برنامه محیط زیست سازمان ملل که پیش از این دو بار در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ نسبت به نابودی دریاچه هامون و هورالعظیم (یکی در جنوب شرق و دیگری در جنوب غرب ایران) هشدار داده بود، این بار نسبت به پیامدهای نابودی دریاچه ارومیه برای ساکنان منطقه هشدار داد.
به گزارش «تابناک»، گزارش «یونپ» که به عنوان گزارش ماه فوریه با تیتر «خشک شدن دریاچه ارومیه در ایران و پیامدهای زیست محیطی آن» منتشر شده، به خوبی روند خشک شدن دریاچه ارومیه را در پانزده سال گذشته به تصویر کشیده و برای این منظور به بررسی حوضه آبریز ارومیه در یکصد سال گذشته پرداخته است.
بنا بر گزارش سازمان ملل، سطح آب دریاچه در پانزده سال گذشته به طور چشمگیری کاهش یافته است، به گونه‌ای که غلظت نمک در این دریاچه به بیش از ۳۰۰ گرم در لیتر (هشت برابر شوری آب دریاها) رسیده است.
البته میزان غلظت نمک در دریاچه ارومیه بر اساس اعلام مسئولان ایرانی، بسیار بیشتر از مقدار اعلام شده در این گزارش است، به گونه‌ای که به گفته عباس‌نژاد، مدیرکل محیط زیست استان آذربایجان غربی، غلظت نمک در این دریاچه هم اکنون به ۴۰۰ گرم در لیتر یا حالت فوق اشباع رسیده، آنقدر که همه سطح دریاچه را لایه‌ای قطور از نمک پوشانده است.
علل کاهش آب دریاچه ارومیهاز آنجا که دریاچه ارومیه، پایانه حوضه آبخیز است، تنها راه برون‌رفت آب از دریاچه تبخیر است. اما مطالعات انجام شده در سازمان ملل، نشان می‌دهد که ۶۵ درصد کاهش سطح آب دریاچه ارومیه، ناشی از تغییر اقلیم و ساخت کانال‌های انحرافی برای استفاده کشاورزی در بالادست، ۲۵ درصد به دلیل ساخت سد‌ها و نزدیک ۱۰ درصد به دلیل کاهش بارندگی اتفاق افتاده است.
یونپ با اعلام این مطلب همچنین می‌افزاید: اما مطالعات دیگری هم انجام گرفته که نقش کانال‌های انحرافی برای مصارف کشاورزی را مهم‌ترین دلیل افت آب دریاچه دانسته و در کنار آن از عوامل دیگر همچون سدسازی، کمبود بارندگی، افزایش دما و خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی یاد کرده است.
بر پایه این گزارش، میانگین بارش سالانه از سال ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۶ به طور متوسط حدود ۲۳۵ میلی‌متر بوده که بیشترین میزان با ۴۴۰ میلی‌متر در سال ۱۹۶۷ و کمترین میزان بارش هم در سال ۲۰۰۰ با ۱۵۰ میلی‌متر رخ داده است.
از سوی دیگر، وابستگی شدید مزارع کشاورزی در حوضه آبخیز دریاچه به آبیاری و افزایش جمعیت در حوضه به حدود ۵/۶ میلیون نفر فشار مضاعفی بر منابع آبی حوضه آبخیز ارومیه تحمیل کرده که همگی منجر به افت ارتفاع آب و کوچک شدن سطح دریاچه شده است.
هم‌اکنون در کشور ارگان‌ها و نهادهای گوناگون اعلام آمادگی کرده‌اند تا درباره حل این مشکل وارد عمل شوند؛ دانشگاه آزاد اسلامی، مؤسسات و ان‌جی‌او‌های گوناگون از جمله این نهاد‌ها هستند، در مجلس شورای اسلامی نیز فراکسیونی برای حمایت از دریاچه ارومیه تشکیل شده است.
فراکسیون حمایت از دریاچه ارومیه فعال شده است
دکتر مسعود پزشکیان، رئیس فراکسیون حمایت از دریاچه گفت: ارومیه در زمان دولت احمدی‌نژاد فقط در حد یک اسم ماند و ما هیچ امیدی به دولت نداشتیم و عملا نه کاری انجام می‌شد و نه مسأله‌ای به صورت رسمی پیگیری می‌شد؛ اما با روی کار آمدن دکتر روحانی و خانم ابتکار و سفری هم که وی به منطقه داشت، باعث شد تا بیشتر به این موضوع رسیگی شود.
در حال حاضر با همکاری دکتر چیتچیان، وزیر نیرو و خانم ابتکار تیمی در حال شکل گیری است تا با برنامه‌‌ریزی دقیق‌تری راهکاری برای احیای این دریاچه انجام داد.
رئیس فراکسیون حمایت از دریاچه ارومیه گفت: ولی اینکه این تیمها چه اندازه توانایی دارند و آیا می‌توانند کاری انجام دهند یا نه، موضوعی است که آینده مشخص خواهد کرد.
این نماینده گفت: ما از طریق مجلس همواره از این تیمها حمایت می‌کنیم و در حال حاضر از لحاظ قانونی مشکلی در سر راه افرادی که روی این پروژه کار می‌کنند وجود ندارد، اما اگر در جایی لازم باشد که از آن‌ها حمایت شود، مجلس شورای اسلامی این توانایی را دارد که از لحاظ قانونی و با تصویب لوایح و طرح‌های گوناگون دولت را در این کار کمک کند.
این نماینده در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه گفت: هم‌اکنون وضعیت دریاچه ارومیه بسیار وخیم است و دریاچه نفس‌های آخر خود را می‌کشد، باید هر چه سریع‌تر کاری انجام داد. در غیر این صورت خسارات آن جبران ناشدنی خواهد بود و شاید کل منطقه را به بحران بی‌سابقه‌ای دچار کند.
دکتر پزشکیان درخصوص دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: عوامل بسیاری در این معضل دخیل هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به ساخت سدهای گوناگون، نحوه آبیاری درست محصولات کشاورزی، بارنگی، چاه‌هایی که قانونی و غیر قانونی حفر شده‌اند، نوع کشتی که انجام می‌شود، نوع مصرف آب شهری و اخلاق و رفتار مردم اشاره کرد که هر کدام درصدی، مشارکت در این خشک شدن را شامل می‌شوند.
آقای پزشکیان من شما را آدم علمی و منصف می دانم