آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود که مربوط به پیش‌بینی وضعیت بازار جهانی نفت است، پیش‌بینی‌هایی کرده که باید گفت این موارد بنا بر چند فاکتور چندان درست نیست. در میان ادعاهایی که این گزارش مطرح کرده، البته یک ادعا بسیار جالب توجه است و آن اینکه ایالات متحده آمریکا تا سال ۲۰۲۰ به بزرگترین تولید کننده نفت در جهان تبدیل خواهد شد و تا سال ۲۰۳۰ نیز به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان به شمار خواهد رفت.
به گزارش «تابناک»، چندی پیش آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی برای سال ۲۰۱۲ منتشر شد که در میان پیش‌بینی‌های گوناگون آن از وضعیت بازار نفت در سال‌های آینده، این ادعا نیز مطرح شده بود که آمریکا تا سال ۲۰۲۰ به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت در جهان شناخته خواهد شد.
این ادعا بر پایه سناریو «سیاست‌های جدید» آمریکا در بخش انرژی مطرح شده و شکل زیر در واقع بنا بر اطلاعاتی است که آژانس ارائه نموده است:
این شکل نشان می‌دهد که آنچه آژانس پیش‌بینی کرده، در بخش تولید نفت گاز طبیعی است و نه صادرات نفت. آنچه فراموش کرده، آن است که تبدیل شدن آمریکا به یکی از صادرکنندگان نفت، بستگی بسیاری به تقاضای بازار جهانی دارد، زیرا بنا به آمار خود آژانس در گزارش، در سال‌های آینده، تقاضای جهانی نفت به شدت کاهش خواهد یافت. در واقع پیش‌بینی بهای نفت این ادعا را رد می‌کند و تقریباً باقی پیش‌بینی‌های مطرح در گزارش نیز به همین ترتیب:
یکی از دلایلی که برآورد گزارش آژانس را غیرمنطقی می‌کند، این است که بهای نفت نسبت به پیش‌بینی میزان تولید نفت به گونه‌ای غیر واقع‌بینانه پایین ارزیابی شده و این اتفاق از آن روی رخ داده که گویا آژانس مشکل کاهش تولید را نادیده گرفته است. از آنجا که روز به روز دسترسی به نفت و میادین نفتی ـ که با هزینه‌های پایین‌تر قابل استخراج هستند ـ کاهش می‌یابد، هزینه‌های تولید نفت افزایش یافته که خود منجر به کاهش تولید می‌شود.
در واقع شواهدی هست که هم اکنون نفت در دسترس آمریکا برای استخراج به محدودیت‌های تولیدی خود نزدیک شده و تولید آن با این بهای کنونی صرفه اقتصادی ندارد. تنها راه مقرون به صرفه بودن استخراج نفت از میادین خارج از دسترس نیز بالا رفتن بهای نفت است؛ بهایی بیش از آنچه آژانس در گزارش خود پیش‌بینی کرده است.
از سویی بهای بالای نفت، به دلیل پیامدهای منفی که بر اقتصاد جهانی دارد، مشکل‌زاست. آژانس در گزارش خود به این موضوع اشاره نموده که بهای بالای کنونی نفت، ترمزی برای اقتصاد جهانی است. بهایی بالا‌تر از بهای فعلی نیز خود به معنی افزایش هزینه‌های سرمایه گذاری برای استخراج نفت است که خود پیش بینی آژانس از تبدیل شدن آمریکا به بزرگترین تولید کننده در سال ۲۰۲۰ را زیر سؤال می‌برد.
چنانچه بهای بالای نفت منجر به رکود اقتصاد کشورهای واردکننده باشد، خود به خود بهای نفت را کاهش می‌دهد و در نتیجه این امر، انگیزه برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جدید تولید نفت را پایین می‌آورد. در واقع آمریکا به «قله نفت» می‌رسد؛ جایی که از آن به بعد تولید نفت به سراشیبی خواهد رفت.
البته ناگفته نماند که این موضوع، به دلیل یک معضل اقتصادی خواهد بود: چنانچه بهای نفت استخراجی آمریکا به دلیل هزینه‌های بالای تولید افزایش یابد، ناخودآگاه یا باید تولید متوقف شود، یا آن که برای رقابت با دیگر تولید کنندگان، بهای نفت تولیدی کاهش یابد. نتیجه تقریباً مشخص است؛ این آینده همه تولیدکنندگان نفت، از جمله عربستان و ایران است، البته با تفاوت‌های زمانی..
شکل زیر به سادگی خلاصه مطالب بالا را نشان می‌دهد:
با توجه به شکل، تولیدکنندگان بیش از همه و نخست به سراغ تولید و استخراج از میادینی می‌روند که هزینه تولید کمتری دارند و نفت تولیدی از آن، به لحاظ خواص فیزیکی و شیمیایی کیفیت بالاتری دارد. به این ترتیب، به مرور و با حرکت به سمت قاعده مثلث، هم کیفیت نفت تولیدی کاهش پیدا می‌کند و هم هزینه‌های تولید افزایش می‌یابد، تا جایی که بهای نفت تولیدی، باید به اندازه‌ای بالا رود که اساساً مصرف کننده قادر به پرداخت آن نبوده و تولید به صرفه نیست.
با توجه به این امر، پیش‌بینی آژانس از تبدیل شدن آمریکا به بزرگترین تولید کننده نفت در جهان تا سال ۲۰۲۰ و نیز بزرگترین صادرکننده تا سال ۲۰۳۰ حتی با استفاده از اعداد و ارقامی که در خود گزارش آمده است، چندان واقع‌گرایانه نیست. از سویی نباید نقش انرژی‌های جایگزین نفت همچون انرژی هسته‌ای و انرژی‌های تجدیدپذیر، و علاقه کشورهای توسعه یافته به این گونه از انرژی‌ها را فراموش کرد.
