چرایی مطالبه ایرانی برای بمب اتم!
مصطفی نجفی| پژوهشگر سیاست خارجی: با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا پرسش مهمی که در ذهن بسیاری از ایرانیان به وجود آمد، این است که آیا دولت جدید آمریکا به راحتی و در کوتاه زمان ممکن به برجام بازخواهد گشت یا خیر؟
پاسخ برای حامیان برجام در داخل ایران (با اندکی شک و تردید) تقریبا آری است، به ویژه با توجه به اینکه تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن همان برجامیان سابق در دولت اوباما هستند و پیش از آغاز به کار، از لزوم بازگشت به برجام سخن گفتند و منتقد سیاستهای دولت ترامپ در قبال برجام بودند.
در مقابل مخالفان برجام در داخل، برآنند که دولت بایدن به آسانی به برجام برنخواهد گشت. بدین جهت که از یک سو می‌خواهد بخشی از فشار‌های اعمال شده از سوی دولت ترامپ را حفظ کند و از طرف دیگر، در پی اصلاح برجام یا الحاق موارد و مسائل جدید به آن است. در واقع، از نظر آنها بازگشت به برجام از سوی آمریکا با همان شرایط و توافق قبلی تا حدودی نامتحمل است.
اظهارات آنتونی بلینکن وزیر خارجه جدید آمریکا در اولین کنفرانس خبری خود واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت. به ویژه جایی که او پیش شرط بازگشت آمریکا به برجام را بازگشت ایران به تعهدات خود دانسته است و عنوان کرد: «بایدن بسیار شفاف بوده، اگر ایران به پایبندی کامل از تعهدات خود ذیل برجام بازگردد، آمریکا نیز همان کار را میکند. ایران در چندین حوزه در تناقض با برجام است و مدتی زمان طول می‌کشد که اگر تصمیم بگیرند به تابعیت برگردد و ما باید ابتدا راستی‌آزمایی کنیم که در حال تبعیت هستند».
این اظهارات اگرچه ممکن است موضع نهایی دولت آمریکا نباشد، اما بدون تردید شرایط را برای احیای برجام و بازگشت آمریکا به توافق پیچیده‌تر خواهد کرد. به ویژه آنکه اروپا نیز در روز‌ها و هفته‌های گذشته نیز چنین مواضعی را اتخاذ کرده بود. تا جایی که وزیر خارج فرانسه، شرط بازگشت آمریکا به برجام را احیای تعهدات برجامی ایران دانسته است.
گزینه های هسته ای ایران
با این اوصاف، هرچند پنجره دیپلماسی هنوز باز است و شاید تغییری در رویکرد دولت باید حاصل شود، سوال مهم این است که چرخه مذاکراتی میان ایران و غرب بر سر پرونده هسته‌ای ایران به صورت عام و برجام به صورت خاص، تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند؟ تا چه زمانی سیاست خارجی کشور و معیشت مردم باید گروگان چرخه مذاکراتی بدون فرجام هسته‌ای باقی بماند؟
اگر دولت بایدن نخواهد بدون پیش شرط، اصلاح برجام یا مذاکره بر سر برخی بند‌های آن به توافق بازگردد، سنایو‌های پیچیده‌ای پیش روی ایران قرار خواهد گرفت و احتمالا کشور وارد یک دوره مذاکراتی پیچیده، دشوارتر از گذشته، مبهم و خطرناک خواهد شد. پرسش این است که چه باید کرد؟ در واقع، اگر دولت آمریکا نخواهد با همین شرایط موجود به برجام بازگردد، ایران چه گزینه‌های پیش روی خود دارد؟
همانطور که چندی پیش در «دیپلماسی ایرانی» نوشتم، ایران در رابطه با برنامه هسته ای خود سه گزینه دارد:
نخست ـ کنار نهادن تمامی برنامه هسته ای خود: این گزینه‌ای است که حامیانی معدود و کمی در داخل ایران دارد. به ویژه کسانی که معتقدند انرژی هسته‌ای هزینه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی زیادی برای ایران به همراه دارد. این گروه بر این باورند هم حکومت پهلوی با آغاز فعالیت‌های هسته‌ای دچار خطای راهبردی شد و هم جمهوری اسلامی. با این حال، به نظر میرسد این دیدگاه چندان واقع گرایانه نیست و مخالفان زیادی در داخل دارد. در واقع، می‌توان گفت اتفاق نظر عمده‌ای چه در سطوح اجتماعی و چه در سطح نخبگان سیاسی و فکری کشور بر سر اینکه انرژی هسته‌ای لازمه حیات آینده کشور است وجود دارد. کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای نه تنها معضله امنیت ایران را برطرف نخواهد کرد بلکه نگرانی‌های امنیتی را برای تصمیم ساز و نخبگان ایرانی دو چندان خواهد کرد.
دوم ـ ادامه چرخه مذاکراتی فعلی: گزینه دوم نیز هیچ چشم انداز روشنی ندارد. چرخه‌ای لاینحل که حدود دو دهه از عمر آن می‌گذرد و نتوانسته پرونده هسته‌ای ایران به عنوان یک مناقشه بین المللی شده را خاتمه دهد. نکته مهم آنکه، از یک سو اجماعی در ایران بر سر ادامه این چرخه مذاکراتی، روش‌ها و جهت گیری‌ها مرتبط با آن وجود ندارد و از سوی دیگر، هیچ اعتمادی به هرگونه توافق با غرب نیز وجود ندارد به مانند آنچه در برجام یا در پیش از برجام حاصل شد و شاهد بد عهدی طرفین آمریکایی و اروپایی بودیم. ادامه این چرخه مذاکراتی، ضربات بزرگی به ایران و آینده توسعه اقتصادی آن وارد خواهد کرد.
سوم ـ دستیابی به سلاح هسته ای: گزینه نهایی برای ایران خروج از چرخه مذاکراتی و بازدارندگی هسته‌ای است. این گزینه‌ای است که هرچند طرفداران زیادی در داخل ایران نداشته، اما هرچه جلوتر می‌رویم حامیان بیشتری پیدا میکند. در واقع، صاحبنظران، کارشناسان و افراد بیشتری از جامعه ایران بیش از گذشته با این دیدگاه کنت والتز ـ بزرگترین و مشهورترین نظریه‌پرداز روابط بین‌الملل در چند دهه گذشته ـ هم نظر می‌شوند که دستیابی ایران به توانمندی و قدرت هسته‌ای بهترین گزینه جهت ثبات در منطقه خاورمیانه، حل مناقشه هسته‌ای و توسعه ایران است (Why Iran Should Get the Bomb).
کنت والتز سناریو‌های حل مساله هسته‌ای ایران را به سه شکل ترسیم میکند: سناریوی اول کوتاه آمدن ایران در برابر فشار‌های تحریم است. والتز این سناریو را نامحتمل دانسته و معتقد است تجارب تاریخی هسته‌ای شدن کشور‌ها نشان داده کشوری که مصمم به دستیابی به این تکنولوژی است با تحریم کوتاه نخواهد آمد. سناریو دوم آنستکه ایران از ساخت و آزمایش سلاح اتمی دست برداشته و تنها خود را در آستانه تولید سلاح قرار دهد تا تنها با تصمیم سیاسی و در صورت لزوم به اینکار مبادرت نماید و از این طریق افکار عمومی داخل را قانع سازد. سومین سناریو آن است که ایران علناً به سمت ساخت و آزمایش سلاح حرکت کند. این سیاست با مخالفت آمریکا و اسراییل همراه خواهد بود، ولی والتز با توجه به تجارب تاریخی گذشته معتقد است در نهایت کشورهای رقیب خود را برای زندگی با دولت جدید دارای سلاح تطبیق می‌دهند.
والتز معتقد است هسته‌ای شدن ایران باعث میشود ایران از سلاح برای تامین امنیت خود استفاده کند و نه برای تهاجم به همسایگان و سایرین. کشورهای دارای سلاح هسته‌ای از آنجا که خود را در معرض اقدام سایر کشور‌ها می‌بینند تلاش میکنند از رفتار‌های تحریک آمیز خودداری کنند.
به طور کلی، به نظر نمی رسد پایانی بر چرخه مذاکراتی ایران و غرب بر سر برنامه هسته ای قابل تصور باشد. مسئله ای که توسعه اقتصادی ایران و معمای امنیتی ایران را لاینحل باقی نگه می دارد و چشم انداز توسعه ایران را مبهم، تاریک و پر از ابهام خواهد کرد. همین نگرانی از آینده ایران در سایه تحریم های غرب است که بسیاری از داخل ایران را متقاعد کرده است که باید به «بازدارندگی نهایی» رسید و کشور را از گروگان مناقشه هسته ای و تحریم های غرب نجات داد.
پاکستان و کره شمالی سلاح اتمی دارند و این سلاح این دو کشور را به کشورهایی پیشرفته تبدیل نکرده است. هنوز هم بعد از دو دهه تحریم ها علیه کره شمالی برقرار است. 
| 
آمریکا و فرانسه و انگلیس و چین بمب اتمی هم دارند و کشور پیشرفته هستند 
| امریکا روسیه فرانسه انگلیس چین و هند هم دارند و خیلی هم پیشرفته هستند ژاپن هم در استانه ان هست و هر وقت اراده کند میتواند داشته باشد | نکته اینه که تحریم های ایران با اینکه برجام را امضا کرد خیلی بیشتر از تحریم های کره شمالی و پاکستانه. | ایده آستانه به نظر معقول میرسد. هم توان غنی سازی برای تولید برق هسته ای وجود دارد هم امنیت حاصل از تولید بمب . هسته ای
این همه کشور سلاح هسته ای ندارند و دشمن هم ندارن و اصلا چیزی به نام هسته ای ندارند ودر آسایشند 
| این همه کشور هستند که منابع و موقعیت جهانی ایران رو ندارند و دشمن هم ندارند و اصلا چیزی به نام هسته ای ندارند و در آسایشند. ایران را با ایران مقایسه کنید رژیمهای حاکم بر اروپا و آمریکا فرض رو بر این گذاشتند که مردم ایران عقل و هوش درست و حسابی ندارند. برجامی رو امضا کردند، تعهدات ایران یکجا انجام شده و اونها به هیچ تعهدی حتی زمان اوباما پایبند نبودند،رییس جمهوری سر کار آوردند که رسما از برجام خارج شد و تحریمها رو از قبل برجام هم بیشتر افزایش داد و اروپاییها کنار نشستند و از ایران خواستند خویشتنداری کنه و توی دلشون به ریشمون خندیدند و بعد از ۶ سال عدم اجرای تعهدات غربیها وقتی ایران محدودیتهای هسته‌ای رو اونهم طبق برجام کاهش داد حالا اعلام کردند ایران دوباره هرچی زمان و هزینه گذاشته رو دور بریزه تا ما بعد از یکی دو سال به قول خودمون راستی آزمایی اگه خواستیم و اگه ایران حاضر شد باج بیشتری بده و از صنایع دفاعی صرفنظر کنه شاید به برجام برگردیم. اینا خیال میکنند اکثر مردم ایران نادون و ساده لوح یا خیانتکارند. حیف از هدر رفتن اینهمه دلار و ثروت مردم ایران. | هسته ای بهانه هست مشکل اصلی ما با اسراییل است | فقط برای هسته ای هدر شده جای دیگه هدر ندادیم چرا حرف امریکا رو تکرار میکنید
| برنا مه هسته ای و موشکی را تعطیل کنیم و حتی ماهواره هوا نفرستیم که هزینه صرفه جویی بشه آیا جای دیگه ای هزینه هدر نمیره چرا خواسته های غربیها اینهمه مطرح میشه بگذارید کمی هم پول طرف دانشمندان ما بره اگه پورشه وارد کنیم و به آقازاده ها بدیم که امریکا مخالفش نیست | درست می گی ، واقعا حیف هست که این دولت همه رو معطل کد خدا کرده غرب دنبال بازی دادن ایران با مذاکره است. یعنی نه بذارن ما برنامه هسته ای رو پیش ببریم نه از منافع رفع تحریها بهره مند بشیم. راهش هم اینه که برنامه هسته ای رو به شکل قابل ملاحظه ای گسترش بدیم جوریکه غرب ببینه با خروج از برجام ضرر کرده. حالا اینکه بمب بسازیم یا کاری کنیم که با یک تصمیم در مدت کوتاهی بتونیم بمب بسازیم بدون اینکه غرب بتونه با حمله جلوش رو بگیره بحث دیگه اس.
در شرایط فعلی غرب کاملا سود کرده. با یک سری امتیازات موقت و محدود اقتصادی، برنامه هسته ای ایران رو به مدت 8 سال عقب نگه داشته. بعدش هم با تحریمها اثر همون امتیازات موقت اولیه رو هم از بین برده و شرایط اقتصادی ایران رو بسیار سخت تر کرده.
ایران به لحاظ جغرافیایی مهمترین چهار راه جهانه. ثبات ایران یعنی ثبات آسیا و اروپا. بنابراین ایران باید بمب اتمی داشته باشه مخصوصا به خاطر تهدیدهای اسراییل. اما نباید دیگران رو تهدید کنیم حتی در مورد اسراییل باید بگیم دنبال نابودیش نیستیم مگر اینکه به ما حمله کنه. باید یک عزم ملی در مردم ایران شکل بگیره که ما راهی برای رفع تحریمها نداریم جز رسیدن به بمب اتمی. اونوقت مجبورن فشارها رو کم کنند تا خطر درگیری اتمی کم بشه. الان غربیها دارن ما رو با مذاکره بازی میدن. اینجوری نه میذارن اقتصاد ما رشد کنه نه برنامه اتمیمون. دستیابی به بمب اتم به چه هزینه ای ؟ و ایا هدف وسیله را توجیه میکند ؟. فتوای رهبری پس چه میشود ؟. معلوم است با خودمان چند چندیم؟ | اگر فردا روزی کشوری مثل آمریکا، اروپایی ها، چین ، روسیه ، اسرائیل ، ترکیه ، پاکستان ، عربستان و .... به ما با سلاح هسته ای حمله کرد چه کاری می شود کرد ؟خون دارندگان سلاح هسته ای که از خون ما رنگین تر نیست
دشمنی ایدئولوژیک متقابل آمریکا و اسرائیل با ایران گزینه های اول و دوم را بشدت خطرناک کرده. هدف نهایی آنها نه تغییر نظام سیاسی، بلکه تمامیت ارضی و امنیت ایران است (با هدف گیری بعدی برای متزلزل کردن امنیت روسیه و چین).دستیابی به سلاح هسته ای برای ایرانی که متحد مسلح به سلاح هسته ای ندارد طبیعی و لازم به نظر می رسد. ولی مشکل، معضلات فنی، نظامی و تحریم های شدید و طولانی مدتی خواهد بود که در مسیر رفع معضلات مذکور اعمال خواهد شد.این نیاز به وحدت نظر و اراده جمعی برای پیمودن مسیر دستیابی به بازدارندگی هسته ای است. آیا ایرانیان به آن درجه از فهم استراتژیک رسیده اند که این موضوع را بدون احساسات، تعلقات جناحی و صرفا بر اساس مفاهیم اصولی قدرت و ماندگاری سرزمینی و ملی به بحث گذاشته و سختی های این تصمیم را تحمل کنند؟
باید توجه کرد که این بحث از لحاظ فنی، کاملا با مقوله سلاح های متعارف متفاوت است. به عنوان مثال، در زمانه حاضر،، مقولاتی مانند سیستم های حمل کلاهک، قابلیت بقا و ماندگاری و زیر ساختارهای انسانی و حفاظت متعارف از تأسیسات هسته ای به اندازه خود وسیله انفجاری اهمیت دارند.
یک نکته اساسی: دستیابی به سلاح هسته ای و اعلام عمومی آن یک فرآیند بازگشت پذیر نیست و نمی توان بعد از این مرحله برای برداشت تحریم ها در قبال تحدید و یا کنار گذاشتن توان هسته ای مذاکره کرد.
| وقتی بمب اتمی داشته باشیم دیگه آمریکا تحریمهای سنگین علیه ما وضع نمیکنه چون از درگیری میترسه سیاست جاری خلاف نظر شماست . ظاهرا سیاست جاری استفاده از انرژی هسته ای صلح آمیز است و نه تولید بمب اتمی!بهر حال بنده بعنوان یک شهروند خواهان تولید بمب اتمی برای کشور جهت بازدارندگی هستم.
برای مواردی مانند این که این قدر مهم هستند و در سرنوشت همه تاثیرگذار باید همه پرسی گذاشت. | یک کشور نام ببرید در دنیا که برای برنامه اتمی همه پرسی کرده | الان در آمریکا، روسیه، فراسنه، انگلیس، چین، هند، پاکستان یا اسرائیل همه پرسی پرگذار کردند برای اتمی شدن | همه پرسی بگذاریم برای اینکه اگر با بمب هسته ای به ما حمله شد چگونه واکنش بدیم ؟ اگر به سمت بمب حرکت کنیم حتی روسیه و چین هم عملا مانع خواهند شد چه برسد به آمریکا،اروپا و...(آیا واقعا فکر کرده اید که روسیه همسایه اتمی جدیدی را خواهد پذیرفت دیدیم که در مورد خلع سلاح اتمی اوکراین روسیه هم نقش داشت و روسیه هم ایران غیر اتمی و بدون بمب را شریک خود خواهد دانست و امکان امتیاز گیری دارد و گرنه ایران هم برای روسیه با توجه به منافع مشترک در دریای خزر و... تبدیل به معضل می شود و چه بسا با نفت و گازی که ایران دارد حتی نقش منطقه ای روسیه را هم به چالش خواهد کشید.) | نگرانی روسیه از غربگرایی اکثریت مردم ایرانه. متاسفانه رسانه های غربی در مورد مردم ما مغزشویی کردن و همینطور تحصیلکرده هامون هم عمدتا مغزشون خشک شده و خارج از چهارچوب افکار غربی نمیتونن تفکر کنند | دوست عزیز لطفا در مورد این چهارچوب افکار غربی توضیح دهیدمنظور شما که دموکراسی خواهی،حقوق برابر و...که نیست
با سیاستهای فعلی اسرائیل ستیزانه وضع بهتر نخواهد .سیاستمدران غرب در کنترل سرمایه داران و لابی صهیونیسته. | اینکه سیاستمداران غرب در کنترل سرمایه داران و لابی صهیونیسته شکی نیست ولی وضع کشور با سیاست اسرائیل ستیزی و بدون اسرائیل ستیزی تغییر نمیکنه اگر همچنان امور کشور در دست یه عده غربگدا باشه به لحاظ اقتصادی، مخالف صنعت هسته ای بطور کلی هستم. اما از انجا که سیاست نظام مبنی بر داشتن این فن اوریست، و غرب هم ما را دایما در منجنیغ تحریم و.... قرار میدهد، میبایستی از همان اول غنی سازی در حد ۹۰ در صد و بالاتر و تست اتمی صورت میگرفت. حالا هم خسارت زیاد دیده ایم اما هنوز دیر نشده مشکل ایران عدم شناخت درست از غرب هست.. ایران با سیاست های غلط سیاسی و ساده لوح هیچ وقت نمیتونه از این سختی بیرون بیاد. این شعار که سلاح هسته ای حرام هست غلط ترین جمله هست.. در واقع اسلام در دفاع از خود را واجب نموده برای مسلمانان.. فکر میکنید این موشک های شهاب یک دو جواب گوی بمب اتم اسراییل هست؟ یه فشنگ هم حساب نمیاد.. الان اسراییل دو موشک اتمی ایران را بزنه ایران فلج میشه.. فکر میکنید شورای امنیت و ملل متحد میاد کمک شما؟ الان احترام و اسایش ملت ها متکی ب توان نظامی شان هست.. ادب و فرهنگ و اخلاق را در خانه های خود بگذارید.. خارج از خانه رفتین همه را به چشم گرگ های درنده نگاه کنید.. م موشک اتمی پاکستان ساخت.. هند ساخت اب از اب تکان نخورد.. ایران الان ۲۰ ساله در این مورد مزاکره موش و گربه بازی میکنه... فکر میکنید الان موشک بسازید چیکار میشه کرد؟ تحریم نمونده دیگه همه چیز تحریم هستید چیزی برای از دست دادن ندارید. دوستدار شیعه فارسی افغانستانی شما. مشكل اينجاست همه موشك و نيرو هوايي و بمب اتم دارند ولي در ذخائير پنهان نظامي و هيچ كس را هم تهديد نمي كنند ما معلوم نيست واقعا چي داريم و اصلا اون سلاحي كه داريم چقدر موثره ولي هر روز داريم ديگران را تهديد مي كنيم بمب اتمی مانند یه مهریه سنگین برای یه داماد فقسرهست و هیچ وقت خوشبختی نمیاره.بعد از جنگ جهانی دوم تفکرات عوض شده و هیچ کشوری فکر استفاده از آن را به ذهن خود نمی آوردونگهداری و شلیک آن تبعات بسیاری داردوسیستم های پیشرفته قادر به رهگیری و انفجار آن در آسمان را نباید ندیده گرفت که چه تبعات زیستی به بار میاره و چه چه اجماعی برعلیه استفاده کننده بوجود میاورد و چه مشکل جهانی ایجاد می کند.در ثانی فرض کنیم به آن دست یافتیم این یعنی آمریگا از ترسش تحریم ها را لغو می کند؟مسلما خیر و بیشتر هم می کند و شما می مانید با بمبی که عملا استفاده از آن ناممکن است و یه کشوری با نابودی اقتصاد ضعیفش.بهترین راحل برون رفت از وضعیت حاکم برون رفت از سیاستهای احساسی و تندروی و پیوستن به جامعه جهانی و عدم دخالت در مناقشات پایان ناپذیر منطقه و حاکم نمودن مدیریت علمی در کشور است.ما باید روزی تصمیم بگیریم مثل یه کشور عادی رفتار کنیم وفقط و فقط به فکر مناقع ملی باشیم نه منافع حاکمیت و قدرت.دمکراسی را گسترش بدیم و اجازه دهیم ملت سرنوشت خود را تعیین کند نه مافیای قدرت.بعد می توانیم یه ارتش حرفه ایی و مجهز داشته باشیم.وگرنه اگر ما به سمت بمب هسته ای بریم کشورهای عرب منطقه نیز مسلما با صرف هر هزینه ای به خود حق خواهند داد تا آنها هم از این بمب بی نصیب نمانند و این چیزی است که کل دنیا آن را تحمل نخواهند کرد و ریسک بزرگی است که برنده اش ما نخواهیم بود. داشتن قدرت هسته‌ای بهترین گزینه جهت ثبات در منطقه خاورمیانه، حل مناقشه هسته‌ای و توسعه ایران نيست زيرا منجر به مسابقه تسايحات هسته اي در خاور ميانه مي گردد . قبلاً فقط اسرائيل و پاكستان در منطقه بمب اتمي داشتند كه از آن بعنوان سلاح بازدارنده استفاده مي كردند ولي در صورتيكه كشورهايي مانند ايران و عربستان و تركيه صاحب اينگونه سلاح هايي شوند ديگر هيچ تضميني نيست كه از آن استفاده نكنند و منطقه را به آتش نكشند . ما طي چهل سال اخير صدها ميليارد دلار ثروت ملي كشور را در راه غني سازي بالاي 20 % هزينه كرديم تا به بمب اتمي دست پيدا كنيم با چه هدفي ؟ فقط نابودي اسرائيل ؟ اگر منظور استفاده صلح آميز از آن بود كه نياز به غني سازي اورانيوم با غناي بالا نبود و نيازهاي پزشكي و غيره را مي توانستيم با غني سازي درصد پايين و بدون جنگ و دعوا انجام مي داديم و اينهمه مشكلات تحريم و نابودي اقتصاد كشور را تحمل نمي كرديم . مردم ايران نمي خواهند پا جاي پاي كره شمالي بگذارند و فلاكت هاي ملت كره شمالي را تجربه كنند . اگر می تونید، همین حالا درست کنید. اگر نه کلا بی خیال بشید بزارید از این دور باطل خارج بشیم.با تمام احترام به دانشمندان هسته ای، ناتوانی ایشان در توسعه بمب در زمان لازم و ناتوانی امنیتی در حفظ اسرار کشور، ما را به این نقطه رساند.
اشکال کار این است که سؤال غلط هست. به نظر من حل مشکل ایران در داشتن یا نداشتن بمب اتمی نیست. من تقریبا تمام تحلیلهای فوق رو خوندم هم نداشتن بمب هسته ای مشکلاتی داره هم داشتنش به مراتب سختتر. اما نباید بین این دو راهی خودمون رو گرفتار ببینیم.
اصل مطلب و راه حل اصلی تقویت از درون هست. نه فقط تقویت نظامی بلکه اقتصاد قوی، اصلاحات سیاسی و اقتصادی نظیر نظام اجتماعی سالم، تولید کارآمد، وصول مالیات از درامدهای رانتی و واقعی کردن نرخ ارز و تک نرخ کردن اون ... به نحوی که زندگی، مغزها و سرمایه ها جهتشون به خارج از کشور متمایل نشه. اونوقته که خود به خود دیوار تحریم ها فرو می ریزه و خودغربیا یکی یکی بر میگردن و التماس آشتی میکنند. اما در حال حاضر وقتی ناکارامدی نظام و دولت و نا امیدی بخش زیادی از ملت و التماس برخی رو می بینند طمع به تداوم فشار و تحریم دارند. هر چیزی که روی تولیدش خوب کار کردیم تحریم بی اثر شده
ایران به یک دلیل بمب هسته ای ندارد چون در قرآن کشتار دسته جمعی حرام است