کلیات

کیست مویی در بیشتر موارد یک بیماری ژنتیک است که طی آن موهای ناحیه انتهای ستون فقرات یا در اصطلاح عامه مردم دنبالچه، به جای آن که از سمت ریشه به سمت پوست حرکت داشته باشد و بیرون بزند؛ مستقیماً بدون اینکه بیرون بیاید به سمت زیر و بافت زیر پوست نفوذ کرده و ایجاد التهاب می کند. در نهایت باعث ایجاد حفره در بدن می شود که دور آن را با توده و کیست محدود نموده و به مرور زمان داخل این توده ترشحات جمع شده التهاب ایجاد می شود.

 در برخی از موارد با ترشحات چرکی و یا درد زیاد و یا هر دو این موارد همراه است و یا اینکه بر روی این التهاب یک سوراخ کوچک ایجاد شده و این چرک تخلیه می شود

ویژگی های بیماری

به طور کلی کیست مویی یکی از بیماری های شایع قسمت انتهای ستون فقرات ( دنبالچه) است که فرد مبتلا در این ناحیه دچار برگشت مو می شود. در اصطلاح پزشکی به آن کیست مویی یا سینوس کیست مویی گفته می شود.

تاریخچه بیماری

کیست مویی یکی از بیماری های شایع است به گونه ای که برخی از صاحب نظران براین باور هستند که در زمان جنگ جهانی دوم، این بیماری بیشتر در میان افرادی که از ماشین های نظامی که بسیار خشک بودند و کمک فنر های خوبی نداشتند و یا سربازان رویت شده است. لذا علت به وجود آمدن بیماری کیست مویی را در این افراد، نشستن طولانی مدت و یا ضربه خوردن می دانستند. به طور کلی به بیماری رانندگان جیپ معروف شده بود. اما پس از گذشت سال ها و انجام تحقیقات متعدد به این باور دست یافتند که جیپ ها تنها بروز علایم بیماری کیست مویی را تسریع می بخشد.

راه درمان

کیست مویی از جمله بیماری های شایع در میان مردان است که جز با عمل جراحی امکان درمان ندارد. بنا بر این اگر فردی پس از ابتلا به این بیماری تصور کند که با اصلاح موهای انتهای دنبالچه و یا استعمال داروهای مختلف می تواند از تشدید بیماری جلوگیری و آن را درمان کند، سخت در اشتباه است. چرا که در واقع او در حال دادن زمان بیشتر به این بیماری برای گسترش است؛ شرایطی که در نهایت عمل جراحی را نیز سخت تر خواهد کرد.

انواع درمان

همانطور که اشاره شد تنها راه درمان کیست مویی، عمل جراحی است که به سه شکل انجام می شود.

اولین روش تیغ زدن سطحی است که در برخی درمانگاه ها برای خالی کردن چرک موجود در کیست استفاده می شود. باید توجه داشت که بیمار با انجام این روش به صورت قطعی و دائمی از مشکل رهایی نخواهد یافت و تنها به مدت چند ماه می تواند دوره درد را به تأخیر بیاندازد.

دومین روش عمل جراحی به وسیله لیزر است که به دلیل ترس بسیاری از بیماران از عمل جراحی سنتی و نیز تبلیغات دروغین برخی پزشک های خصوصی مورد اقبال قرار گرفته است. در رابطه با عمل جراحی با لیزر بیمار باید توجه داشته باشد که تنها هزینه عمل خود را افزایش داده و اگر پزشک معالج بخواهد به صورت ریشه ای بیماری او را از بین ببرد، چه با لیزر و چه با چاقو باید همه بافت آلوده را از بدن خارج کند؛ اتفاقی که بدون شک نیاز به یک دوره طولانی مراقبت و استراحت دارد و از این لحاظ تفاوتی میان عمل با لیزر و با چاقو وجود ندارد.

سومین روش که در مراکز درمانی دولتی مثل بیمارستان های زیر پوشش تأمین اجتماعی و توسط متخصصان جراحی عمومی به صورت رایگان انجام می شود، عمل جراحی سنتی است که در این روش پزشک به صورت کامل بافت کیست مویی را از بدن خارج می کند.

باید توجه داشت که عمل جراحی سنتی خود به دو روش باز و بسته (با بخیه) انجام می شود که انتخاب هر کدام برای انجام به میزان پیشرفت بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد.

دوره نقاهت و مراقبت

بیمار پس از عمل جراحی ریشه ای ( خارج کردن کامل بافت آلوده از بدن) با توجه به اینکه عمل به صورت بسته انجام شده باشد و یا باز ، باید دوره نقاهت متفاوتی را بگذراند.

در صورتی که بیماری سطح توسعه یافتگی کمی داشته باشد، پزشک پس از انجام عمل محل زخم را بخیه خواهد زد که پس از سه تا چهار هفته مراقبت امکان باز کردن بخیه و بازگشت به زندگی عادی وجود دارد.

در صورتی که پزشک برای بیمار عمل باز را در نظر گرفته باشد، بیمار باید پس از دو روز از عمل به مطب پزشک مراجعه کرده و برای بار اول تعویض پانسمان را توسط پزشک معالج انجام دهد.

از آن پس و به مدت دو هفته باید بیمار روزانه یک الی دو بار استحمام کرده و هر بار به مدت 10 دقیقه در تشتی که یک قاشق غذاخوری در آن بتادین ریخته شده است، بنشیند و پس از آن محل زخم را با گاز استریل پانسمان کند.

پس از گذشت دو هفته و حاصل شدن بهبودی نسبی، بیمار باید به مدت یک ماه تا یک ماه و نیم نیز محل زخم را با پمادهای ضدعفونی، ضد عفونی کند.

توصیه

نگارنده مطلب به بیماران مبتلا به این بیماری توصیه می کند بدون فوت وقت و در اولین فرصت برای جراحی سنتی کیست مویی اقدام کنند. علت این توصیه آن است که در عمل با لیزر علی رغم هزینه بالا اگر بافت کیست از بدن بیمار خارج شود که در عمل تفاوتی با عمل سنتی به لحاظ دوره مراقبت و نقاهت نخواهد داشت و اگر تنها به خالی کردن چرک اکتفا شود نیز این بیماری در آینده نزدیک با شدت بیشتر عود خواهد کرد.

نکته پایانی اینکه بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری به دلیل ترس از عمل اقدام برای درمان نمی کنند. این افراد ابتدا باید بدانند که در صورت فوت وقت در آینده به دلیل شدت گرفتن بیماری ناچار خواهند بود با شرایط بدتر عمل جراحی را انجام دهند و دیگر اینکه عمل جراحی مورد اشاره به واسطه مسکن های موجود آنچنان دردی را متوجه بیمار نخواهد کرد. به این موارد اضافه شود که بیمار پس از طی دوره نقاهت با شرایط ایده آلی رو به رو خواهد شد و با درد موجود برای همیشه خداحافظی خواهد کرد.