لزوم حذف یارانه فرآیندی و رانت خوراک پتروشیمی‌ها / نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به قیمت صادراتی گاز متصل شود / نیاز به تولید محصولات با ارزش افزوده‌ بالاتر داریم

به گزارش تابناک اقتصادی؛ با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ و فراگیر شدن افزایش بهای حامل‌های انرژی، ضرورت افزایش قیمت خوراک واحد‌های پتروشیمی نیز به وجود آمد؛ بنابراین، با احتساب نرخ حدود یک هزار تومانی ارز در آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، قیمت هر متر مکعب خوراک گاز واحد‌های پتروشیمی ۷ سنت یا ۷۰ تومان مشخص شد.

با آغاز تحریم‌های غرب علیه ایران و در پی رخداد شوک ارزی در اقتصاد کشور، که موجب افزایش نرخ دلار تا ۴ هزار تومان شد، ارزش هر متر مکعب گاز تحویلی به این صنایع به ۲.۳۳ سنت کاهش یافت. در ادامه و به دنبال اختلاف نظر هر ساله‌ی کارشناسان در مورد تعیین نرخ خوراک گاز واحد‌های پتروشیمی، در سال ۱۳۹۴ دولت یک فرمول واحد را برای ده  سال جهت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین و ابلاغ کرد. مطابق با این فرمول، قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها بر اساس میانگین مصارف داخلی گاز و قیمت چهار هاب بین المللی تعیین می‌شود.

اما با اعمال فشار لابی‌های شرکت‌های پتروشیمی، دولت به تعیین قیمت ۵ هزار تومان برای خوراک پتروشیمی‌ها در قانون بودجه‌ی ۱۴۰۱ اقدام کرد؛ بنابراین، قرار است در قانون بودجه‌ی سال آتی نیز سقف قیمتی ۷ هزار تومان اعمال شود، در حالی که تعیین هر نوع قیمت ثابت برای خوراک پتروشیمی‌ها منطقی به نظر نمی‌رسد و به نفع کشور نیست. بهتر است قیمت خوراک پتروشیمی‌ها بر اساس فرمولی که هم منافع کشور را تأمین کند و هم زمینه را برای ادامه‌ی حیات شرکت‌های پتروشیمی فراهم کند، مشخص شود.

به نظر می‌رسد، پیشنهاد پگ شدن (اتصال نرخ خوراک به قیمت صادراتی گاز) نرخ خوراک گازی پتروشیمی‌ها به قیمت صادراتی به جای فرمول وزارت نفت ایده‌ی مناسبی است. نظرات بهرام شکوری، رئیس سابق کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در خصوص قیمت گذاری خوراک پتروشیمی‌ها و لزوم توسعه‌ی صنایع پایین دستی این صنعت را در ادامه می‌خوانید.

شکوری در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی، با اشاره به اینکه ما باید همه تلاشمان را در راستای ورود بخش خصوصی به حوزه‌های مختلف اقتصادی به کار بگیریم، تصریح کرد: اینکه کار‌هایی در زمینه‌ی پتروشیمی انجام داده ایم و بخش خصوصی به این حوزه ورود کرده است، به خودی خود چیز خوبی است؛ اما نباید به صنایع بالادستی پتروشیمی قناعت کنیم، باید برنامه ریزی‌هایی انجام شود که بخش پایین دستی صنعت پتروشیمی نیز در کشورمان توسعه یابد، زیرا صرفه‌ی اقتصادی در این بخش هاست. ما با راه اندازی پتروشیمی‌ها یک مرحله از خام فروشی فاصله گرفته ایم، ولی لازم است با توسعه‌ی زنجیره‌ی ارزش این صنعت به حداکثر سودآوری برای کشور برسیم.

وی در ادامه گفت: باید نرخ خوراک پتروشیمی‌ها واقعی و نزدیک به قیمت صادراتی گاز ایران شود. همچنین لازم است نرخ خوراک به قیمت صادراتی گاز متصل گردد و خوراک را با قیمت شناور و صادراتی در اختیار شرکت‌ها قرار دهیم. رئیس سابق کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران معتقد است: باید حمایت‌های دولت از این شرکت‌های پتروشیمی به روش‌های دیگری به غیر از اعطای یارانه فرآیندی باشد؛ مثلاً تسهیلات در اختیار آن‌ها قرار دهیم یا مالیات بر عملکرد آن‌ها کاهش یابد.

به گفته‌ی این فعال بخش معدنی کشور، قیمت گذاری دستوری برای خوراک پتروشیمی‌ها کار درستی نیست و نباید به تعیین یک قیمت ثابت برای آن‌ها اقدام کنیم. بهتر است بر اساس یک فرمول سیال و مناسب قیمت گذاری خوراک پتروشیمی‌ها صورت بگیرد. اما در طرف مقابل، دولت حمایت‌های لازم را از این صنایع به عمل بیاورد. قیمت محصولاتی که پتروشیمی‌ها تولید می‌کنند و مواد اولیه‌ای که مورد استفاده قرار می‌دهند، باید بر اثر مکانیسم عرضه و تقاضا مشخص شود. تعیین قیمت ثابت برای محصولی مانند گاز به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها منطقی نیست.

وی در ارتباط با این موضوع که الان شرکت‌های پتروشیمی به تولید متانولی می‌پردازند که قیمتش در بازار‌های جهانی از گاز کمتر است، گفت: نخست باید برای تولید هر ماده‌، تحقیقات بازار را کامل و دقیق انجام دهیم تا ببینیم، آیا برایمان به صرفه است وارد این حوزه شویم یا خیر. متاسفانه ما برای ورود به تولید متانول این بررسی‌ها را انجام ندادیم و الان کشور با مشکل مواجه شده است. اگر امروز در بازار‌های جهانی متانول با ارزش پایین‌تر از گاز عرضه می‌شود، نشان می‌دهد که تولید این ماده برایمان صرفه‌ی اقتصادی ندارد و باید به فکر جایگزین باشیم. این موضوع نشان دهنده‌ی ضرورت تولید محصولات با ارزش افزوده‌ی بالاتر است.