خانه شیخ بهایی متعلق به منزل عمه شاه عباس (مریم سلطان بیگم) بوده که پس از آن، شاه عباس این بنا را به شیخ بهایی واگذار میکند و تاریخچه این خانه در کتاب زندگی شاهعباس تألیف دکتر نصرالله فلسفی نیز آمده است.
این خانه هم اکنون پشت گنبد نظامیه مسجد جامع، در قدیمیترین بخش بافت تاریخی اصفهان در محدوده معروف به بافت سلجوقی قرار دارد و طبق گمانههای باستانشناسان، این خانه و مسجد جامع اصفهان بر روی بقایای روستایی متعلق به دوران پیش از اسلام جای گرفتهاند.
تقسیم آب زایندهرود، اختراع ساعت آفتابی در مسجد شاه اصفهان و... تنها بخشی از جمله اقدامات شیخ بهایی است.
مالک خانه شیخ بهایی در این باره میگوید: در سال 73 خانه را خریداری کردیم و 3 سال مرمت آن به طول انجامید، سازمان میراث فرهنگی در این مدت هیچ کمکی به ما نکرد و تمام عملیات مرمت را با هزینه شخصی خود تا جایی که در توانمان بود، انجام دادیم.
جلالی ادامه میدهد: اگر این خانه متعلق به شیخ بهایی نبود، این همه برای آن هزینه نمی کردیم. با این همه من و همسرم به عشق مرمت و بازسازی این خانه تاریخی با ارزش و تأمین هزینههای آن، حتی آپارتمانمان را در آلمان فروختیم.
مالک خانه شیخ بهایی میگوید: چطور میشود که شیخ بهائی را به عنوان یکی از مشاهیر و دانشمندان تاریخ 500 ساله اخیر کشورمان معرفی میکنیم و حاضر به برداشتن قدمی برای نگهداری آن نیستیم؟ چگونه است که هر از چندگاهی مسئولان شهری و سازمان میراث فرهنگی مراسمی در یادبود شیخ بهائی برگزار میکنند اما هیچ کس نمیداند شیخ در کجا زندگی میکرده است؟ و بر سر آثار او چه میآید؟
البته درگذشته باز بودن لولههای فاضلاب شهر بخشهای متعددی از دیوارهای خانه را مرطوب کرده و خانه صدماتی دیده است که با پیگیریهای انجام شده شرکت آب و فاضلاب قبول کرد که لوله ها را تعویض کند و عنوان کرد که با توجه به اینکه این بنا به ثبت ملی رسیده بنابراین برای حفاری باید کارشناس سازمان میراث فرهنگی حضور داشته باشد.
وی افزود: اما سازمان میراث فرهنگی حاضر به همکاری نشد و در نهایت، بکتاش، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی اصفهان، دستور داد که جلسهای دراین خصوص تشکیل شود اما این موضوع هم هرگز اجرایی نشد و با گذشت چند سال همچنان این مشکل پابرجاست.
در عین حال معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره فروش خانه شیخ بهایی میگوید: هر گونه دخل و تصرف و تغییر کاربری در بناهای تاریخی از جمله خانه تاریخی شیخ بهایی باید به تأيید سازمان میراث فرهنگی برسد.
فریبرز دولتآبادی ادامه میدهد: به طور کلی هر فردی که این خانه را خریداری کند برای تغییر آن باید به سازمان اطلاع دهد و سازمان نیز با توجه به شرایط و ویژگیهای بنا و محیط اطراف آن، مجوز تغییر کاربری را صادر خواهد کرد.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بدون اشاره به حقوق مالکیت خصوصی و اینکه چرا چنین اثر مهمی که ثبت هم شده به تملک سازمان فوق در نیامده تأکید میکند: با توجه به این ویژگیها ممکن است یک بنایی تبدیل به هتل، رستوران سنتی، موزه و... شود و این امر در مورد خانه تاریخی شیخ بهایی نیز صدق میکند.
دولتآبادی در مورد عدم همکاری سازمان میراث فرهنگی برای مرمت، حفاظت و یا خریداری خانه شیخ بهایی گفت: در این مورد اطلاعی ندارم و باید از مسئولان میراث استان اصفهان سؤال کنید و چنانچه خرید این خانه در اولویت استان باشد حتما اقدام خواهند کرد.
این در حالی است که مالک خانه تاریخی شیخ بهایی با انتقاد از بی توجهی مسئولان در مورد حفاظت از خانه شیخ بهایی که بیش از 400 سال قدمت دارد ، تاکید میکند: توریستها از کشورهای مختلف اطلاعاتی از این بنا دارند و در هنگام ورود به اصفهان برای بازدید از این خانه میآیند اما در کشورمان هیچ اقدامی در جهت اطلاعرسانی به مردم در مورد وجود این بنا و حفاظت و مرمت آن از سوی مسئولان صورت نگرفته است.
جلالی در ادامه میگوید: هیچ ارگانی در مورد مرمت و نگهداری خانه شیخ بهایی با ما همکاری نکرد به همین دلیل هم اکنون دیگر نمیتوانیم این بنا را اداره کنیم و قصد داریم آن را به فروش برسانیم.
وی درباره سرنوشت این خانه میافزاید: چنانچه این بنا به مکان فرهنگی در خور شأن شیخ بهایی و یا به موزهای تبدیل شود بسیار بهتر از این است که تغییر کاربری در آن صورت گیرد و تبدیل به هتل و یا رستوران سنتی شود و باید مسئولان کاری کنند که حداقل این خانه را به اسم شیخ بهایی نگه دارند.
مالک فعلی خانه شیخ بهایی می گوید: 9 سال است که در مورد نگهداری و حفاظت و همچنین مشکلات این بنا، به مسئولان و ارگانهای مختلف نامه نوشتهایم اما همکاری نکردند.