در تمامی متون مربوط به مبانی علم سیاست و جامعه شناسی سیاسی مدرن، از تبلیغات و رسانه های گروهی به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست نام برده شده و بر نقش آن ها تأکید می شود. اسنادی که به تازگی توسط سازمان جاسوسی آمریکا درباره کودتای 28 مرداد 1332 منتشر شده، به خوبی نقش این عامل را در پیشبرد اهداف کودتاگران نشان می دهد.
به گزارش «تابناک»، در شصت سالی که از واقعه کودتای 28 مرداد که به سقوط دولت دکتر محمد مصدق انجامید می گذرد، درباره نقش کشورهای خارجی و به طور خاص آمریکا و انگلیس در این کودتا، بسیار سخن گفته شده است. اما در این میان، تاکنون تمرکز اصلی بر ابزارهای سیاسی، نظامی و اطلاعاتی استفاده شده توسط کودتاچیان بوده و درباره نقش جنگ روانی و تبلیغاتی علیه دکتر مصدق کمتر سخن به میان آمده است.
با این حال، بخش هایی از اسنادی که امروز از سوی سازمان جاسوسی آمریکا (CIA) از حالت محرمانه درآمده و منتشر شد، به اقدامات و فعالیت هایی اشاره دارد که تحت هدایت آمریکا، در راستای دست زدن به جنگ تبلیغاتی با هدف تضعیف پایگاه اجتماعی دولت مصدق انجام گرفته است.
سند شماره 20 از مجموعه 35 سندی که توسط CIA منتشر شده، در واقع متنی پیشنهادی از سوی این سازمان برای انتشار در مطبوعات وابسته است تا به واسطه آن، اقدامات مصدق مورد محکومیت قرار گرفته و نخست وزیر ایران به وابستگی به حزب توده و دولت شوروی و در پیش گرفتن رویه ای «دیکتاتور منشانه» متهم شود.
جالب اینجاست که این متن، به اصطلاح از زبان یک ایرانی نوشته شده و در آن مکررا از ضمیر «ما» استفاده شده تا تأثیرگذاری آن بر مخاطب بیشتر شود. این متن با اشاراتی به دیدگاه مثبت خارجی ها نسبت به گذشته ایران آغاز شده و در ادامه، ادعا می شود که اقدامات مصدق سبب شده وجهه ایران در افکار عمومی جهانی تخریب شود.
این سند به این صورت آغاز می شود: «از تاریخی که خارجی ها به ایران سفر کرده اند – از زمان شاه عباس تاکنون – مطالب ستایشگرانه ای را درباره ایرانیان در کتاب های خود که در ایتالیا، آلمان، فرانسه و انگلستان منتشر شده، ذکر کرده اند. آن ها به شدت ما را تحسین کرده و ما را به عنوان مودب ترین مردم در جهان و از جمله مهمان نوازترین مردمان معرفی کرده اند... ما ایرانی ها به خوشنامی خود در خارج افتخار می کنیم و باور داریم که این خوشنامی، کاملاً موجه است».
پس از بیان این مقدمات، اتهام زنی ها به مصدق آغاز می شود: «اما از زمانی که مصدق دیکتاتور با حزب توده وابسته به شوروی وارد اتحاد شد، چه اتفاقی در ایران افتاده است؟... ایرانیان نسبت به خارجی ها و افرادی که متفاوند، با نفرت رفتار می کنند... وقایع رخ داده در ایران باعث شد دالس، وزیر خارجه آمریکا از سفر به ایران منصرف شود».
در ادامه، خطاب به مصدق آمده است: «مصدق دیکتاتور! تو در حال تخریب شخصیت مردم ایران هستی. تو آن خصایصی که از ما مردمی با عظمت ساخته را کنار گذاشته ای و در حال ضربه زدن به وجهه ما در خارج هستی... بسیاری از ما آگاهیم که تاکتیک های اساسی کمونیست ها در ایران، ضربه زدن و از اعتبار انداختن هر چیزی است که کشور را منسجم نگه می دارد؛ همچون پیوندهای خانوادگی و اقتدار والدین، احترام به قانون و نظم و وفاداری به تاج و تخت... پیوند با کمونیست ها، تله بزرگی است که مصدق در آن افتاده است...».
در یک متن دیگر که باز هم به منظور جنگ تبلیغاتی علیه مصدق تدوین و به عنوان سند شماره 21 از سوی CIA منتشر شده، اتهامات دیگری متوجه مصدق می شود؛ از جمله اینکه وی قصد دارد با از بین بردن اقتدار ارتش و نهادهای حکومتداری مدرن، قدرت کشور را تضعیف کند و نیز اینکه مصدق با همکاری برخی از مرتجعین، سرویس جاسوسی گسترده ای در کشور برقرار کرده و به سرکوب مخالفان مبادرت می ورزد.
در این مطلب که با همان ادبیات قبلی تنظیم شده، آمده: «مصدق می گوید منجی ایران است. اما اقداماتی را انجام می دهد که برای یک منجی عجیب است. مصدق می گوید که قصد دارد ایران را از شر ارتش در امان نگاه دارد و ضمن قطع بودجه ارتش، به نفرت در میان افسران و نیروها دامن زده است. اما بسیاری از ما به یاد می آوریم که پیش از تشکیل ارتش، وضعیت در ایران چگونه بود. بسیاری از ما هجوم و غارت قبایل را به یاد می آوریم. بسیاری از ما روستاهای سوخته، کالاهای سرقت شده و قطع مسیرهای تجارت و سفر را به یاد می آوریم...».
در ادامه این متن، ضمن ادعای همدستی مصدق با خان قشقایی جهت ستم بر مردم، ادعا شده که وی حتی از همراهان و شخصیت ها و طیف های نزدیک به خود، از مکی، بقایی و حائری زاده گرفته تا آیت الله کاشانی، آیت الله بهبهانی، ملا حسن فلسفی و نواب صفوی جاسوسی می کند. در این مطلب نیز همچون متن قبلی، اتهام همدستی با حزب توده و بلشویک ها به مصدق وارد می شود.
این دو سند، تنها قطره ای از دریای استراتژی چندوجهی آمریکا و انگلیس برای براندازی دولت ملی ایران به رهبری دکتر مصدق به شمار می رود. به عبارت دیگر، این تنها دو مورد از مجموعه اسنادی است که اجازه انتشار به آن ها داده شده و هنوز مشخص نیست که واشنگتن و لندن در راهبرد خود علیه مصدق تا کجا پیش رفته بودند.
