کلیات
تونل کندوان تونلی در جاده چالوس (جاده ۵۹) است که شهرستان کرج را به شهرستان چالوس وصل می‌کند. این تونل در ارتفاعات ۲۷۰۰ متری کندوان و در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب چالوس، به طول۱۸۸۳٫۸ متر و ۵/۵ متر عرض و ۶ متر ارتفاع حفر شده‌است.
پیشینه
ساخت تونل کندوان در سال ۱۳۱۴ شمسی آغاز شد و پس از گذشت سه سال در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۷ (هفدهم مه ۱۹۳۸) به بهره‌برداری رسید. این تونل در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۷ از سوی رضا شاه در دوران وزارت مجید آهی وزیر راه وقت گشایش یافت. پیش از ساخت این تونل، راه میان کرج و چالوس پنج ماه از سال غیرقابل تردد بود.
کار ساخت این تونل با ادوات و ابزار آن سالها، تنها سه سال به درازا کشید. مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر در گزارشی می‌نویسد ابوالحسن عمیدی نوری گفته‌است «گویا دو شرکت دانمارکی یا سوئدی بودند که قرارداد ساختمان آن را داشتند»
نحوه ساخت تونل
ساخت تونل کندوان با امکانات و تجهیزات محدود آن زمان و سردی هوا و کم بودن زمان کاری در آن ناحیه سردسیر کار سخت و دشواری بوده‌است. مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر در گزارش خود پیرامون ساخت این جاده آورده‌است:"با همه این‌ها واقعاً انجام این کار با امکانات آن زمان و سردی هوا و کم بودن زمان کاری این ناحیه سردسیر کاری بس بزرگ به دست کارگران ایرانی انجام شده‌است آن هم در زمان محدود سه سال؛ حال شما این را مقایسه کنید با حدود یک دهه زمان جهت دو بانده کردن همین تونل کنده شده در سال‌های اخیر آن هم با امکانات دوره حاضر. با این همه جاده‌ای که برای رفت و آمد، هشتاد سال پیش طراحی و ساخته شده هنوز در سن پیری خود جوابگوی میلیون‌ها خودرو در سال است و میلیارد‌ها ساعت زمان مردم در ترافیک این جاده به هدر می‌رود و تا کی اتوبان شمال به سرانجامی برسد! "
ابوالقاسم مظفری رئیس انجمن تونل ایران در مصاحبه با اقتصادآنلاین در خصوص چگونگی ساخت تونل کندوان می‌گوید: «در تاریخ بیستم اردیبهشت ۱۳۱۴ اولین دینامیت، برای حفر قسمت ابتدایی تونل به کار گرفته شد و پس از آن کارگران با کلنگ و تیشه عملیات حفاری را ادامه دادند. گفته می‌شود که کارگران برای کندن کوه که با تجهیزات محدود آن زمان بسیار دشوار بوده با یک سکه پنج ریالی، که در آن زمان ارزشمند بود، تشویق می‌شدند و حتی گفته می‌شود که به ازای هر کلنگ پول پرداخت می‌شده‌است. سنگ، سیمان و ابزار آلات به مدت سه سال به وسیله کامیون و چهارپایان تا محل کار آورده می‌شد.»
نامگذاری تونل
تونل کندوان همان زمان به خاطر اهالی روستای کندوان که در شهرستان اسکو آذربایجان شرقی ساکن بودند تونل کندوان نام گرفت. بر اساس شنیده‌های غیر مستند با توجه به اینکه محل احداث تونل بسیار سخت‌گذر بوده و در ارتفاع بالایی از کوهستان وجود داشت و آن زمان تجهیزات امروزی برای کندن صخره موجود نبود و باید تونل با تجهیزات نخستین کنده می‌شد. به علت تبحر اهالی روستایی در شهرستان اسکو به نام کندوان در کندن سنگ و کوه از کارگرانی از ان روستا جهت کندن تونل استفاده شده‌است و نهایتاً به پاس زحمات مردم آن روستا به پیشنهاد مهندس گرایلی سازنده تونل، این تونل کندوان نام گرفت.
عملیات تعریض
گفتنی است که عملیات تعریضی که از سال ۱۳۷۴ بر روی تونل آغاز شد، با وجود امکانات و ماشین آلات مدرن امروز بیش از هفت سال به طول انجامید؛ و هزینه‌ای هفت برابر رقم پیش‌بینی شده و دستمایه طنزپردازان سیاسی نیز شد.