تکیه سومین روحانی بر فرهنگ ایران در دولت روحانی؟

رایزنی‌ها برای چینش کابینه حسن روحانی در شرایطی شدت گرفته که بسیاری از اهالی رسانه به همان میزان که نگران ترکیب تیم سیاسی و اقتصادی روحانی هستند، نگران‌ تیم فرهنگی دولت روحانی هستند؛ اما آنچه خروجی این گفت‌وشنودها پیش آورده، انتخاب احتمالی گزینه‌‌ روحانی برای تکیه بر کرسی وزارت فرهنگ و ارشاد دولت یازدهم است تا شاهد حضور سومین وزیر فرهنگ و ارشاد روحانی در‌ سه دهه اخیر باشیم.

به گزارش «تابناک»، ماه‌های پیش رو برای دولت حجت‌الاسلام حسن روحانی، مقطع زمانی حساسی است؛ دوره‌ای که ترکیب تیم سیاست‌گذاری و اجرایی دولت یازدهم مشخص خواهد شد و جهت‌گیری‌های چهار سال آتی روحانی را در حوزه‌های گوناگون قابل تشخیص و پیش‌بینی دقیق‌تری می‌سازد و می‌توان آهسته آهسته قضاوت جامع‌تری از دورنمای دولت تدبیر و امید داشت.

بنا بر این گزارش، مباحث گوناگونی درباره تیم سیاسی به ویژه تیم هسته‌ای و همچنین تیم اقتصادی دولت یازدهم مطرح می‌شود؛ اما حساسیت‌ها حداقل در سطح رسانه‌ها و افکار عمومی و به ویژه جریانات اصلاح‌طلب متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد و نهادهای فرهنگی اینچنینی است؛ نهادهایی که از بی‌تدبیری‌ متولیانش در هشت سال اخیر، اهالی فرهنگ آسیب‌های باورنکردنی را متحمل شده‌اند و هم‌اکنون نیز دغدغه نخست‌شان توقف این خسارات و بازگشت اعتدال است.

در چنین اوضاعی، طرح گزینه علی مطهری یکی از معدود حامیان پارلمانیِ روحانی در انتخابات ریاست جمهوری برای تصدی پست وزارت فرهنگ و ارشاد با نقدهای شدیدی همراه شد که در مواردی نیز از سوی رسانه‌های اصلاح طلب علنی شده و با برشمردن آرای دکتر مطهری، ورود وی به این نهاد را به نوعی خلاف مشی اعتدال خوانده‌اند، چرا که به زعم اصلاح طلبان بر خلاف مواضع معتدل سیاسی مطهری، مواضع فرهنگی این نماینده مجلس بعضاً حتی از جریانات تندرو نیز فراتر رفته و عملیاتی شدن چنین دیدگاه‌هایی چندان با اعتدال سازگاری ندارد.

البته گمان می‌رود، گزینه مطهری به همان دلیل که گزینه احمد مسجدجامعی برای تصدی مسئولیت در دولت روحانی به کار گرفته نمی‌شود، خارج از دولت خواهد ماند و این دو احتمالاً مهره‌های کلیدی دولت در شورای شهر و مجلس خواهند بود و بنابراین احتمالاً وزیر را باید از میان دیگر گزینه‌ها برگزید؛ گزینه‌‌هایی که بیشتر با چراغ خاموش پیش می‌روند و به همین دلیل اکثراً به عنوان گزینه‌های بالقوه باقی مانده‌اند و البته بیشتر آنها یک ویژگی دارند و آن، روحانی بودن است.

دکتر حسام‌الدین آشنا، نخستین شخصی است که در میان گزینه‌های جدی مطرح است. حسام الدین آشنا که در سال‌های اخیر بیشتر در کسوت یک چهره علمی با کت و شلوار دیده می‌شود، یک روحانی دارای سوابق علمی، سیاسی و امنیتی است که چندان به حضور در سطح نخست رسانه‌ها رغبت نشان نداده و جزو چهره‌های حاضر در پس پرده است. او که رنگ و نماد و البته مستندهای حسن روحانی را طراحی و توسط نزدیکانش پیاده سازی کرده بود، جزو معدود امام صادقی‌های حاضر در تیم روحانی است.

البته داماد آیت‌الله دری نجف آبادی پیش از اینها برای اهل سیاست آشنا بود و علاوه بر مسئولیت امنیتی، به عنوان چهره‌ای صاحب تحلیل مورد اشاره قرار می‌گرفت. هرچند حجت الاسلام و المسلمین آشنا برای وزارت فرهنگ و ارشاد در گمانه‌زنی‌ها مطرح شده اما درباره پست‌های حساس دیگری نیز عطف به سوابقش، سخنانی در گرفته و باید دید در نهایت او در این دولت پست خواهد گرفت و امام صادقی‌ها به این دولت نیز راه خواهند یافت یا همان گونه که چند سال پیش تأکید کرده بود، در هیچ وزارتخانه یا نهاد دولتی عضو یا کارمند نخواهد داشت.

پس از آشنا، حجت‌الاسلام محمدعلی زم دیگر گزینه‌ای است که برای تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد معرفی می‌شود. او جزو چهره‌های نوگرا و عملگراست که سابقه ریاست حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی را داشته و البته جزو نویسندگان فعالی است که فعالیت‌های اجرایی، نتوانسته از این بخش غافلش نماید. او در سال‌هایی که مسئولیت رسمی نداشت، با تشکیل صنف سینمایی و تأسیس مؤسسه سینمایی، چندین فیلم نیز تولید کرد که «دموکراسی تو روز روشن» مشهورترین آنها بود و البته همین فیلم منجر به انتقادات شدیدی از او شد.

زم در حوزه هنری نشان داد جزو مدیران عملگرا است که به این باور رسیده فرهنگ بدون اقتصاد، نمی‌تواند گامی به پیش بردارد و با رئالیسم سیاسی که حسن روحانی در پیش گرفته و شرایط وخیم اقتصادی که بر حوزه فرهنگ حاکم است، رویکردهایش سازگاری دارد. او در دوره حضور در حوزه هنری، تولیدات فراوانی در این مجموعه داشت که البته به زعم برخی نگاه اقتصادی بر حوزه هنری بیش از حد حاکم شده بود؛ اما مگر می‌توان ارتباط تنگاتنگ فرهنگ و اقتصاد را در عصر حاضر نادیده انگاشت؟ زم برای اهالی فرهنگ گزینه ایده‌آلی است و امید به فضای باز فرهنگی با او بیشتر وجود دارد؛ اما آیا پشتوانه سیاسی دیگر گزینه‌ها بر او نخواهد چربید؟

سومین گزینه برای این وزارتخانه، حجت‌الاسلام و المسلمین تیمور علی ‌عسکری از چهره‌های اصلی طیف هاشمی است. مشاور پارلمانی حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیش از این در مجلس هفتم نماینده مردم مشهد بود و در جریان انتخابات نیز برنامه‌های انتخاباتی روحانی را در مشهد پی می‌گرفت و در رأی اول شدن حسن روحانی در مشهد که زادگاه و نقطه تمرکز قالیباف و جلیلی بود، نقش اساسی داشته است.

هرچند علی‌ عسکری چهره‌ای معتدل تعبیر می‌شود، حکم هندوانه دربسته را دارد و درباره رویکردهای فرهنگی‌اش آنچنان شناختی نزد افکارعمومی وجود دارد و مواضعش را تنها می‌توان در قالب وبلاگش پی گرفت که بیشتر بر جنبه‌های سیاسی تأکید دارد تا جنبه‌های فرهنگی و در واقع در حوزه اجرایی و عمل‌گرایی، نمی‌توان سنجش مشخصی درباره سطح توانایی وی برای تغییر این نهاد تنیده شده در کاغذبازی‌ها و ساختارهای تودرتو داشت؛ اما به هر صورت، این روحانی جزو گروه انتخاب کابینه است و باید دید در نهایت خودش در کابینه قرار خواهد گرفت؟

حجت‌الاسلام و المسلمین رسول جعفریان، چهارمین گزینه‌ای است که این روزها نامش شنیده می‌شود. رئیس پیشین کتابخانه مجلس، در این حوزه سرچمشه آثار فراوانی بوده و کیفیت عملکردش در احیای و ارتقای جایگاه این نهاد، آنچنان برجسته بود که پس از خداحافظی‌اش از این نهاد، گزینه‌های مسئولیت‌های متفاوتی شمرده شود و در همین هفته‌های اخیر نیز احتمال رفتن او به کتابخانه ملی مطرح شده و ظاهراً برخی از منتقدان این نهاد نیز در محافل خصوصی از چنین اتفاقی استقبال کرده اند اما ظاهراً تجربه این مورخ و پژوهشگر که نشان داده توان کار اجرایی با کیفیت بالا را دارد، ممکن است در حوزه‌ای حساس‌تر مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

جعفریان دیگر گزینه‌ای است که احتمال حضورش در وزارت فرهنگ و ارشاد مطرح شده و چهارمین روحانی است که برای این مسئولیت نامش پیش کشیده شده است. بسیاری از اهالی فرهنگ که با وی برخورد داشته اند، از روی کار آمدن این روحانی میانه رو استقبال می‌کنند و چنین انتصاب‌هایی می‌تواند رابطه مجلس و دولت نزدیک تر شود. البته جعفریان چهره‌ای است که علاقه‌ای به مدیریت با کمترین هزینه را ندارد و اساساً مدیریت هزینه در شیوه عملش بر مدیریت درآمد می‌چربد که این موضوع نیز شاید به اقتضائات حوزه فرهنگ بازگردد.

به هر صورت چنین گمانی می‌رود، پس از ناصر میناچی، عباس دوزدوزانی، حجت الاسلام عبدالمجید معادیخواه، حجت الاسلام سیدمحمد خاتمی، دکتر علی لاریجانی، مصطفی میرسلیم، عطاء الله مهاجرانی، احمد مسجد جامعی، محمدحسین صفار هرندی و سیدمحمد حسینی، احتمالاً سومین روحانی بر کرسی وزارت فرهنگ و ارشاد تکیه می‌زند؛ اتفاقی که می‌تواند منجر به آرامش نسبی در این مجموعه شود و یکی از پاشنه‌های آشیل دولت بعدی  را ـ که احتمالاً همچون دولت‌های‌ هاشمی و خاتمی از سوی جریانات فرهنگی حاکم در این هشت سال و منتقدان در سالهای پیش رو با نقدهای شدیدی همراه می‌شود ـ پوشش خواهد داد.