موسسات غیرمجاز همچنان دانشجو اعزام می‌کنند

اگر با آمارهای رسمی جلو برویم، هر ساله حدود 5000 نفر برای تحصیل به خارج از کشور می‌روند، اما آمارهای غیررسمی از ارقام بیشتری حکایت دارد.

به گزارش جام جم بسیاری از کارشناسان آموزشی معتقدند که آمار خروج دانشجویان از کشور با آمارهای وزارت علوم مغایرت دارد و هرساله، بسیاری از داوطلبان بدون اطلاع وزارت علوم و حتی گاهی بدون آن که بخواهند در دانشگاه های خارجی مورد تائید این وزارتخانه درس بخوانند، بار سفر می بندند و در دانشگاه های خارج از کشور تحصیل می کنند.

در بین این گروه از دانشجویان مهاجرت کرده، آنهایی که از دانش زبان خارجی بالاتری برخوردارند و درباره کیفیت علمی دانشگاه های مختلف جهان نیز آگاهی نسبی دارند، خودشان آستین بالا می زنند و برای تحصیل در آن دانشگاه خارجی ثبت نام می کنند.

این گروه از دانشجویان که معمولا در مقطع ارشد و دکتری درس می خوانند، برای تحصیل در دانشگاه های خارج از کشور، هزینه ای به موسسه های اعزام دانشجو پرداخت نمی کنند و درواقع، نان آگاهی شان را می خورند، اما بسیاری از داوطلبان تحصیل در خارج از کشور ـ بخصوص در مقطع کارشناسی ـ دست به دامان موسسه های اعزام دانشجو می شوند.

جالب است که درباره تعداد موسسه های اعزام دانشجو هم، آمار رسمی با غیررسمی از زمین تا آسمان متفاوت است.

وزارت علوم می گوید هم اکنون 191 موسسه اعزام دانشجو در کشور مجوز فعالیت دارند؛ اما اگر از همین موسسه های مجاز بپرسید، آنها دل خونی دارند و معتقدند ده ها برابر تعداد آمارهای رسمی، موسسه های اعزام دانشجوی غیرمجوزدار در سراسر کشور فعالیت می کنند.

فعالان این موسسه های غیرمجاز تحت عنوان مشاوره به داوطلبان تحصیل در خارج از کشور در مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی، آموزشگاه های آزاد و حتی در آژانس های مسافرتی فعالیت می کنند ؛ بدون آن که از وزارت علوم مجوزی دریافت کرده باشند.

با توجه به این که مشتریان این موسسه ها نیز به طور مستقیم، هزاران داوطلبی هستند که به موسسات مجاز و غیرمجاز اعزام دانشجو مراجعه می کنند، به نظر می رسد که باید روند کنترل دقیق این موسسه ها در زمره اولویت های نخست مسئولان جدید وزارت علوم قرار بگیرد.

آن هم در شرایطی که با وجود تعداد زیاد مراجعه کنندگان به این موسسه ها و نبود نظارت های قوی، شمار زیادی از این داوطلبان، متحمل ضررهای مالی و روحی می شوند.

تخلف های ریز و درشت موسسه ها

تخلف موسسه های اعزام دانشجو، هم در موسسه های مجاز و هم در موسسه های غیرمجاز رخ می دهد؛ گرچه بدیهی است که تعداد و حجم تخلف موسسه های غیرمجاز، چند برابر مجازهاست.

حسن مسلمی نائینی، مدیرکل امور بورسیه و دانشجویان خارج از کشور وزارت علوم، به دلیل این که باید به شکایت های داوطلبان رسیدگی کند، اشراف بیشتری به تخلف این موسسه ها دارد؛ تخلف هایی که دانستن اش برای هر داوطلب تحصیل در خارج از کشور الزامی است.

نائینی در گفت و گو با جام جم عنوان می کند که برخی موسسه ها حق مشاوره و حق العمل بیشتری از داوطلب می گیرند؛ در حالی که حق العمل اعزام به خارج از کشور نباید بیشتر از شهریه یک ترم تحصیلی آن دانشگاه باشد.

همچنین از آنجا که برای تحصیل در مقطع دکتری و گاهی حتی مقطع کارشناسی ارشد لازم است که موسسه با استاد آن دانشگاه هم ارتباط داشته باشد، اما برخی موسسه ها به دروغ مدعی هستند که با استادان دانشگاه های مختلف در ارتباطند و می توانند برای دانشجوی مقطع تحصیلات تکمیلی پذیرش بگیرند که داوطلبان باید مواظب باشند در چنین دامی نیفتند.

نادر سرهنگی هم مدیر یکی از موسسه های مجاز اعزام دانشجوست که در گفت و گو با جام جم تاکید می کند برخی مدیران موسسه ها، مجوز موسسه را به چند نفر اجاره یا انتقال می دهند که باید مراجعان حواسشان باشد به این موسسه ها پا نگذارند و قبل از آن استعلام کنند.

علی محمد خان محمدی، مدیر کانون موسسه های اعزام دانشجو هم در گفت و گو با جام جم هشدار می دهد که دانشجویان فریب تبلیغات ماهواره ای موسسه های اعزام دانشجو را نخورند و قبل از هر اقدامی به سایت وزارت علوم مراجعه کنند و از فعالیت های قانونی موسسه اطمینان داشته باشند، زیرا در صورتی که موسسه ای مجوز داشته باشد و تخلف کند، ما می توانیم با آن موسسه برخورد و از حقوق داوطلب حمایت کنیم، اما در مراجعه به موسسه های غیرمجاز چنین کنترلی را نداریم.

به گفته خان محمدی، برخی موسسه های غیرمجاز با این بهانه که خوابگاه برای دانشجویان فراهم می کنند، آنها را به مناطق دورافتاده ای در حاشیه شهرها می فرستند که جای زندگی نیست و امنیت ندارد و دانشجو زمانی این را می فهمد که وارد آن خوابگاه می شود.

وزارت علوم: موسسه های مجاز تقویت می شوند

مسئول نظارت بر فعالیت موسسه های اعزام دانشجو، وزارت علوم است که البته این وزارتخانه از آبان سال 90، صدور مجوزها را با کمک کانون موسسه های اعزام دانشجو انجام می دهد و مدیران این کانون در مصاحبه با متقاضیان تاسیس موسسه های اعزام دانشجو به وزارت علوم کمک می کنند.

بنابراین جلوگیری از رشد قارچ گونه موسسه های غیرمجاز اعزام دانشجو در حیطه نظارت و وظایف اداره کل امور بورسیه و دانشجویان خارج از کشور وزارت علوم است و این اداره کل، همچنان مسئول رسیدگی به تخلف ها و شکایت های احتمالی است.

مدیرکل امور بورسیه و دانشجویان خارج از کشور ضمن تائید موسسه های غیرمجاز اعزام دانشجو می گوید: ما هر ساله فهرست موسسه های مجاز اعزام دانشجو را در سایت وزارت علوم منتشر می کنیم و اطلاعات برخی موسسه های غیرمجاز اعزام دانشجو را هم به دادستانی می دهیم، اما دادستانی برخورد جدی با این موسسه ها ندارد.

نائینی تاکید می کند که وزارت علوم فقط می تواند فهرست این موسسه های غیرمجاز را در اختیار مراجع قضایی قرار دهد و نمی تواند که خودش مستقیم با این موسسه ها برخورد کند، اما با این حال تلاش کرده ایم که طی چند سال اخیر برای خشکاندن ریشه این موسسه های غیرمجاز، از موسسه های مجاز اعزام دانشجو، حمایت بیشتری به عمل بیاوریم و تعداد موسسه های مجاز را هم افزایش بدهیم.

به بیان دیگر، اکنون شاهد هستیم که از یک سو وزارت علوم، هر ساله فهرست برخی موسسه های غیرمجاز اعزام دانشجو را در اختیار دادستانی قرار می دهد، اما دادستانی در برخورد با این موسسه ها، قاطعیت به خرج نمی دهد و در این شرایط طبیعی است که روز به روز شاهد افزایش تعداد این موسسه های غیرمجاز باشیم؛ گرچه وزارت علوم می گوید که برای مقابله با غیرمجازها، همچنان سیاست افزایش تعداد صدور مجوز موسسه های اعزام دانشجو را ادامه خواهد داد.

البته نباید فراموش کرد که افزایش تعداد موسسه های مجاز اعزام دانشجو در کشور طی چند سال اخیر، به نفع وزارت علوم هم بوده است؛ یعنی با توجه به این که وزارت علوم در سال های گذشته مجبور بود ارز دانشجویی را خودش به صورت مستقیم بین دانشجویان توزیع کند که فرآیند سخت و طولانی برای وزارتخانه و دانشجو به حساب می آمد، اما حالا همین موسسه های اعزام دانشجو، عصای دست وزارت علوم شده اند و ارز دانشجویی را بین داوطلبان سراسر استان ها توزیع می کنند.