اِحیا یا شب زنده‌داری (یعنی شب را به دعا و عبادت گذراندن) یکی از سنت‌های مهم در میان مسلمانان است. به گفته اکثر مفسّران، از سوره مزمل به‌دست می‌آید که در ابتدای اسلام، شب‌زنده‌داری به قصد نماز شب حدود یک سال بر پیامبر (ص) واجب بوده و مسلمانان در کنار پیامبر، آن را به‌جای می‌آوردند. به نظر اغلب فق‌ها و مفسران و طبق آیات یک تا سه همین سوره، پس از حدود یک‌سال،  خداوند در این حکم تخفیف قائل شد و تهجد جای آن را گرفت.

 

---

اِحیا در اصطلاح خاص، به‌معنای شب‌زنده‌داری و بیدار ماندن در شب‌های خاصی از سال است که مهم‌ترین آن‌ها،  شب قدر (شب‌های نوزده،  بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان) است. همچنین در روایتی از امام علی (ع)، احیای چهار شب یعنی شبِ اولِ ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان توصیه شده‌است. از حضرت محمد (ص) روایت شده است که هرکس شب‌های عیدین (عید فطر و عید قربان) را زنده نگه دارد، در روزی که قلب‌ها می‌میرند، دلش زنده خواهد ماند. روایتی به‌همین مضمون درباره شب‌زنده‌داری در شب نیمه شعبان نیز وارد شده است.