ائتلافی که پیروز انتخابات ریاست جمهوری است!

ائتلاف افراد و گروه های سیاسی در پیش ازانتخابات، فقط ممکن است در کشوری چون ایران شکل بگیرد. ائتلاف پیش از انتخابات در نظام های سیاسی، یا در کشورهای بحران زده در قالب دولت وحدت ملی شکل می گیرد تا موقتا تنش ها مهار شده و هر گروهی پیشاپیش بداند سهمی از قدرت و مواهب آن دارد تا ساز جدایی طلبی و بحران آفرینی نداشته باشند که در حال حاضر نه ایران در چنین وضعیتی به سر می برد و نه کاندیداهای ائتلاف کننده احتمالا قصد بحران آفرینی و تنش زایی دارند که لازم باشد به بهانه انتقال بخشی از قدرت آنان را آرام کرد.

حالت دوم ائتلاف در پیش از انتخابات منحصر به فرد و خاص ایران است. در چنین وضعیتی چند کاندیدا به تشخیص خود با هم ائتلاف می کنند و وعده می کنند که علیه هم اقدامی نکنند، علیه همدیگر تبلیغات نکنند، پلشتی های همدیگر را رسانه ای نکنند. این ائتلاف به قصد کم کردن کاندیداهای رقیب، استفاده از توان مالی و تشکیلاتی دیگر کاندیداها و مطمئن شدن از عدم آسیب دیدن از ناحیه برخی کاندیداها و در نهایت برای پیروزی در انتخابات است و اگر پیروزی حاصل شود پس از انتخابات تازه فکر اداره کشور برای ائتلاف کننده ها شروع خواهد شد.

این در حالی است که در وضعیت درست احزاب یا تشکل های رقیب، خود و برنامه های خود را در انتخابات به مردم عرضه می کنند، میزان اقبال مردم به هر کدام از کاندیداها یا احزاب وزن آنان را برای تشکیل دولت مشخص خواهد کرد. حال یا حزب پیروی توانایی تشکیل دولت به تنهایی را دارد و یا تن به ائتلاف به احزاب دیگر بستگی بر وزن آنها خواهد داد. این نوع ازائتلاف در نظام های پارلمانی مشاهده می شود.

در نظام سیاسی ریاستی، همچون مورد آمریکا که دو نظام حزبی قدرتمند دارد، هر حزب پیش از معرفی کاندیدا یک رقابت درون حزبی برای تعیین کاندیدای واحد حزب برای انتخابات برگزار می کند که البته مکانیزم پیچیده ای دارد، اما به هر حال جریانات فکری و سیاسی  مانند دمکرات ها یا جمهورخواهان با همه مشخصات فکری و سیاسی که برای همه مشخص است، هیچگاه در رقابت نهایی انتخابات، چندین ائتلاف یا کاندیدا ندارند و کاندیدای نهایی بر اساس برنامه و چارچوب مشخصی که ارائه می کنند مشخص می شود و هیچ کاندیدایی خود بنیاد کاندیدای جریان فکری دمکرات ها یا جمهوری خواهان نمی شوند. نکته مهم این است وقتی برنامه و توانایی یک کاندیدا مورد اقبال واقع شد و او نامزد نهایی شد، همه حزب از او حمایت می کنند. در چنین سیستم دو حزبی نه پیش از انتخابات و نه پس از انتخابات ائتلافی صورت نمی گیرد.

حال در نظام سیاسی ایران که نه پارلمانی است و نه نظام سیاسی با دوحزب عمده و قدرتمند، به نظر می رسد انتخاب کاندیدا مطلوب است که به شکل نظام دو حزبی صورت بگیرد، یعنی اینکه مثلا جریان اصولگرا خود را مشخصا تعریف کند و کسانی که می خواهند کاندیدای اصولگرایان شوند برنامه و توان خود را در درون جریان اصولگرایی به محک بگذارند و فرد مطلوب توسط یک هیات اجرایی چند صد نفره انتخاب و سپس همه جریان اصولگرایی تلاشش برای پیروزی آن کاندیدا متمرکز گردد. در چنین فرایندی کاندیدای مورد نظر کاندیدای جریان چارچوب دار اصولگرایی است و متعهد به هیات اجرایی خواهد بود و فردای پیروزی در انتخابات  خود به خود دولت وی متشکل از همه جریانات اصولگرایی خواهد بود. چنین رئیس جمهور قدرتمندی حتی می تواند از جریاناتی که صاحب تجربه هم هستند استفاده کنند. در این روند جریانات سیاسی باید مشخصا خود را تعریف کنند و بدون تعارف و احساسات چارچوب های خود، تشکلات وابسته به خود و... را تعریف کنند و شکست یا پیروزی را بپذیرند.

چنین روندی  هم تلاش برای پیروزی در انتخابات است و هم برای اداره کشور. یعنی جریانی هم بتواند در انتخابات پیروز شود و هم بتواند کشور را اداره کند. اما تجربه ای چون تجربه همه اصولگرایان در حمایت از احمدی نژاد در سال 88 فقط برای پیروزی بدون توجه به توان فرد برای اداره کشور بود و آنچه بر سر کشور آمده که عمده اصولگرایان را پشیمان کرده است.

مضاف بر اینکه تجربه های پیشین در طول سی سال گذشته نشان می دهد که ائتلاف هایی به شکل ائتلاف های حاضر موفقیتی حاصل نخواهند کرد.

در دوره های قبلی انتخابات ریاست جمهوری، از زمان بنی صدر تا احمدی نژاد ، هیچ گاه  پیروزی اتئلاف هایی شبیه ائتلاف های امروزی بین رقبای ریاست جمهوری سابقه نداشته است.  چرا که این همیشه افراد بوده اند که موضوعیت داشته اند و نه ائتلاف های این چنینی. ائتلافها نیز بر محور اشخاص صورت گرفته است و نه برنامه و چارچوب مشخص . در نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران، ابوالحسن بنی صدر و آیت الله بهشتی مدعیان اصلی مقام ریاست جمهوری بودند که پس از مخالفت امام خمینی با ریاست جمهوری روحانیان، موضوع کاندیداتوری شهید بهشتی منتفی شد ولی باز هم حزب جمهوری اسلامی حاضر نشد از بنی صدر حمایت کند و پس از کنار رفتن جلال الدین فارسی، در نهایت حسن حبیبی به عنوان کاندیدای این حزب معرفی شد.

دوره های دوم تا چهارم انتخابات ریاست جمهوری، شهید رجایی و آیت الله خامنه ای رقیب درخوری نداشتند و کار انتخاب رئیس جمهور کشور بی دردسر پیش رفت. هاشمی رفسنجانی نیز در سال 68 مطلقاً و در سال 72 تقریباً بی رقیب بود و دشواری چندانی برای کسب مقام ریاست جمهوری نداشت. 

در سال 1376 اگر چه ائتلاف همه نیروهای راست در حمایت از ناطق نوری هم موفق نبود و شخص سید محمد خاتمی به پیروزی رسید.

 پس از آن، در انتخابات سال 84 هم ائتلاف نیروها یا شورای هماهنگی نیروهای انقلاب هم به موفقیت نرسید.در سال 88 ائتلاف جریان های عمده اصلاح طلبی به جز مهدی کروبی هم موفقیت چندانی به دست نیاورد.

در فضای انتخاباتی کشور این جریان اصولگرایی است که فعلا در حال بازی با اعداد و ائتلاف هاست. ائتلاف 1+2 (ولایتی ، قالیباف و حداد)و ائتلاف 3+2 (آل اسحاق، باهنر و متکی به همراه ابوترابی و پور محمدی )و در نهایت ائتلاف 5+3 (ترکیب دو ائتلاف مذکور)از جمله ائتلاف هایی است که اعلام حضور کرده اند. اما به نظر نمی سد چنین ائتلاف هایی بتواند پیروز انتخابات باشند.چرا که کاندیدایی که نزدیک به دو ماه مانده به انتخابات وقتی هنوز نمی داند کاندیدای نهایی هست یا نیست، چگونه می تواند برنامه برای اداره کشور داشته باشد؟کمی به این موضوعات بیندیشیم.

به نظر می رسد ائتلاف کاندیدایی که تکلیف حضورش مشخص است و برای اداره کشور برنامه دارد و در نهایت با مردم درصدد ائتلاف است نه سیاسیون برنده انتخابات خواهد بود.