مجله فارن افرز: حماس نه شکست خورده و نه در آستانه شکست است/ چرا حماس قوی تر شده است؟

بین الملل تابناک: مجله فارن افرز در تحلیلی به بررسی جنگ کنونی رژیم صهیونیستی علیه حماس پرداخته که در ادامه ترجمه آن آمده است.

از زمان حمله حماس در اکتبر گذشته، اسرائیل با حدود 40000 سرباز جنگی به شمال و جنوب غزه حمله کرده، 80 درصد جمعیت آن را به زور آواره نموده، بیش از 37000 نفر را کشته و حداقل 70000 تن بمب بر روی غزه پرتاب کرده است. در طی این حملات بیش از نیمی از ساختمان‌های غزه ویران شده یا آسیب دیده است و دسترسی مردم منطقه به آب، غذا و برق محدود شده و کل جمعیت را در آستانه قحطی قرار داده است.

اگرچه بسیاری از ناظران بر غیراخلاقی بودن رفتار اسرائیل تاکید کرده اند، رهبران اسرائیل به طور مداوم ادعا کرده اند که هدف شکست حماس و تضعیف توانایی آن برای انجام حملات جدید علیه غیرنظامیان اسرائیلی باید بر هر گونه نگرانی در مورد جان فلسطینی ها اولویت داشته باشد.

علی رغم حمله بی امان اسرائیل، قدرت حماس در حال افزایش است. درست همانطور که «ویت کنگ» در طول عملیات گسترده «جستجو و نابود کردن» که بخش زیادی از ویتنام جنوبی را در سالهای 1966 و 1967 ویران کرد، قوی شد؛ حماس نیزقوی تر شده و به بقای خود ادامه خواهد داد.

نقص اصلی در استراتژی اسرائیل شکست تاکتیک ها یا اعمال محدودیت بر نیروی نظامی نیست- همانطور که شکست استراتژی نظامی ایالات متحده آمریکا در ویتنام ربطی به مهارت فنی سربازان یا محدودیت های سیاسی و اخلاقی آن نداشت. بلکه این نقض  در مورد استفاده از قدرت نظامی جهت شکست کامل حماس بوده و اسرائیل درک نکرد که قتل عام و ویرانی که در غزه به راه انداخته صرفا دشمنش را قوی‌تر کرده است.

در طی ماه‌های گذشته دولت‌ها و تحلیلگران بر تعداد نیروی نظامی حماس که توسط نیروهای نظامی اسرائیل کشته شده‌اند، تأکید می‌کردند که گویی این آمار مهم‌ترین معیار موفقیت کمپین اسرائیل علیه این گروه است. اسرائیل می گوید که 14000 نیرو از 30000 تا 40000 نیروی نظامی تخمینی حماس قبل از جنگ اکنون کشته شده اند، در حالی که حماس تاکید می کند که 6000 تا 8000 نیرو را از دست داده است. منابع اطلاعاتی آمریکا تعداد واقعی نیروی نظامی کشته شده حماس را حدود 10000 نفر اعلام می کنند.

با این حال تمرکز بر این اعداد، ارزیابی واقعی قدرت حماس را دشوار می کند. علیرغم تلفات، حماس عملاً کنترل بخش‌های وسیعی از غزه از جمله مناطقی که اکنون غیرنظامیان غزه در آن‌جا متمرکز شده‌اند را دارد. این گروه همچنان از حمایت فوق العاده مردم غزه برخوردار است واین امر به آنها این امکان را می دهد که به راحتی به مناطقی که قبلاً توسط نیروهای اسرائیلی تصرف شده بود، بازگردند. بر اساس ارزیابی اخیر اسرائیل، حماس اکنون نظامیان بیشتری در مناطق شمالی غزه دارد.

حماس اکنون در حال جنگ چریکی است - عملیات‌های طولانی‌ای که مشاور امنیت ملی «بنیامین نتانیاهو» اخیراً گفته می‌تواند حداقل تا پایان سال 2024 ادامه داشته باشد. حماس احتمالاً حدود 15000 نیروی نظامی بسیج شده دارد که تقریباً ده برابر تعداد مبارزانی است که حملات 7 اکتبر را انجام دادند. علاوه بر این، بیش از 80 درصد از شبکه تونل های زیرزمینی این گروه برای برنامه ریزی، ذخیره سلاح و فرار از نظارت، دستگیری و حملات اسرائیل قابل استفاده است. در مجموع، تهاجم سریع اسرائیل در پاییز جای خود را به جنگ فرسایشی شدیدی داده است که حماس را قادر می‌سازد به اسرائیلی ها حمله کند، حتی اگر ارتش اسرائیل به کارزار خود در جنوب غزه ادامه دهد.

 ارتش اسرائیل اکنون درگیر بازی آشنای ضربت زدن است که سال‌ها سربازان آمریکایی را در افغانستان گرفتار کرده است. توجه به تعداد افراد کشته شده باعث اشتباه گرفتن موفقیت تاکتیکی و استراتژیک می شود و اقدامات کلیدی را نادیده می گیرد که نشان می دهد آیا قدرت استراتژیک حریف حتی با افزایش ضررهای فوری گروه در حال افزایش است یا خیر.

منابع قدرت

قدرت یک گروه غیر دولتی مانند حماس از عوامل مادی معمولی که تحلیلگران برای قضاوت درباره قدرت کشورها استفاده می کنند نشأت نمی گیرد - از جمله اندازه اقتصاد، پیچیدگی های فنی ارتش، میزان حمایت خارجی و قدرت سیستم آموزشی آنها. در عوض مهم‌ترین منبع قدرت حماس و سایر بازیگران غیردولتی توانایی جذب نیرو، به‌ویژه توانایی آن در جذب نسل‌های جدید از مبارزان و عواملی است که عملیات گروه را انجام می‌دهند. این توانایی جهت استخدام در نهایت ریشه در یک عامل دارد: مقیاس و شدت حمایتی که یک گروه از جامعه خود می گیرد.

حمایت جامعه به یک گروه غیر دولتی فرصت می دهد صفوف خود را دوباره پر کند، منابع را به دست آورد و به طور کلی دسترسی بیشتری به منابع انسانی و مادی لازم برای بسیج و حفظ کمپین های خود داشته باشد. گروه‌های اسلام‌گرا در خاورمیانه در واقع داوطلبانی هستند که اغلب یا به خاطر از دست دادن اعضای خانواده یا دوستان خشمگین هستند یا به طور کلی از استفاده یک دولت قدرتمند از نیروی نظامی سنگین خشمگین هستند. اگر فداکاری‌هایشان مورد توجه قرار نگیرد، احتمال کمتری دارد که برای ماموریت‌های پرخطر داوطلب شوند. جامعه ای که به مبارزان کشته شده یک گروه غیر دولتی احترام می گذارد، به حفظ آن کمک می کند.

جای تعجب نیست که گروه های غیر دولتی اغلب جهت جلب رضایت جوامع محلی تلاش زیادی می کنند. این گروه‌ها با تعبیه در نهادهای اجتماعی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، مؤسسات خیریه و مجامع مذهبی، بخشی از بافت جوامع می‌شوند و بهتر می‌توانند نیروهای بیشتری را جذب کنند. نمونه های بسیاری جهت اثبات این ادعا در تاریخ قابل مشاهده است. حزب الله با کسب حمایت مردمی در میان شیعیان در طی اشغال جنوب لبنان از سال 1982 تا 1999 توسط اسرائیل، شکوفا شد و از یک گروه مخفی کوچک به یک حزب سیاسی جریان اصلی متشکل از حدود 40000 مبارز امروزی تبدیل شد. حمایت قوی جامعه از مبارزات طولانی مدت ببرهای تامیل در سریلانکا، راه درخشان در پرو، حزب کارگران کردستان در ترکیه و طالبان در افغانستان نمونه های دیگر هستند.

از دست دادن حمایت یک جامعه می تواند برای گروه های سیاسی غیر دولتی ویرانگر باشد. بر اساس برآوردهای ایالات متحده آمریکا پس از اشغال عراق توسط این کشور در سال 2003، تعداد مبارزان سنی از 5000 نفر در بهار 2004 به 20000 نفر در پاییز 2004 و 30000 نفر در فوریه 2007 رسید. هر چه ایالات متحده افراد بیشتری را می کشت، شورش سریعتر رشد می کرد. شورش زمانی فروپاشید که ایالات متحده آمریکا به رویکردی جدید تغییر جهت داد و از دست دادن حمایت جامعه محلی منجر به جدایی گسترده و ظهور نیروهای مخالف سنی شد. تا سال 2009 شورش عملاً به یک دلیل عمده فروپاشید: از دست دادن حمایت جامعه باعث شد تا این گروهها نتوانند صفوف خود را دوباره پر کنند.

این پویایی ها به توجیه قدرت ماندگار حماس در جنگ با اسرائیل کمک می کند. برای ارزیابی قدرت واقعی این گروه، تحلیلگران باید ابعاد مختلف حمایت از آن در میان فلسطینی ها را در نظر بگیرند؛ از جمله محبوبیت آن در مقایسه با رقبای سیاسی، میزانی که فلسطینی ها عملکرد حماس علیه غیرنظامیان اسرائیلی را قابل قبول می دانند و تعداد فلسطینی هایی که اعضای خانواده خود را در تهاجم مداوم اسرائیل به غزه از دست داده اند. این عوامل بیش از عوامل مادی، بهترین منبع قدرت حماس را در طولانی مدت فراهم می‌کنند.

بر اساس نظرسنجی های انجام شده بمباران و تهاجم زمینی اسرائیل به غزه نه تنها حمایت فلسطینی ها از حملات علیه اسرائیلی ها را کاهش نداده بلکه حمایت از حمله 7 اکتبر را افزایش داده است. در مارس 2024، 73 درصد از فلسطینی ها معتقد بودند که حماس در حمله 7 اکتبر حق داشته است.

به نظر می رسد حمایت از حملات مسلحانه علیه اسرائیلی ها به ویژه در میان فلسطینی های کرانه باختری افزایش یافته است - که اکنون به درستی با سطوح بالای حمایت از این حملات در غزه برابری می کند و نشان می دهد که حماس از اکتبر به بعد دستاوردهای گسترده ای در سراسر جامعه فلسطین داشته است.

از مارس 2024، وزن جنگ بر روی جمعیت فلسطین به طور قابل توجهی بالا است. شصت درصد فلسطینی‌های غزه گزارش داده‌اند که یکی از اعضای خانواده‌شان در جنگ کنونی کشته شده است، در حالی که بیش از سه‌چهارم از کشته یا زخمی شدن یکی از اعضای خانواده‌شان گزارش داده‌اند، که هر دو رقم به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از ارقام دسامبر 2023 است.

به طور کلی می توان گفت اقدامات اسرائیل در غزه باعث کاهش حمایت فلسطینی ها از حماس نشده است و این واقعیت به ضرر امنیت اسرائیل است. بله، اسرائیل هزاران نیروی حماس را در غزه کشته است اما این تلفات با افزایش حمایت از حماس و در نتیجه توانایی این گروه برای جذب بهتر نسل بعدی جبران شده است.

بسیاری از ویدئوها، تصاویر و پوسترها بر قدرت نظامی حماس تاکید می کنند و حملات موفقیت آمیز به اهداف اسرائیل، به ویژه خودروهای زرهی و تانک ها را به نمایش می گذارند. هدف این پست‌ها نشان دادن قدرت و اثربخشی این گروه است که نشان می‌دهد حماس می‌تواند آسیب قابل توجهی به دشمن برتر خود از لحاظ فناوری وارد کند.

پس ازگذشت نه ماه جنگ طاقت فرسا، زمان آن فرا رسیده است که واقعیت را بپذیریم: راه حل صرفا نظامی برای شکست حماس وجود ندارد. این گروه بزرگتر از تعداد نیروهای فعلی آن و بیش از یک ایده تداعی کننده است. حماس یک جنبش سیاسی و اجتماعی است ک در آینده ای نزدیک از بین نخواهد رفت.

استراتژی فعلی اسرائیل درانجام عملیات نظامی سنگین ممکن است تعدادی از مبارزان حماس را بکشد، اما این استراتژی پیوندهای بین حماس و جامعه محلی را تقویت می کند. به مدت نه ماه اسرائیل عملاً عملیات نظامی بدون محدودیت را در غزه دنبال کرده است، بدون اینکه پیشرفت آشکاری درهر یک از اهداف خود داشته باشد. حماس نه شکست خورده است و نه در آستانه شکست است و هدف آن محبوب تر و جذابیت آن قوی تر از قبل از 7 اکتبر است.

اما به نظر می‌رسد که رهبران اسرائیل تمایلی به پذیرش این واقعیت ندارند.  پایان خوبی برای فاجعه‌ای که همچنان در غزه رخ می‌دهد نمی توان تصور کرد؛ جنگ ادامه خواهد داشت، فلسطینیان بیشتری کشته خواهند شد و تهدید اسرائیل افزایش خواهد یافت.