تمدن ارت با ثروتهای فراوان و جایگاه اقتصادی و فرهنگی که در هزاره دوم قبل از میلاد تاثیرگذارترین تمدن بر مردمان بین النهرین به شمار می‌رفت امروز به صحنه‌ای برای جدال باران و باد با تمدنی اسرار آمیز تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار مهر از جیرفت، اوایل هزاره دوم قبل از میلاد سرزمینی رویایی و پیشرفته در دنیای باستان، سرزمینی مملو از فرهنگ، هنر، تمدن و قدرت، سرزمین «ارت».
جایی که امروزه از آن به عنوان شهر دقیانوس یاد می‌کنیم پادشاه مقتدر ارت قلمرویی مملو از ثروت دارد در حالی که سومریان ضعیف و سرگشته به دنبال منابع جدید می‌گردند.
پادشاه ارت اما سرزمینی دارد در حاشیه رودخانه عظیم هلیل رود، دره‌ای مملو از زمین‌های کشاورزی، معادن و چهار راهی برای عبور کاروانهای مختلف، ارت مقتدر و با شکوه فراوان سر به فلک کشیده است.
در مقابل تمدن «اوروک» در بین النهرین در سرزمینی بی آب و علف در بین النهرین است که پست و فاقد هر گونه ثروت است اما مردمانی سرکش و یاغی دارد، هفت رشته کوه «اوروک» و «ارت» را از هم جدا می‌کنند.
لوح کشف شدن از تمدن ارت
نخستین مکاتبه بین المللی بین سران دو تمدناما «انمرکار» پادشاه اوروک چشم طمع به «ارت» دوخته است و در اینجاست که لوح کشف شده در حفاریهای اخیر تپه کنار صندل جیرفت صحنه جنگ دو پادشاه می‌شود.
داستان دو هم آورد نخستین پیام بین المللی بین دو پادشاه دو اقلیم است که نشان از جنگ لفظی بین دو پادشاهان قلمرو دارد.
طبق گفته کارشناسان در آن دوران روابط گسترده سیاسی و اقتصادی و فرهنگی بین تمدنهای ایران زمین و از سوی دیگر تمدن بین النهرین وجود داشته است که مهمترین شواهد لوح مشهور « المنکار و فرمانروای ارت» و همچنین کشف ظروف ساخته شده در حوزه تمدن ارت در حفاریهای شهرهای موسوم به تمدن سومر است.
مردمان ارت نوشتن را آغاز کردندکشف لوح خطی با قدمت بیش از لوحهایی که آنها را سرمنشاء خط در جهان می‌دانستند بر پیچیدگی تمدن ارت افزوده است و نشان می‌دهد که مدتها قبل از لوحهای بین النهرین مردمان ارت می‌نوشتند.
فرسایش شدید باران بر دیواره‌های قلعه ارت
و این مردم ارت بودند که تمدن و فرهنگ خود را بر بین النهرین غالب کرده بودند و شهرهای سومر از لحاظ اقتصادی وابسته به مردمان دجله هلیل رود بودند.
انعکاس تمدن ارت در نشریه‌های مشهور باستانشناسینشریه مشهور «دیرینه شناسی» که در فرانسه منتشر می‌شود در شماره 399 خود در خصوص تمدن جیرفت که از آن به عنوان تمدنی اسرار آمیز یاد می‌کند می‌نویسد.
«هزاران هزار شیء نفیس از حفریهای غیرقانونی در جیرفت به دست آمده که کیفیت هنری این اشیا درجه والای رشد فرهنگی ساکنان فلات ایران را در اواخر هزاره چهارم نشان می‌دهد و باب تازه‌ای را در مطالعه نقش آنان در شکل گیری تمدن بین النهرین می‌گشاید».
هزاران قطعه سفال رها شده بر دامنه‌های کنار صندل جنوبی
در ادامه این مقاله آمده است که «صدها ظرف بازیافتی از نوع سنگ صابونی منقوش با نقوش انسانی و جانوری تزیین شده با سنگ نشانده‌هایی از سنگ‌های فیروزه، مرمر و... تنها نمونه کوچکی از هزاران هزار شی نفیسی است که از حفریات غیرقانونی در جیرفت در جنوب استان کرمان به دست آمده است.
نقش تمدن ارت در شکل گیری تمدن بین النهریناین سرزمین که از یک سو با کویر لوت و از سوی دیگر با کشورهای افغانستان و پاکستان همسایه است، نشان می‌دهد که در حدود پنج هزار سال پیش مرکز تولید این نوع ظروف و اشیای نفیس تزیینی از انواع دیگر بوده است.
تولیداتی که در آن روزگاران از دره سند گرفته تا فرات و تا سواحل شمالی شبه جزیره عربستان خواهان فراوان داشته است.
کیفیت بی نظیر هنری این اشیا درجه والای رشد فرهنگی ساکنان فلات ایران را در اواخر هزاره چهارم نشان می‌دهد و باب تازه‌ای را در مطالعه نقشی می‌گشاید که آنها می‌توانستند در شکل گیری تمدن بین النهرین داشته باشند.»
نفوذ آب راهه بر دیوارهای قلعه ارت
اما در واقع هیچ گاه این باب جدید در جنوب کرمان برداشته نشد تا اینکه چندی پیش باز 18 شی تاریخی تمدن جیرفت که حراج آنها در کریستی لندن متوقف شده بود نام ایران را بر سر زبانها انداخت و پس از بازگرداندن این اشیاء به ایران جلسات متعدد و باشکوهی برای رونمایی از این اشیاء برپا شد اما کسی در این جلسات از خود نپرسید بر سر سرزمین دقیانوس، محوطه مطوط آباد و دو تپه کنار صندل که مهد این تمدن بودند چه آمده است.
اینکه این تمدنها چگونه زیر خروارها خاک مدفون شده‌اند کسی نمی‌داند اما محتمل ترین گزینه سیلاب گسترده رودخانه هلیل رود است دقیقا همان سیلابی که حدود یک دهه قبل بر اثر طغیان رودخانه هلیل رود بار دیگر نمایان شد.
سیلاب تمدن مدفون شده را نمایان کرد/ داستانهای کودکانه به حقیقت تبدیل شدداستان این تمدن فراموش شده از آنجا آغاز شد که حدود 10 سال قبل رودخانه هلیل رود بار دیگر طغیان کرد و پس از فروکش کردن طغیان رودخانه مردم محلی که پیش از این افسانه‌ها در خصوص شهر دقیانوس و پیدا شدن گنج در اطراف شهر جیرفت در داستانهای محلی به کودکان می‌گفتند و آنها را به خواب شبانه فرو می‌بردند پس از پایان سیلاب خود از خواب بیدار شدند و دیدند سیل شهری عظیم را نمایان کرده است و اینجا بود که پرده جدید این تمدن آغاز شد که موجب تاسف علاقمندان به باستان شناسی شد.
دشتهای سوراخ سوراخ ارت/ زخمی عمیق بر پیکر تاریخدشتهای سوراخ سوراخ شده حوزه تمدن جیرفت و حفاریهای غیر مجازی که درنهایت پس از رسانه‌ای شدن این موضوع حفاریها متوقف و اقدامات گسترده‌ای برای باز گرداند این اشیاء صورت گرفت اما هنوز در شهر جیرفت شایعه است که برخی مردم به واسطه همین گنجینه‌ها متمول شدند.
ارزش این گنجینه‌ها به حدی بود که تنها در حراج کریستی لندن 18 شی آن میلیاردها دلار به حراج گذاشته شد.
پس از مدت کوتاهی از این حفاریها، گروه باستانشناسی با سرپرستی « پروفسور « یوسف مجید زاده» در منطقه شروع به کاوش کردند در زمان کوتاه موفق به کشف دو تپه کنار صندل شمالی و جنوبی شدند که در واقع منطقه حاکم نشین تمدن ارت بود.
ارت بار دیگر به خاک سپرده شدیکی از نخستین تمدنهای بشری کشف شد، حاکم نشین و در اطراف آن خانه‌های مردم عادی بر اساس طبقات اجتماعی در حفاریهای ابتدایی همه از جمله نشریات مشهور باستانشناسی فرانسه و ایتالیا از کشف تمدنی بزرگ سخن گفتند که می‌تواند بسیار از نظریه‌های باستانشناسی و تاریخ جهان را متحول کند که خود می‌توانست به عنوان افتخاری برای ایران زمین مطرح شود اما چند سال بعد به دلیل مشکلاتی حفاریها متوقف شد سایه بانی که برای حفاظت تپه کنار صندل ایجاد شده بود برچیده شد و تمدنی که سر از خاک برآورده بود بار دیگر فراموش شد.
خروج قسمتهایی از این تمدن از دل خاک دیوارهای و باروهای قلعه کنار صندل و یک مجسمه سنگی را در معرض فرسایش شدید باران و سیلابهای رودخانه هلیل قرار داد و بار دیگر این نکته را به ما یادآور شد که خاک امانتدارترین عنصر ابنیه تاریخی است و این سوال را ایجاد کرد که اگر نمی‌خواستیم از این تمدن که از آن به عنوان یکی از نخستین خواستگاههای بشری و تمدنهای انسانی یاد می‌شود نگهداری کنیم چرا اقدام به حفاری کردیم.
عقاب نماد تمدن ارت
هم اکنون تپه‌های کنار صندل شمالی و به خصوص جنوبی تمدن ارت در وضعیت نا مناسبی قرار دارند بارانهای سیل آسا و وزش بادهای سهمگین جنوب کرمان موجب فرسایش شدید این تپه‌های باستانی شده است به طوریکه شیارهای بزرگی از راه آبه‌ها بر روی این تپه‌ها ایجاد شده است و به گفته مردم محلی سوراخهایی را در دل این تپه‌ها ایجاد کرده است.
گل اندود کردن کنار صندل برای رهایی از بارنهای سیل آسا!با وجود هشدارهای مکرر خبرگزاری مهر در خصوص لزوم ایجاد سایه بان و جلوگیری از بارش مستقیم باران بر روی این آثار کهن پیش از تاریخ تنها کاری که انجام شده است گل اندود کردن برخی از ابنیه‌ای است که سر از خاک بیرون آمده است.
نصب منبع آب روستا در دامنه تپه کنار صندلنکته قابل توجه دیگر اینکه مردم روستا در نزدیکی این تپه منبع بزرگی از آب را نصب کرده‌اند که بر روی پایه‌های غیر مستحکم در چند متری این تپه مستقر شده است و در صورت سرنگونی می‌تواند موجب تخریب بخش قابل توجهی از این اثر تاریخی منحصر بفرد شود.
اما اینکه چرا هیچ اقدامی در راستای ادامه حفاریها و یا حفاظت از این بنای تاریخی نمی‌شود که اسرار گسترده و اشیاء تاریخی را در دل خود جای داده نمی‌شود اما در مقابل 18 شی تاریخی این چنین عرصه تبلیغ رسانه‌ای می‌شود سوالی است که باید مسئولان پاسخ دهند.
هم اکنون هزاران قلعه سوفال شکسته شده بر دامنه کنار صندل منتظرند که مسئولان برای نجات آنها که هر کدام می‌تواند حلقه گم شده است در تاریخ باشند فکری کنند با این وجود تپه‌های کنار صندل هم اکنون به چراگاه و محل استراحتی برای احشام دامداران محلی تبدیل شده‌اند و این نکته را در ذهنها تداعی می‌کند که‌ای کاش هیچ گاه دقیانوس سر از خاک بیرون نمی‌آوردند.
آيا ما حقيقتاً شايستگي داشتن اين آثار را داريم؟ آيا اگر اين آثار در اختيار اروپاييان بود همينگونه رفتار مي كردند؟ براي انتقال و به نمايش گذاشتن منشور كوروش كه يكي از كوچكترين آثار با ارزش ايران باستان است جت اختصاصي و پكينگ فوق مدرن اختصاص داده بودند. 