فقه شیعه و حرام بودن به‌کارگیری سلاح اتمی

رهبر معظم انقلاب در فتوایی تولید،‌ نگهداری و کاربرد سلاح‌های اتمی را حرام خواندند و بهارستانی‌ها ابعاد فقهی این مسئله را تشریح کردند.

زمانی که انفجار نخستین جنگ‌افزارهای هسته‌ای آمریکا در هیروشیما و ناکازاکی فاجعه‌ای انسانی با ابعاد بی‌سابقه در تاریخ بشر آفرید،‌ جامعه جهانی بر ضرورت نابودی کامل این سلاح‌ها تأکید کرد زیرا آثار ضد بشری و خسارت‌های جبران‌ناپذیر کابرد بمب‌های اتمی مرزهای سیاسی و جغرافیایی را در می‌نوردد و حتی به نسل‌های بعدی تسری می‌یابد اما با وجود بدیهیات اخلاقی، عقلانی، انسانی و حتی نظامی در این‌باره تاکنون قدرت‌های سلطه‌گر بی‌اعتنا از کنار خواست مؤکد و مکرر ملت‌های دنیا عبور کردند.

نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای ۲۸ فروردین سال ۸۹ با پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی آغاز و با حضور بیش از ۱۴ وزیر خارجه، ۱۰ معاون وزیر و ۸ نماینده از سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به مدت ۲ روز در تهران برگزار شد. معظم له در آن پیام استفاده از هرگونه سلاح کشتار جمعی را «نقض جدی مسلم‌ترین قواعد بشر دوستانه و مصداق بارز جنایت جنگی» خواندند و به میهمانان خارجی یادآور شدند که افزون بر سلاح هسته‌ای، دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت‌ها خطر تولید و انباشت این گونه سلاح‌ها را حس می‌کند؛ ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ همگان می‌دانیم.

این فتوای صریح تاریخی منطق اصرار برخی دولت‌های غربی و شرقی بر نگهداری، افزایش و گسترش توان تخریبی سلاح‌های هسته‌ای با هدف ایجاد بازدارندگی مبتنی بر نابودی تضمین‌شده متقابل را به چالش کشید چون مطابق تحقیقات، پژوهش‌ها و مطالعات استراتژیک به محض نخستین بهره‌گیری از این سلاح‌ها، واکنش‌های بعدی به‌گونه‌ای پیوسته و در قالبی کنترل‌ناپذیر سبب شعله‌ور شدن آتش جنگی می‌شود که نتیجه‌ آن تحقق فسادی بسیار پردامنه در زمین است.

در این‌باره محمدتقی رهبر رئیس فراکسیون روحانیون مجلس ضمن قرائت آیه‌ شریفه «و إذا تولّی سَعی فِی الأرضِ لِیفْسدَ فیها و یهْلکَ الْحَرْثَ و النَّسْلَ»، گام زدن در وادی تولید و مسابقه تسلیحاتی را به دلیل عواقبی که دارد مصداق قاعده «حرمت سعی بر فساد در زمین» معرفی می‌کند و می گوید: این کار امری ناصحیح و از نظر فقه شیعه مردود است و رهبر معظم انقلاب نیز در این باره فتوای دادند که فتوای ایشان یک سند فقهی محکم در مذهب شیعه محسوب می‌شود.

وی کاربرد سلاح‌های اتمی را مصداق فساد بر زمین می‌داند و می‌افزاید: این کار نسل انسان‌ها و حیات زمین را به خطر می‌اندازد، بنابراین مطابق آیه شریفه یادشده تولید،‌ نگهداری و استفاده از آن منع شرعی دارد.

عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس به تبعات و آثار باقی‌مانده از کاربرد تسلیحات کشتار جمعی در جنگ جهانی اشاره می کند و یادآور می شود: بزرگترین ناقضان معاهده عدم گسترش سلاح‌های اتمی، امروز نه تنها به نابودی این سلاح‌ها توجه نمی‌کنند بلکه در اشاعه عمودی و افقی آنها گوی سبقت را از یکددیگرمی‌ربایند.

عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس ادامه می‌دهد: از نگاه قرآن کریم اگر اثر کاربرد یک سلاح مقابل دشمن معارض شامل بی‌گناهان هم شود، حکم مقابله به مثل ندارد و استفاده آن حرام است مگر آنکه تبعات استفاده فقط متوجه متجاوز شود؛ این حکم صریح دینی در کنار فتوای رهبر فرزانه انقلاب برای همه مسئولان نظامی، اجرایی، تقنینی و قضایی جمهوری اسلامی لازم الاتباع است؛ بر همین اساس ایران سرمایه‌گذاری و هزینه بیت المال در تولید جنگ افزارهای اتمی را به لحاظ شرعی، قانونی و اخلاقی مردود و حرام می‌داند.  

رئیس فراکسیون روحانیون مجلس یادآور می‌شود:‌ بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی، تعیین‏ سیاست‌های کلی‏ نظام‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و نظارت‏ بر حسن‏ اجرای‏ آنهاجزء وظایف و اختیارات رهبر معظم انقلاب است و پیروی مسئولان کشور از ایشان الزامی راهبردی و اجتناب نا‌پذیر دارد.

در تأیید صحبت‌های محمدتقی رهبر، حسین ابراهیمی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به قاعده «لاضرر و لاضرار» اشاره می کند و می گوید: کارهایی همچون به کارگیری بمب اتمی که موجب ضرر و زیان می‌شود و آثار باقی‌مانده دارند، عمل به آنها از لحاظ شرعی محکوم و حرام است.

وی قواعد فقهی در شیعه را محکم توصیف می کند و یادآور می شود: وقتی رهبر معظم انقلاب تولید، نگهداری و کاربرد سلاح اتمی را حرام اعلام می‌کنند، دیگر هیچ فرد مسئولی در نظام جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند خلاف آن را انجام دهد، بر همین اساس فتوای ایشان برای اردوغان نخست وزیر ترکیه مهم بود و آن را با هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه آمریکا در میان گذاشت.

عضو فراکسیون روحانیون مجلس، فتوای ولایت مطلقه فقیه درباره سلاح اتمی را تأثیرگذار بر روند مذاکرات ایران و ۱+۵ می خواند و می گوید: غربی‌ها که روزی ارتش صدام را به تسلیحات کشتار جمعی تجهیز کردند امروز خود مدعی تولید سلاح‌ اتمی از سوی ایران هستند حال آنکه رهبر معظم انقلاب این کار را منع کردند.

عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس، اجرایی شدن احکام شرعی را در فقه شیعه بدون شک و تردید خواند و یادآور می‌شود: جمهوری اسلامی در جنگ تحمیلی با وجودی که می‌توانست، هیچ‌گونه سلاح کشتار جمعی میکروبی و شیمیایی را مقابل دشمن متجاوز بعثی به کار نبرد که این مسئله درجه اهمیت فتوای رهبر معظم انقلاب را بیشتر برای غربی‌ها روشن می‌کند.

درجه اهمیت این موضوع در فقه شیعه آن قدر زیاد است که اخیراً هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه آمریکا در یک موضعگیری رسمی به فتوای رهبر معظم انقلاب درباره حرام بودن بمب اتمی در آموزه های دینی اسلام اشاره کرد و گفت: من این فتوی را مطالعه کردم و با دیگر متخصصان علوم دینی و رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه آن را بررسی کرده ایم.

با این تفاسیر ویژگی فقه شیعه این است که در قبال اندیشه‌های فطری، فراگیر و بدیهی بشر، بدون وسوسه تردید یا هرگونه نگاه دشواربین یا سرگشته، فتوایی هماهنگ و همراه با آموزه‌های دین اسلام عرضه ‌کند و فتوای رهبر معظم انقلاب درباره تحریم سلاح‌های اتمی از این حیث قابل ارزیابی است.

در فضای عبور قدرت‌های جهانی از منطق و مطالبه واضح بشر درباره خلع سلاح‌های کشتار جمعی، این فتوای حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب به محض صدور، صبغه‌ی تاریخی به خود گرفت و در عرصه معادلات جهانی اثرگذار شد.