ماجراي آلودگي پسته و خشكبار به سم آفلاتوكسين هم كه هنوز سر جايش هست و همين موضوعات بهانه‌اي براي گفت‌وگو‌ي «جوان» با دكتر بهروز جنت معاون غذاي سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت شد.
افزودن وايتكس در شير، شايعه‌اي است كه هر‌از‌گاهي مطرح مي‌شود. آيا دكتر جنت به عنوان معاون غذاي سازمان غذا و دارو چنين موضوعي را تأييد مي‌كند؟در بعضي موارد امكان رخ دادن چنين تخلفي از سوي برخي‌ها وجود دارد، اما اين مشكل به صورت گسترده در توليدات كارخانه‌هاي لبني ما وجود ندارد، چراكه هم سازمان دامپزشكي بر سلامت شيرهايي كه تحويل كارخانه مي‌شود مهر تأييد مي‌زند و هم مسئول فني كارخانه اين موضوع را كنترل مي‌كند.
ما گزارش‌هايي از ساير مواد افزودني شيميايي غير مجاز مانند جوش شيرين به شير داريم كه آنها هم عموماً به منظور جلوگيري از فساد استفاده مي‌شوند. آيا شيرهاي موجود در بازار از اين نظر نيز كنترل مي‌شوند؟بله براي هر كدام از اينها يك سري تست وجود دارد كه چندان هم نيازمند تكنولوژي پيچيده نيست. به طور مثال با تست يد مي‌توان وجود وايتكس را اثبات كرد. افزوده شدن جوش شيرين به شير هم مي‌تواند غلظت و phآن را تغيير دهد. به هر رو محصولات لبني استاندارد و مورد تأييد كه پروانه وزارت بهداشت را دارند از هر نظر كنترل شده و سلامتند.
آقاي دكتر! بحث آلودگي پسته به سم افلاتوكسين هم يكي از چالش‌هايي است كه مي‌تواند سلامت مردم را تهديد كند، اين سموم چگونه توليد مي‌شود؟معضلي كه ما با آن مواجه شده‌ايم اين است كه مايكوتوكسين‌ها در خاك كشاورزي ما مقيم شده‌اند. اين قارچ‌ها زماني كه در شرايط خاص مانند دماي بالا يا رطوبت قرار مي‌گيرند سم آفلاتوكسين ترشح مي‌كنند. در واقع اگر شرايط نگهداري پسته و خشكبار، ذرت، برنج، گندم و بسياري محصولات ديگر رعايت نشود، احتمال آلوده شدن آنها به سم افلاتوكسين وجود دارد.
افلاتوكسين و ساير توكسين‌هاي خانواده مايكوتوكسين‌ها چه عوارضي دارند؟عوارض كبدي دارند و معمولاً سرطانزا هستند.
چگونه بايد با آنها مبارزه كرد؟ما تاكنون براي مقابله با اين سم مراقبت در نگهداري و انتقال محصول را لحاظ مي‌كرديم، اما مي‌توان با خود قارچ مولد اين سم مبارزه بيولوژيك انجام داد و با جايگزيني قارچي كه با دستكاري ژنتيكي از توليد سم ناتوان است، اين معضل را برطرف كرد.
ما به اين تكنولوژي دسترسي داريم؟در تمام دنيا يك كمپاني امريكايي اين دانش را در انحصار خود دارد و ما مي‌خواهيم با همكاري وزارت جهاد كشاورزي در فراخواني از محققان كشور بخواهيم بر روي اين دستاورد كار كنند. وارد كردن اين قارچ هم به دليل آنكه اين موجود زنده است و شرايط انتقال سختي دارد امكانپذير نيست و همين طور امريكا رقيب تجاري پسته ايران است و طبيعي است كه فناوري خود را در اختيار ما نگذارد.
حد مجاز افلاتوكسين براي پسته چقدر است ؟ براي گندم چطور؟براي پسته مطابق استاندارد بين‌المللي حدود ۱۲ppm است، اما هر محصولي حد مجاز خود را دارد و طبيعي است كه محصولاتي نظير گندم يا برنج كه ميزان مصرف بالاتري دارند، استاندارد سخت‌گيرانه‌تري برايشان منظور شده است.
همانگونه كه خود شما هم اشاره داشتيد، افلاتوكسين مختص پسته نيست، اما به دليل نفع تجاري و جايگاه صادراتي‌اش بسيار به آن توجه مي‌شود. آيا محصولات ديگري مانند گندم يا برنج كه قوت غالب مردم به شمار مي‌آيند نيز از لحاظ آلودگي به مايكوتوكسين‌ها بررسي مي‌شوند؟تمامي محصولاتي كه بر سر سفره مردم كشور مي‌آيد از نظر سلامت كنترل مي‌شود، اما مشكلي كه ما در ايران داريم كمبود سيلو براي نگهداري غلات است كه مجوز ساختن سيلو با همكاري بخش خصوصي صادر شده است. ما حدود ۱۲ ميليون تن گندم توليد و وارد مي‌كنيم كه در حال حاضر بخشي از اين گندم در مناطق خشك خارج از سيلو نگهداري مي‌شود و ابتدا از آنها برداشت مي‌شود تا آلودگي كمتري داشته باشند، اما به هر حال شرايط چندان كنترل شده نيست و ممكن است مشكل ايجاد شود.
این توجیحات و استاندارتان منو کشته . آفلاتوکسین شدیدا سرطانزا است . و نه معمولا .