گزارشي از وعدههاي مسئولان براي پايان بازسازي شهرهاي زلزلهزده
بازسازي ناتمام مناطق زلزلهزده آذربایجان
از زمان وقوع زلزله تاكنون مسئولان مختلف استان و كشور دهها بار اعلام كردهاند كه بازسازي مناطق زلزلهزده ارسباران به پايان رسيده است... از ركورد بازسازي ثبت شده، الگوي جهاني برجاي مانده است... اما همين هفته گذشته رئيس جمهوري اعلام كرد: جشن پايان بازسازي مناطق زلزلهزده را 21 مردادماه برگزار ميكنيم ... مردم مناطق زلزله زده ارسباران به رغم محقق نشدن وعدههاي مختلف مسئولان همچنان چشماميد دارند تا مشكلاتشان حل شود
بيش از 260 روز از تاريخي كه زمين در مناطق ارسباران شامل اهر، هريس و ورزقان لرزيد، ميگذرد.
عصر 21 مردادماه 91 دو زلزله 6 ريشتري مناطقي از آذربايجان را لرزاندند. در اين زلزلهها آمارهاي رسمي، مرگ 253 نفر و زخمي شدن چند هزار نفر را تاييد كردند. آنها كه در زلزله جان باختند، رفتند و بازماندگان باقي ماندند، با همه سختيهاي پيش رو. پاييز سرد و زمستان سخت در مناطق زلزلهزده به هر حال گذشتند و مردم صبور مناطق زلزلهزده در حاليكه داغدار عزيزانشان بودند، هر روز با وعدههاي مسئولان به انتظار آرامش در خانههاي تازه ساز صبوري كردند.
بر اساس آمار رسمي در زلزله ورزقان 30 هزار خانه تخريب و ميزان ريالي خسارت برآورد شده 9 هزار ميليارد اعلام شد. البته خشم زمين در آذربايجان تمام نشده و پس لرزه هنوز دل آذربايجانيها را ميلرزاند. اما در اين ميان آنچه بيشتر آزاردهنده است، تحقق نيافتن وعدههاي مسئولان يا تاخير در عملي شدن برخي وعدههاست.
در روزهاي اول زلزله بيشتر بحث كمكرساني چه از طريق سازمانهاي دولتي و چه از طريق مردم، مطر ح بود، اما بعد از آنكه تب كمكرساني فروكش كرد، ديگر نوبت وعدهها رسيد.
با آغاز مهرماه و گذشت حدود 40 روز از زلزله، سرما مثل هر سال آمد تا به وعده هر سالهاش با آدمهاي منطقه عمل كند، اما از تحقق وعدههاي روزهاي اول خبري نشد.
بعد از وعدههاي فراوان درخصوص بازسازي مناطق زلزلهزده، اسكان دائم، وام بلاعوض، تسهيلات كم بهره و... رئيسجمهور در آخرين سفر خود در فرودگاه تبريز گفت: امروز(يعني روز انجام سفر) جشن پايان بازسازي مناطق زلزلهزده را اعلام ميكنيم. در حاليكه شاهدان عيني و برخي ساكنان مناطق زلزلهزده عنوان ميكنند كه پاياني در كار نيست و خيلي از وعدهها هنوز عملي نشده است. بازسازي مناطق زلزلهزده براساس وعدههاي اوليه قرار بود تا پايان شهريور ماه 91 به پايان برسد، اما وعدهها تكرار و تكرار شدند.
قبل از زمستان خانههاي آسيب ديده بازسازي ميشوند
وقتي تب كمكهاي مردمي فروكش كرد و از شدت بحران كاسته شد، نوبت وعده و وعيدها بود. رحيمي معاون اول رئيسجمهور در 23 مهرماه 91 در گفتوگو با خبرگزاريها اعلام كرده بود: «ما تلاش ميكنيم كه قبل از شروع زمستان منازل و خانههاي آسيبديده بازسازي شوند و اين كار طي دو ماه انجام شود» از وعده معاون اول بيش از 200 روز گذشته اما همچنان بازسازيها به نتيجه چشمگيري نرسيده است. در همين زمينه 5 روز بعد نيكزاد وزير راه و شهرسازي هم سخنان معاون اول را تكرار كرده و در آيين كلنگزني بازسازي روستاي «كوويچ»، با اشاره به تاكيد دولت مبني بر بازسازي دو ماهه مناطق زلزلهزده، گفته بود كه «بازسازي تمام واحدهاي آسيب ديده در اين منطقه قبل از آغاز فصل سرما به پايان ميرسند.» علي نيكزاد با اشاره به تجربه موفق بنياد مسكن انقلاب اسلامي و اهتمام استانداري آذربايجان شرقي در ساخت مسكن مهر به مردم اين اطمينان را داده بود كه «امكان ساخت همه واحدهاي مورد نياز در 45 روز امكانپذير است».
از وعده نيكزاد نيز حدود 200 روز ميگذرد، اما بازسازي برخي مناطق زلزلهزده هنوز وضعيتي معلق دارد. محمد عبداللهي يكي از ساكنان منطقه زلزلهزده در اين خصوص ميگويد: وقتي آقاي نيكزاد به هريس آمد و گفت كه 45 روزه بازسازيها تمام ميشود، كورسوي اميدي در دلمان روشن شد، اما دريغ كه چندين ماه گذشته و هنوز ما نتوانستهايم در خانه خود ساكن شويم.وي كه در زلزله خانه و زندگياش را از دست داده است، ميافزايد: خوشبختانه در خانواده من تلفات جاني نداشتيم و از اين بابت خدا را شكر ميكنم، اما در روزهاي سرد زمستان بارها آرزوي مرگ كرديم. وي ادامه داد: ما در خانه مادرم كه آسيب كمتري ديده بود، ساكن شدهايم و زندگي كردن 7 نفر انسان بالغ در خانهاي 60 متري آن هم با يك اتاق كار سختي است. عبداللهي ميگويد: قرار بود به ما وام كم بهره بدهند، اما من كه مغازهام در زلزله خراب شد و امكان راهاندازي آن را به سرعت نداشتم از ترس اينكه توان پرداخت نداشته باشم، وام نگرفتم.
حدود يك ماه بعد در 30 آبان ماه استاندار آذربايجان شرقي در بازديد از يكي از روستاهاي شهرستان اهر از انجام ديوار چيني براي 3700 واحد و بتن ريزي سقف براي 7 هزار واحد خانه روستايي در مناطق زلزلهزده خبر داد و گفته بوده كه اين واحدها طي هفتههاي آينده به صاحبان آنها تحويل داده ميشود.
كدام قسمت بازسازيها ثبت ركورد است؟
به گفته ساكنان منطقه اين وعده هم نيمه كاره محقق شد، زيرا سرما و گراني مصالح اجازه تكميل كار آغاز شده را ندادند در نتيجه وعده بيگي، استاندار آذربايجان نيز با گذشت بيش از 150 روز تاكنون بهطور كامل محقق نشده است. 22 روز بعد، استاندار آذربايجانشرقي عنوان كرد كه مرحله بازسازي مناطق زلزلهزده ثبت ركورد بوده است و سوالي كه اكنون مردم دارند، اين است كه كدام قسمت اين بازسازيها ركورد زده است.
وي گفته بود: اقدام دولت مسئولانه بود چرا كه ميتوانستيم طبق روال تمام حوادث دنيا راحتترين راه را انتخاب كنيم يعني مردم را به خانههاي اردوگاهي منتقل كنيم و بعد از فصل سرما كار بازسازي را شروع كنيم؛ اما هميشه راحتترين راه، بهترين راه نيست.
وي افزود: همه تصميمات دولت در اين قضيه بر مبناي احساس مسئوليت بود و هماكنون 30 هزار سقف اعم از مسكن دائمي، اتاقك مخصوص و محل نگهداري دام در اين مناطق آماده شده است.
استاندار آذربايجان شرقي ساكنان فصلي را يكي از مشكلات اجتماعي مناطق زلزلهزده عنوان كرد و گفت: حدود 9 هزار خانواري كه تنها سه يا چهار ماه در اين مناطق ساكن ميشدند، توقع داشتند كه مانند ساكنان دائمي براي آنها هم مسكن فراهم شود؛ اما تعهد دولت در اولويت ساكنان دائمي اين مناطق بود. در اواخر دي ماه 91 استاندار آذربايجان شرقي آماري اعلام كرد كه جاي بحث داشت. وي گفته بود كه 18 هزار و 500 واحد روستايي تخريب شده كه 9500 واحد آن مربوط به جمعيت اصلي اين مناطق بوده و مابقي مربوط به خانوارهايي است كه به صورت فصلي در اين مناطق سكونت دارند. وي اولويت را به ساكنان اصلي داده بود، اما گفته بود كه 11 هزار و 150 واحد مسكوني تاكنون در اختيار صاحبانشان در ارسباران قرار گرفته است.
در حاليكه روزهاي اول از تخريب 30 هزار واحد خبر داده بود و حتي اگر تعداد واحدهاي تخريبي 18 هزار و 500 واحد باشد باز هم 7 هزار واحد مسكوني هنوز بازسازي نشدهاند. بهمن و اسفند ماه فصل ديگري بود از سخنان پرشور رئيسجمهور و استاندار آذربايجان شرقي، تا جاييكه استاندار بازسازي مناطق زلزلهزده راجلوهاي از زيباييهاي ارسباران خواند و رئيسجمهور از عملكرد بينظير ستاد بازسازي زلزله استان به عنوان يك ركورد دست نيافتني در دنيا تشكر كرد. تقدير رئيسجمهور در آن شرايط و با گذشت حدود 7 ماه از زلزله در حالي بود كه در روزهاي اول قرار بود مردم دو ماهه در خانههايشان ساكن شوند.
جشن بازسازي مناطق زلزلهزده؛ 21 مردادماه
زمستان سخت آذربايجان گذشت و در پايان فصل همچنان تعدادي از زلزلهزدگان در چادر و كانتينر بودند. بازسازي و جلوه زيبايي ارسباران و ثبت ركورد هم در حد چند خبر دهان پركن باقي ماندند. سال 91 تمام شد و سالگرد درگذشتگان زلزله كمكم فرا ميرسد، اما خبرهاي مربوط به اين زلزله هنوز تمام نشده است. نشان به آن نشان كه دوم فروردين ماه امسال مديركل بنياد مسكن آذربايجان شرقي گفت:«جشن بازسازي مناطق زلزلهزده ارسباران را همان روز 21 مرداد برگزار ميكنيم در حاليكه رئيسجمهور در همين سفر چند روزقبلش جشن پايان بازسازي را اعلام كرد!» محمدي گفته بود كه زلزله بيست و يكم مرداد سال گذشته 20 هزار واحد مسكوني روستايي را تخريب كرد و پس از آن درمرحله بازسازي 18 هزار و 500 واحد مسكوني در فازبندي قرار گرفته بودند كه در اين ميان در 56 روستا، سه هزار و 600 واحد مسكوني در ارسباران تخريب صد در صدي داشتند كه اين واحدها در اولويت كاري قرار گرفتند.
وي گفته بود: براي 11 هزار واحد مسكوني در سال گذشته پايان كار اعلام شده كه در ادامه فعاليتها با معادلسازي 13 هزار واحد مسكوني به اتمام رسيده است. البته قرباني در عين حال تاكيد كرده بود كه معرفي پيمانكار و تامين مواد و مصالح براي بازسازي واحدهاي مسكوني همچنان در دستور كار بنياد مسكن قرار دارد. در حاليكه هنوز معرفي پيمانكار و تامين مواد و مصالح براي بازسازيها ادامه دارد، توجه به سخنان مطرح شده درخصوص ثبت ركورد، جشن بازسازي و... كمي غيراخلاقي است. تازه از اينها هم كه بگذريم انگار نه انگار كه مسئولان مختلف سخن از پايان بازسازي و... دادهاند، چرا كه 27 فروردين ماه معاون امور بازسازي مسكن روستايي بنياد مسكن انقلاب اسلامي بار ديگر گفته بهسازي شهر زلزلهزده آذربايجان شرقي 9 ماهه به كار خود پايان ميدهد. مهديان تاكيد كرده كه اميدوار هستيم كار بهسازي و مقاومسازي آذربايجان شرقي 9 ماهه كه پايان تيرماه سال 92 محسوب ميشود به پايان برسد.
سرماي شديد عامل تاخير در اجراي پروژهها
وي سرماي شديد را عامل تاخير در كارها دانسته و گفته: كار بهطور موقت پايان گرفت كه خوشبختانه با شروع سال جديد، ساخت اين واحدها در حال حاضر آغاز شده است. با شنيدن اين خبرها به نظر ميرسد مسئولان بايد كاري كنند كه حداقل در مورد خبرهاي مربوط به زلزله با هم هماهنگ عمل كنند. استاندار هم 5 ارديبهشت گفت: روز 21 مرداد در سالروز وقوع زلزله ستادهاي بازسازي كارنامه خود را به مردم اين مناطق عرضه خواهند كرد و كار ساخت و ساز تا آن زمان به پايان ميرسد. ظاهرا كلماتي نظير كارنامه درخشان، ركورد، نقطه پايان... كليد واژههايي هستند كه همچنان بايدآنها را در مورد آذربايجان شنيد و موضوع همچنان ادامه دارد... شايد فرهنگ لغات ما را از ابتدا به كلي غلط نوشتهاند كه درك نميكنيم مفهوم جشن را يا مفهوم درد را.
جشن براي يكسال تمام بيخانماني و لرزيدن زير برف و سرماي ارسباران؟ جشن براي وعده بازسازي دوماههاي كه به بازسازي يكساله تبديل شد و آن هم هنوز معلوم نيست كه عملي شود يا باز هم به ليست وعدههاي پياپي قبلي بپيوندد؟جشن براي سهلانگاري زندگي زنان و مرداني كه به داغ مرگ عزيزانشان زير آوار، درد آوارگي را نيز سنجاق كردند و دم برنياوردند. مبارك باشد اين جشن براي همه آنهايي كه زمستان را در بسترهاي گرم خفتند و هر صبح با قول و قراري بيپايه نقل محافل رسانهاي شدند.
با اينكه ديگر حتي به اين زمين گرم زير پايمان هم هيچ اعتمادي نيست و اينكه تا 21مرداد 92 چه اتفاقات ديگري ممكن است براي ما و آذربايجانيها بيفتد اما بازهم به انتظار 21 مرداد امسال مينشينيم تا شايد... اگر زلزله ديگري در راه نباشد!