مراسم گرامي‌داشت هزاره شاهنامه صبح امروز (شنبه، 24 ارديبهشت‌ماه) از سوي فرهنگستان زبان و ادب فارسي در بنياد ايران‌شناسي آغاز شد.
به گزارش ايسنا، غلامعلي حداد عادل - رييس فرهنگستان زبان و ادب فارسي - در اين مراسم در رابطه با راز ماندگاري شاهنامه اظهار كرد: هزار سال است كه شاهنامه در دل و در دست ايرانيان و فارسي‌زبانان جاي دارد و عارف و عامي و شهري و روستايي، پير و جوان همه اين كتاب را مي‌شناسند. نقالان در قهوه‌خانه‌ها اين كتاب را روايت مي‌كنند و داستان‌هاي حماسي آن را با لحن گرم و گيرا مي‌خوانند و مرشدان در زورخانه‌ها اشعار رزمي و پهلواني‌اش را با آهنگ مخصوص مي‌خوانند و ضرب مي‌گيرند.
او ادامه داد: هزار سال است كه نقاشان و نگارگران و هنرمندان تصور خود را از اشعار شاهنامه به تصوير مي‌كشند و هزار سال است كه روستاييان در شب‌هاي سرد زمستان گرد آتش مي‌نشينند و به حكايت عبور سياوش از آتش گوش مي‌سپرند و هزار سال است كه شاعران به تقليد از شاهنامه، فتح‌نامه، شهنشاه‌نامه و علي‌نامه و گرشاسب‌نامه مي‌سرايند و مولوي و سعدي و حافظ ابيات شاهنامه فردوسي را به تضمين و تلميح به شعر خود مي‌افزايند و حكيمان و عارفان و معلمان اخلاق از آن نكته‌ها مي‌آموزند.
حداد عادل با اشاره به اين‌كه بايد از خود پرسيد راز ماندگاري شاهنامه چيست؟ گفت: چرا شاهنامه پا به پاي ايرانيان و فارسي‌زبانان به پيش مي‌رود و چرا فردوسي همواره عزيزتر و گرامي‌تر مي‌شود؟ براي درك اهميت شاهنامه بايد به هزار سال قبل برگرديم و اوضاع و احوال اجتماعي و ديني مردم آن روزگار را بررسي كنيم.
او عنوان كرد: حقيقت اين است كه با ظهور اسلام، ايرانيان در عين مسلماني اراده كردند ايراني بمانند؛ اگرچه پيامبر اسلام (ص) عرب و عرب‌زبان بودند و قرآن كريم به زبان عربي نازل شد؛ اما ايرانيان اسلام را با عربيت يكي ندانستند و ايراني ماندند و اسلام عقيده آنان و ايران علاقه آنان بود و توانستند اين دو را يك‌جا جمع كنند. ايرانيان از پيامبر (ص) آموختند كه هيچ عربي از هيچ عجمي برتر نيست؛ مگر به تقوا.
رييس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با بيان اين‌كه بني‌اميه و بني‌عباس در آن زمان از قدرت خود سرمست بودند و عجم را تحقير مي‌كردند، اظهار كرد: اين تحقير بر ايرانيان گران مي‌آمد و از قبل از حكيم ابوالقاسم فردوسي، ايرانيان براي گردآوري و ثبت زبان فارسي كوشش مي‌كردند و فردوسي نيز كه از خاندان دهقانان نژاد خراساني بود، همت كرد و با سپري كردن 30 سال از عمر خود، شاهنامه را در تاريخ جاودانه ساخت و يادگار كهن مردم ايران را به وجهي دلپذير و دلنشين در قالب شاهنامه عرضه كرد و حافظه‌اي تاريخي و جمعي به وجود آورد.
حداد عادل تأكيد كرد: هويت فردوسي در مقابل اسلام نبود؛ بلكه هويتي ايراني متمايز از هويت عربي بود و البته غيرعربي هم نبود. فردوسي مسلماني درست‌اعتقاد و شيعه‌اي قدرتمند بود و مسلماني خود را شجاعانه عنوان مي‌كرد.
رييس كميسيون فرهنگي مجلس ادامه داد: اگرچه شاهنامه فردوسي عمدتا حكايات ايران پيش از اسلام است؛ اما به روشني رنگ و بوي اسلامي دارد و فردوسي مي‌خواست با شاهنامه در مقابل بني‌عباس و بني‌اميه به ايرانيان اعتماد به نفس ببخشد.
حداد عادل با بيان اين‌كه ماندگاري شاهنامه دلايل ديگري نيز داشته است، به خدمات فردوسي به زبان فارسي در كتاب شاهنامه اشاره كرد و گفت: فردوسي با 60هزار بيت پخته و روان و دلنشين كه امروز نيز بعد از هزار سال مردم عادي و عامي كوچه و بازار آن را مي‌فهمند، زبان اسلام را كه زبان ديني ماست، مانند نخ تسبيحي به تمام اقوام ايراني در رشته‌اي واحد متحد ساخت.
او افزود: ما ايرانيان فارسي‌زبان امروز حق داريم به خود بباليم و افتخار كنيم كه كتاب شعر كهني داريم با 60هزار بيت كه مي‌توانيم آن را همه جا نزد فارسي‌زبانان بخوانيم و لذت ببريم و اين‌كه فردوسي هزار سال پيش با زبان فارسي، شعري گفته كه ما امروز آن زبان را راحت مي‌توانيم بخوانيم، نقص زبان فارسي نيست؛ بلكه نشانه قوت آن است.
حداد عادل گفت: شاهنامه از آن جهت كه همواره روح پهلواني را در كالبد ايراني دميده است، شايستگي خود را براي ماندگاري به اثبات رسانده؛ چرا كه اين سرزمين از ديرباز همواره دچار حمله دشمنان بوده و خلاصه دانستن شاهنامه به تعريف از شاهان بي‌انصافي است؛ چرا كه شخصيت قهرمان شاهنامه، رستم است و رستم در چشم ايرانيان، نماد فرد بلندبالايي است كه در اوج دلاوري، تمام جان خود را براي ايران مي‌گذارد.
رييس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با بيان اين‌كه يكي ديگر از رازهاي ماندگاري شاهنامه، سراسر حكمت و پند و عبرت بودن آن است، عنوان كرد: فردوسي دين‌داري است خردمند و چهره فردوسي، چهره يك حكيم است؛ حكيمي كه همه را به خردمندي فرامي‌خواند و خرد را از همه چيز برتر و بهتر مي‌داند و توانايي را در دانايي مي‌بيند. فردوسي هرجا فرصتي به دست مي‌آورد، زبان به نصيحت مي‌گشود و از جمله نشانه‌هاي حكمت شاهنامه مي‌توان به توجه او به مرگ و فاني بودن جهان اشاره كرد. او جهان را سراسر حكمت و عبرت مي‌داند.
حداد عادل با تأكيد بر اين‌كه شاهنامه فردوسي كتابي توحيدي و اخلاقي است، اظهار كرد: شاهنامه برهاني است بر امكان همزيستي و آشتي‌پذير بودن دو مفهوم ايراني بودن و مسلمان بودن و فردوسي نماد بازر اين دو وجه در يك شخصيت است. ايرانيان مردماني بودند صاحب فرهنگ كهن و با همين فرهيختگي اسلام را پذيرفتند و آنان اسلام را با زبان فارسي به سوي شرق و چين و هند و آسياي ميانه و حتا خاور دور بردند.
حداد عادل با اشاره به وقايع شهريور سال 1320 كه عده‌اي با تكيه بر شاهنامه فردوسي سعي در القاي هويت ايراني بدون اسلام داشتند، گفت: آن‌ها براي ماندگاري خود، خودشان را به فردوسي چسباندند و گناه از فردوسي نبود و در نهايت ديديم كه آن‌ها رفتند و شاهنامه همچنان باقي مانده است.
