کلیات
احمد بن محمد اردبیلی نجفی، معروف به مقدس اردبیلی، عالم و فقیه شیعه امامیه در قرن دهم هجری است. او در محلهٔ نیار شهر اردبیل به دنیا آمد. او از شاگردان جلال‌الدین دوانی بود.

تحصیل
فراگیری علوم دینی را از دوران کودکی آغاز کرد. پس از گذراندن دروس مقدماتی، به نجف رفت و علوم نقلی و فقه را از سید علی صائغ فرا گرفت. پس از مدتی، به شیراز مهاجرت کرد و نزد جمال‌الدین محمود به تحصیل علوم عقلی مشغول گردید. وی در زهد و تقوا به درجه‌ای رسید که به «مقدس» شهرت یافت و در تحقیق و ژرف‌نگری علمی به اندازه‌ای تبحر داشت که به «محقق» معروف شد.

 

از جمله شاگردان وی می توان به افراد زیر اشاره کرد: 

شیخ حسن
سید محمد
میر فیض الله عبدالقاهر حسینی تفرشی
میرعلام تفرشی
ظهیرالدین علی فمی تفرشی
عنایت الله کوهپایه‌ای
ملا عبدالله شوشتری
تألیفات
استیناس المعنویة
بحرالمناقب
حاشیه بر شرح تجرید
حدیقة الشیعة (در انتساب این کتاب به محقق تردید‌هایی وجود دارد)
رساله خراجیه
زبدة البیان فی آیات الاحکام
مقالة فی الامر بالشی
مناسک حج (فارسی)
اثبات واجب و اصول الدین (به زبان فارسی)
مجمع الفایدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان
در دربار صفوی
وی از جمله عالمانی است که در پرتو رابطه با دربار صفوی در گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان تلاش‌های فراوانی را به ثمر نشاند. هر چند که او به در خواست شاه عباس صفوی برای ترک نجف و مهاجرت به ایران پاسخ منفی داد، برای مصالح تشیع و شیعیان همواره به دربار صفوی تذکراتی می‌داد که تاریخ برخی از آن وقایع را نقل کرده‌است.

در گفتار دیگران
سید مصطفی تفرشی از معاصران او می‌نویسد:

«امرش در جلالت و اطمینان و امانت مشهورتر از آن است که ذکر شود و بالاتر از آن است که عبارتی بتواند آن را وصف کند. او متکلمی فقیه و عظیم‌الشأن و جلیل‌القدر و بلند منزلت و با ورع‌ترین شخص زمانش و عابدترین و با تقواترین آن‌ها بود.»

شیخ حر عاملی می‌نویسد:

«احمد بن محمد اردبیلی عالمی فاضل، محققی عابد، مورد اطمینان و پارسا، عظیم‌الشأن و جلیل‌القدر و معاصر شیخ بهایی بود».

وفات
اردبیلی در رجب سال ۹۹۳ در نجف درگذشت و در کنار حرم علی بن ابیطالب به خاک سپرده شد.