در یکی دو روز اخیر، بحث حمله نظامی به سوریه به شکل بیسابقهای جدی شده و کشورهای غربی به شدت مشغول فراهم کردن زمینههای اقدام نظامی علیه دولت دمشق هستند. در این میان، هر یک از کشورهای منطقهای و فرامنطقهای دخیل در تحولات سوریه، موضعی خاص در قبال حمله احتمالی در پیش گرفتهاند که با مواضع کلی آنها درباره بحران سوریه نیز منطبق است.
به گزارش «تابناک»، سایت شبکه خبری «بی بی سی» با انتشار مطلبی به بررسی مواضع کشورهای گوناگون درباره موضوع حمله احتمالی به سوریه پرداخته است. این مواضع از قرار زیر است:
الف) کشورهای منطقه:
ترکیه: از همان زمان آغاز ناآرامیها در سوریه، دولت ترکیه به یکی از جدیترین منتقدان دولت اسد تبدیل شد. روز دوشنبه، احمد داوداوغلو، وزیر خارجه ترکیه به روزنامه «ملیت» گفت، کشورش آماده است تا حتی در صورت تصویب نشدن قطعنامهای از سوی شورای امنیت، به هر گونه ائتلاف بینالمللی علیه سوریه بپیوندد.
عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس: پادشاهیهای خلیج فارس، نقشی کلیدی در کمک مالی و تسلیحاتی به شورشیان مخالف اسد داشتهاند. عربستان سعودی سالهای طولانی رقیب دولت سوریه بوده و به ویژه تلاش داشته تا دیگر کشورها را به اقدام علیه اسد متقاعد کند. طی هفتههای اخیر، بندر بن سلطان، سفیر سابق عربستان در واشنگتن به شدت در تلاش بوده تا حمایت دیگر کشورها را به کمک بیشتر به شورشیان جلب کند.
رژیم اسرائیل: با وجود تلاش برای کنار کشیدن از درگیریها در آغاز کار، رژیم اسرائیل در یک سال گذشته، سه بار به اهدافی در سوریه حمله و ادعا کرده دلیل این کارها، جلوگیری از رسیدن تسلیحات به دست نیروهای حزب الله لبنان بوده است؛ افزون بر این، مواردی از تبادل آتش در بلندیهای جولان نیز میان دو طرف رخ داده است.
در روزهای اخیر، مقامات اسرائیلی آنچه استفاده دولت سوریه از سلاح شیمیایی خواندهاند، محکوم کرده و حمایت خود را از اقدام نظامی ابراز داشتهاند. با این حال، این رژیم باید بداند که هر گونه اقدام کشورهای غربی در حمله به سوریه، میتواند تکرار وقایع جنگ اول خلیج فارس در سال 1991 را به دنبال داشته باشد که در آن، دولت عراق در پاسخ حمله غرب، موشکهای اسکاد خود را به سمت تل آویو شلیک کرد.
لبنان: عدنان منصور، وزیر خارجه لبنان روز دوشنبه به رادیوی این کشور گفت که از ایده حمله به سوریه حمایت نمیکند. وی اظهار داشت: «من گمان نمیکنم این اقدام در خدمت صلح، ثبات و امنیت در منطقه باشد». دو بمبگذاری اخیر در لبنان که به کشته شدن دستکم شصت تن انجامید، به درگیریهای سوریه ارتباط داده می شود.
از سوی دیگر، حزب الله لبنان آشکارا حمایت خود را از دولت سوریه اعلام کرده و گزارشهایی نیز درباره حضور رزمندگان حزب الله در کنار نیروهای دولتی سوریه در میدانهای نبرد منتشر میشود. از اینها گذشته، لبنان هم اکنون پذیرای بیشترین شمار آوارگان سوری است.
ایران: ایران از مدتها پیش از وقوع درگیریها در سوریه، مهمترین پشتیبان این کشور بوده و به شدت با چشمانداز مداخله در این کشور مخالفت کرده است. روز سه شنبه، ایران نسبت به پیامدهای جدی هر گونه اقدام نظامی علیه سوریه هشدار داد. از سوی دیگر، عباس عراقچی، سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرده این شورشیان هستند که از سلاح شیمیایی استفاده کرده اند.
ب) کشورهای خارج از منطقه:
آمریکا: پس از واکنش محتاطانه اولیه نسبت به گزارشهای استفاده از سلاح شیمیایی، ادبیات آمریکاییها در روزهای اخیر تندتر شد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت، استفاده از سلاح شیمیایی توسط دولت سوریه «انکارناپذیر» بوده و یک «وقاحت اخلاقی» است.
به تازگی واشنگتن حضور ناوگانهای خود را در شرق مدیترانه افزایش داده و به این ترتیب، گمانهها درباره تهیه مقدمات حمله نظامی را تقویت کرده است. تحلیلگران بر این باورند که محتمل ترین گزینه اقدام نظامی آمریکا، شلیک موشکهای کروز به سمت تأسیسات نظامی سوریه خواهد بود.
انگلیس: به گفته دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، این کشور برنامههای احتیاطی را برای اقدام نظامی تدارک دیده است. سخنگوی کامرون نیز اظهار داشته، هر گونه اقدامی علیه سوریه، به شکلی «متناسب»، قانونی و پس از توافق با متحدان بینالمللی انگلیس انجام خواهد گرفت.
فرانسه: یک روز پس از انتشار گزارشهای مربوط به حمله شیمیایی در نزدیکی دمشق، لورن فابیوس، وزیر خارجه فرانسه، خواستار آن شد که در صورت اثبات استفاده از سلاح شیمیایی، واکنشی با استفاده از زور علیه سوریه صورت بگیرد. وی همچنین اظهار داشت، می توان «در شرایطی خاص»، شورای امنیت سازمان ملل را دور زد.
فرانسه یکی از تندروترین کشورهای غربی در رابطه با سوریه بوده است. این کشور، نخستین قدرت غربی بود که ائتلاف مخالفین سوری را به نمایندگی مشروع مردم سوریه به رسمیت شناخت. در ماه می، فرانسه به همراه انگلیس توانست اتحادیه اروپا را متقاعد کند که تحریم ارسال تسلیحات برای شورشیان سوری را لغو کند.
روسیه: روسیه یکی از مهمترین حامیان بینالمللی اسد است و بر ضرورت یافتن راهکاری سیاسی برای بحران این کشور تأکید کرده است. مسکو به شدت از احتمال حمله غرب به سوریه انتقاد کرده و هشدار داده انجام هر گونه اقدام خارج از شورای امنیت، نتایج فاجعه باری برای کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا خواهد داشت.
چین: چین به همراه روسیه در زمینه جلوگیری از تصویب قطعنامههای ضدسوری در شورای امنیت فعال بوده است. این کشور همچنین از مباحث مربوط به حمله به سوریه انتقاد کرده است. خبرگزاری رسمی چین مینویسد کشورهای غربی پیش از آن که نتیجه تحقیقات بازرسان سازمان ملل مشخص شود، به نتیجهگیری در این زمینه و معرفی متهم اقدام کردهاند.