جنگ اوکراین و تهاجم روسیه به این کشور را باید یکی از حادترین بحران های بین المللی از دوران پس از جنگ جهانی دوم دانست. بحرانی که نظم امنیتی جهانی و نظام امنیت منطقه ای اروپایی را با اخلال جدی روبرو کرده است. در این میان، پرسش اساسی این است که ایران به عنوان یک بازیگر اثرگذار در منطقه خاورميانه چه باید بکند؟
این پرسشی است که نیاز به بحث مفصل و جدی دارد. اما بدون تردید منافع ایران نه در محکومیت است و نه در حمایت. در واقع، نمی توانیم و نباید هیچکدام از طرفین را محکوم کنیم. از سوی دیگر، منافع ما در حمایت از هیچ یک نیست. اینکه عده ای معتقدند باید با محکوم کردن روسیه از اوکراین حمایت کنیم، تا حدی دیدگاهی عجیب و فاقد یک منطق راهبردی ارائه می دهند.
فارغ از اینکه از روسیه خوشمان بیاید یا نیاید، در این رابطه باید به دو نکته مهم اشاره کرد:
۱- در حالی که در حدود دو دهه گذشته سخت ترین تحریم های تاریخ از سوی غرب علیه ایران تحمیل شده است، آیا حمایت از اوکراین معنایی غیر از جانبداری از غرب و دشمنی با روسیه خواهد داشت؟ در واقع، چه ضرورت سیاسی یا راهبردی وجود دارد اکنون که ایران تحت سخت ترین دشمنی و محاصره اقتصادی آمریکا و غرب است، دشمنی با روسیه را نیز به جان بخرد؟ به همین کشورهای عربی اطرافمان که متحد آمریکا هستند نگاه کنیم، کدام یک روسیه را محکوم کرده اند؟ آیا ترکیه که عضو ناتو است حاضر شده مسیر کشتی های جنگی روسیه به سوی دریای سیاه را مسدود کند؟
۲- یکی از دلایل تهاجم روسیه به اوکراین مسئله گسترش ناتو به سمت شرق است. روسیه قصد دارد با حمله به اوکراین مانع عضویت اوکراین در ناتو و گسترش آن به شرق شود. بدون تردید اگر اوکراین به ناتو ملحق شود، زمینه برای عضویت همسایگان شمالی ایران به ناتو و از جمله جمهوری آذربایجان و ارمنستان فراهم خواهد شد. بنابراین، بهتر است ناتو در همان اوکراین متوقف شود تا اینکه در سراسر مرزهای شمالی ایران مستقر شود!
آنچه گفته شد، به معنای حمایت از جنگ و حمله نظامی روسیه به اوکراین نیست، بلکه به معنای این است که حمایت ایران از اوکراین در رویارویی با اوکراین و غرب فاقد یک منطق راهبردی است. لذا، راهبرد ما بهتر است مبتنی بر این دو اصل باشد: عدم حمایت و عدم محکومیت.
کارشناس مسائل بین الملل و سیاست خارجی