۳٬۷۳۸)، شهرستان اشنویه (۷۰٬۰۳۰)، شهرستان بوکان (۲۲۴٬۶۲۸)، شهرستان پیرانشهر (۱۲۳٬۶۳۹)، شهرستان تکاب (۷۸٬۱۲۲)، شهرستان خوی (۳۵۴٬۳۰۹)، شهرستان چالدران (۴۶٬۳۹۸)، شهرستان چایپاره (۴۳٬۲۰۶)، شهرستان شوط(۵۲٬۵۱۹)، شهرستان پلدشت(۴۲٬۰۷۱)، شهرستان سردشت(۱۱۱٬۵۹۰)، شهرستان سلماس(۱۹۲٬۵۹۱)، شهرستان شاهین‌دژ(۹۱٬۱۱۳)، شهرستان ماکو(۸۸٬۸۶۳)، شهرستان مهاباد(۲۸۰٬۵۲۹)، شهرستان میاندوآب(۲۶۰٬۶۲۸)، شهرستان نقده (۱۲۱٬۶۰۲) 

 حوزه های انتخابیه استان در مجلس شورای اسلامی

استان آذربایجان غربی ۹ حوزه برای انتخابات مجلس دارد که در مجموع ۱۲ نماینده را در بر می‌گیرد. در ادامه به اختصار در مورد این حوزه ها توضیح داده می شود.
حوزه انتخابیه ارومیه با بخش‌های شهر ارومیه،  مرکزی،  صومای برادوست،  انزل، سیلوانه،  نازلو، که ۳ نماینده و  ۱۰۴۰۵۶۵ جمعیت دارد.

 حوزه انتخابیه  بوکان با بخش‌های شهر بوکان،  مرکزی،  سیمینه که یک نماینده و ۲۵۱۴۰۹ جمعیت دارد.

 حوزه انتخابیه پیرانشهر و سردشت با بخش‌های شهر پیرانشهر،  مرکزی،  لاجان،  شهر سردشت،  مرکزی،  وزینه که یک نماینده و ۲۵۷۷۱۳ جمعیت دارد.   

حوزه انتخابیه خوی و چایپاره با بخش‌های شهر خوی،  مرکزی،  صفائیه،  قطور،  ایواوغلی،   شهر قره‌ضیاءالدین،  مرکزی،  حاجیلار که یک نماینده و ۳۹۵۹۵۶ دارد.

 حوزه انتخابیه سلماس با بخش‌های شهر سلماس،  مرکزی،  کوهسار که یک نماینده و ۱۹۶۵۴۶ جمعیت دارد.  حوزه انتخابیه ماکو و چالدران و پلدشت و شوط با بخش‌های شهر ماکو،  مرکزی،  بازرگان و شهر سیه‌چشمه،  مرکزی،  دشتک که یک نماینده و ۲۳۷۶۶۳ جمعیت دارد.  

 حوزه انتخابیه مهاباد با بخش‌های شهر مهاباد، مرکزی، خلیفان که یک نماینده و ۲۳۶۸۴۹ جمعیت دارد.

 حوزه انتخابیه میاندوآب و شاهین‌دژ و تکاب با بخش‌های شهر میاندوآب،  مرکزی،  باروق،  مرحمت‌آباد،  شهر شاهین‌دژ،  مرکزی،  کشاورز، شهر تکاب،  مرکزی،  تخت سلیمان که دو نماینده  و  ۴۴۶۹۶۱ جمعیت دارد.

 حوزه انتخابیه نقده و اشنویه با بخش‌های شهر نقده،  مرکزی،  محمدیار، شهر اشنویه،  مرکزی،  نالوس که یک نماینده و ۲۰۱۵۵۷ جمعیت دارد.

نمایندگان آذربایجان غربی در مجلس دهم 

• در مورد حوزه های انتخابیه آذربایجان شرقی بیشتر بدانید