هنوز چند ماهی بیشتر از عمر دولت یازدهم نگذشته است که موج انتقادات نسبت به عملکرد دولت در حوزه های مختلف افزایش یافته است. دولت یازدهم با شعار اعتدال، تغییر شرایط کسب و کار و بهبود زندگی توانست اعتماد عمومی را کسب نماید. در همین رابطه دولت روحانی برای تحقق شعارهای انتخاباتی خود بهبود روابط خارجی و حل و فصل موضوع هسته ای را در دستور کار خود قرار داد. با توافق ژنو مردم منتظر هستند که وعدهای رئیس جمهور جامه عمل به خود بپوشد. در این میان مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به بعضی از عملکرد های دولت انتقاداتی را دارد. ماحصل انتقادات نمایندگان به دولت 3 کارت زرد به وزرای اقتصاد، فرهنگ و ارشاد و علوم و تحقیقات بود. در همین ارتباط «تابناک» در گفت و گو با دکتر سید طه هاشمی معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی و از نزدیکان دولت یازدهم عملکرد دولت یازدهم و دانشگاه آزاد در زمینه های مختلف را مورد بررسی قرارداده است.
سید طه هاشمی روحانی، پزشک، پژوهشگر و سیاستمدار ایرانی است. او نماینده قم در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی بود. طه هاشمی در ۶ مهر ۱۳۹۲ از سوی حمید میرزاده، سرپرست وقت دانشگاه آزاد اسلامی، به عنوان معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی منصوب شد. همچنین وی به سمت جانشین رئیس شورای عالی ارتباطات و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی منصوب گردید. وی در سال ۱۳۷۷ مبادرت به انتشار روزنامه میانه رو انتخاب نموده و صاحب امتیازی و مدیرمسئولی دو روزنامه انتخاب و اخبار امروز را در کارنامه خود دارد. سید طه هاشمی از جمله روحانیون جریان نواندیشی دینی در ایران است.
آقای دکتر، بعد از این که دولت با شعار اعتدال بر سرکار آمد، آقای رئیس جمهور و وزرا گزارش صد روزه عملکرد خود را گزارش دادند. ارزیابی جنابعالی از عملکرد دولت در چند ماه اخیر چیست؟
عملکرد دولت در این چند مدت را باید به صورت نسبی ارزیابی کرد. هیچ دولتی در هیچ کجای دنیا نمی تواند به طور کامل شعارهای انتخاباتی را عمل کند. تمام کشورهایی دموکراتیک که بر پایه قواعد سیاسی منظم و تدبیرشده اداره می شوند، در آن کشورها نیز در موقع انتخابات شعارهایی داده می شود که همه آن شعارها در زمان تصدی گری دولت اجرا نمی شود. به هرحال این موضوع طبیعی است، نمی شود انتظار داشت که هم آنچه گفته شده به فوریت انجام شود. در کشورهای دیگر معمولا مراکزی در حوزه رقیب عملکرد دولت را رصد ،پایش و نقد میکند. در ایران معمولا موضوعات قاعده مند نیست. وقتی نگاه می کنیم، نسبت به آنچه که در بین شعارها و وعده ها در گذشته بوده است، دولت اعتدال به عملی کردن شعارهایش نزدیک شده و حتی جاهایی موفق بوده است.
به نظر شما دولت در کدام عرصه ها موفق عمل کرده است؟
یکی از شعارها، بهبود در سیاست خارجی بود و واقعا با اهتمامی که دولت بکار گرفت، موفق عمل کرد. کسی نمی تواند موفقیت در سیاست خارجی را نفی کند. در حوزه مسائل داخلی و سیاست داخلی با آن وضعیت بسته ای که در گذشته بود، می بینیم گشایش هایی ایجاد شده است. انتخاب استاندارها با رویکرد ایجاد یک فضای باز و در عین حال ایجاد فضای با نشاط اقتصادی انتخاب شدند. امروز دغدغه مهم مردم مسائل اقتصادی است. با توجه به توانایی ها و زیر ساخت های موجود تلاش دولت در جهت بهبود اوضاع اقتصادی در خور توجه است. البته در ارتباط با حوزه های اجتماعی، مشکلات زیادی وجود دارد. مردم ما در طول 8 سال گذشته با نارسایی های و حتی نابسامانی های مواجه بودند؛ که دولت در جهت رفع آنها و حرکت سریع برای پاسخگویی مطالبات مردم گام برداشته است. معمولا انتظارات در انتخابات از توانمندی ها بیشتر است و طبیعی است که هیچ دولتی نمی تواند همه انتظارات را برآورده کند.
آیا افرادی همچون آقایان خاتمی ، هاشمی رفسنجانی، سید حسن خمینی و ناطق نوری از عملکرد رضایت دولت دارند؟
بعضی از این افرادی که نام بردید سکوت کرده اند. یعنی مجبور به سکوت شده اند، یا شاید عده ای زمینه را به گونه ای ایجاد کرده اند که آنها سکوت کنند. بعضی در دولت قبل، فضای عمومی را مدیریت و هدایت کردند؛ که بعضی ها یا نمی توانند حرف بزنند یا حرف نمی زنند. البته دولت فعلی نقشی در این زمینه ندارد. شخصیت هایی که به صورت فراجناحی بودند و یا به نوعی با دولت همسو هستند و حرف زده اند؛ همه از عملکرد دولت راضی هستند. باید این نکته را مد نظر داشت، که در این مدت کوتاه 150 روز نمی تواند ملاکی برای ارزیابی موفقیت و یا عدم موفقیت دولت باشد. باید گفت، همه افرادی که منصفانه به بحث نگاه کردند راضی بوده اند.
آقای هاشمی، میزان تعامل دولت و مجلس چگونه است؟ کارت زردها و تعدد سوالات نمایندگان از وزرا را چگونه ارزیابی می کنید؟
مجلس دچار افراط و تفریط شده است. در یک دولت وقتی به مصوبات مجلس، به نطق قبل از دستور، به سئوالات، به فراخوانی ها بی اعتنایی می شود؛ که همه این موارد در دولت قبل اتفاق افتاد . کاملا واضح بود که دولت قبل جایگاه مجلس را به هیچ وجه رعایت نمی کرد و حتی به رسمیت نمی شناخت. از زمانی که اعلام شد مجلس در راس امور نیست و تا زمانی که حتی نمایندگان سئوال می کردند، پاسخ داده نمی شد . این اتفاقات مربوط به دولت قبل بود اما مجلس با دولت جدید برپایه عملکرد دولت قبل عمل می کند. شاید بتوان گفت، مجلس ناخداگاه می خواهد انتقام گیری کند. مجلسی که جایگاه خود را رفیع، ناظر بر عملکر دولت ، واضع قوانین می داند، در دولت قبل جایگاه خود را از دست داده بود. الان فضا مقداری باز شده است و دولت به مجلس احترام می گذارد و درصدد است که همه ان شان و جایگاه گذشته را به مجلس برگرداند. اما رابطه مجلس با دولت گاهی اوقات خیلی سنگین است. مجلس نباید تا این اندازه دولت را تحت فشار قرار دهد. مثلا نسبت سوالاتی که از این دولت در این فاصله کوتاه شده است، قابل مقایسه با دولت های قبل نبوده است. این موضوع نشان می دهد که مجلس می خواهد تحقیر گذشته را جبران کند.
چگونه مجلس می تواند تعامل بهتری با دولت داشته باشد؟
ریاست و هیئت رئیسه محترم مجلس می توانند، تعادل را به مجلس بازگردانند. از سوی دیگر دولت باید شان و جایگاه مجلس را حفظ کند. اما دولت روحانی مانند دولت گذشته نیست. رای به این دولت، رای به تایید اعتدال و اصلاحات امور بود. رای به بازگشت از عملکردهایی بود که در گذشته بسیاری از امور را قفل کرده بود. مجلس باید براساس مصالح کشور حرکت کند. مجلس باید امکان خدمت بیشتر دولت را فراهم کند.
این اتفاقاتی که در مجلس گاهی می افتد؛ در جامعه تلقی می شود که مثلا مجلس نمی خواهد دولت موفق شود. در حالی که این گونه نیست. روح کلی حاکم بر مجلس این است که باید در ماموریت ها به دولت کمک شود، اما تعداد اندکی در مجلس سعی می کنند؛ این روح کلی را خدشه دار کنند.
یکی از انتقاداتی که از دولت یازدهم می شود سفرهای استانی رئیس جمهور است که قبلا مورد انتقاد عده ای از همفکران آقای روحانی بود اما الان خود آقای روحانی نیز به این سفرها می رود ؟ نظر شما چست؟
نفس سفر دولت به مناطق مختلف کشور پسندیده است و اصلا مسئولین باید از نزدیک این مناطق را ببینند. مردم کشور فقط مردم تهران نیستند. کسی که در دورافتاده ترین نقطه کشور است همان رای را داده که ان کسی که در تهران زندگی می کند، داده است. نفس حضور شخصیت های دولتی در جای جای کشور پسندیده است اما طبیعی است یک سری سفرهای تشریفاتی است که هیچ نفعی برای توسعه منطقه ندارد. این ها نباید صورت بگیرد . گاهی نیز سفرها با انبوهی از مصوبات بدون اجرا صورت می گیرد. الان نگاه می کنید از هزاران طرح و مصوبه ای که در دولت قبل تصویب شده است، هیچکدام اجرا نشده است . وقتی این مصوبات ایجاد می شود، مطالبه ایجاد می شود. اگر دولت نتواند پاسخگو باشد، مردم بدبین می شوند . اتفاقی که در دولت قبل رخ داد. بنابراین دولت باید نقاط ضعف و قوت سفرهای استانی دولت را ارزیابی و سعی در حذف نقاط ضعف و افزایش نقاط مثبت کند. در واقع هیچکس با اصل سفرهای استانی مخالف نیست.
شما در اوایل دولت یازدهم قرار بود قائم مقام وزارت فرهنگ و ارشاد شوید و اکنون هم معاون فرهنکی دانشگاه آزاد می باشید؛ عملکرد فرهنگی دولت را چگونه ارزیابی می کنید؟
فرهنگ موضوعی پیچیده است. هیچ موضوعی در دولت و در سطح جامعه به پیچیدگی، حساسیت و فراگیری فرهنگ نیست. بنابراین مدیریت بر چنین موضوعی بسیار مشکل است. هر کسی متاسفانه در این مورد اظهار نظر می کند. حقیقت امر این است که یک سری موضوعات فرهنگی به مسائل اعتقادی، معنوی و ایمانی مردم پیوند می خورد و گاهی هم به مسائل اقتصادی و نیازهای روزمره مردم پیوند می خورد.
هر فردی با هر توانمندی در جایگاه مدیریت فرهنگ نمی تواند؛ همه طیف ها وهمه لایه های اجتماعی را راضی و قانع کند. عملکرد آقای علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد از منظر گروه هایی از جامعه و بسیاری از شخصیت ها که همسو هستند موفق و خوب بوده است. در نقطه مقابل به دلیل تفاوت هایی که در نوع نگرش وجود دارد، چه دستگاه قضایی و چه حتی گروه های مرجع ممکن است، نسبت به عملکرد انتقاد داشته باشند. بالاخره وقتی که آقای روحانی بیش از 18 میلیون رای آورد، رقبای ایشان هم رای داشتند و این رای را مردم دادند. بنابراین طبیعی است که مجموعه ای مخالف سیاست های فرهنگی دولت از جمله؛ مخالف ایجاد فضای باز سیاسی و فرهنگی باشند.
آقای جنتی را باید با شعارها و برنامه هایی که روحانی مطرح کرده ارزیابی کنیم، که آیا دولت در عرصه فرهنگ موفق بوده است یا خیر؟ البته اگر اقای جنتی به بهترین شکل برنامه های روحانی را هم اجرا کند، مخالفان ،مخالف خواهند بود.
چند اقدام عملی دولت جدید در حوزه فرهنگ چیست؟
در مورد اقدام عملی هنوز زود است. وزارت فرهنگ بیشتر در این چند وقت اخیر دیدگاه و سیاست های فرهنگی دولت را تبیین کرده است. بنده این موضوع را از اقدامات در حوزه کتاب، فیلم، موسیقی ، هنر مهمتر می دانم .
نطر شما در ارتباط با جمله اقای روحانی مبنی بر اینکه ما هنر ارزشی و غیر ارزشی نداریم چیست؟
من هم زمانی می گفتم ، سینمای اسلامی در جمهوری اسلامی ایران معنا ندارد. در جامعه ای که در راس آن ولی فقیه است، مجموعه فعالیت ها در این کشور باید به عنوان اسلامی یاد شود. بنابراین ما نمی توانیم؛ بگوییم تفریح مردم دینی نیست. سخن اقای روحانی را باید از این منظر تفسیر کرد. همه انچه دولت اسلامی انجام می دهد باید به عنوان حوزه ارزشی و دینی تلقی شود. در یک نگاه کلی در جوامعی که دینی نیستند و حکومت های سکولار دارند، می توانیم هنر دینی یا غیر دینی داشته باشیم.
در یک نظام اسلامی جهت گیری همه فعالیت ها باید به سمت دینی باشد. البته در حال حاضر دایره دین را مضیق و تنگ کردیم که متاسفانه خیلی از مسائل از حوزه دین خارج شده است. این اقدام اشتباهی است.
با توجه به مسئولیت جنابعالی در دانشگاه آزاد به عنوان معاون فرهنگی چه اقدامی در حوزه فرهنگی در دانشگاه آزاد در حال انجام است؟
پایه و اساس فرهنگ در کشور ما پایه مستحکمی نیست. زیرساخت ها و بودجه ریزی ها متناسب با نیازهای فرهنگی نبوده است. این ضعفی است که در لوایح بودجه به وضوح دیده می شود. در دانشگاه آزاد نیز این مشکلات وجود دارد. از آغاز دانشگاه آزاد، موضوع فرهنگ موضوع درجه دو تلقی می شده است. حوزه آموزش و پژوهش در همه واحدهای دانشگاهی یک معاونت دارد؛ ولی متاسفانه معاونت فرهنگی فقط در 17 مرکز جامع دانشگاهی وجود دارد. این موضوع نشان می دهد که از اول به جایگاه فرهنگ توجه نمی شد.
از سوی دیگر بسیاری از موضوعات مرتبط با فرهنگ در دانشگاه آزاد مغفول بوده است. مثلا در دانشگاه آزاد دانشکده های هنر وجود دارد؛ ولی روح حاکم بر دانشگاه از هنر بیگانه است. به این معنا که رشته های مختلف هنری جایگاه نداشته اند. کانون های هنری مغفول بوده و نتوانسته شکل بگیرد. به بحث تئاتر هم با دیدگاه جنسیتی نگاه می شده است. یعنی امکان رشد در این زمینه فراهم نبوده است.
تا همین یک سال پیش سرانه بودجه فرهنگی 5000 تومان بوده است. در صورتی که دانشجویان فقط مخاطب بودند؛ در حالی که نزدیک به 70 درصد تاثیرگذاری فرهنگی به دست استاد است. ما می خواهیم همه عناصر دانشگاه را مخاطب و نیاز مخاطبین را محور قرار دهیم . به حوزه های پژوهشی قرانی و مسائل مربوط به دینی عمیق تر بپردازیم . ما امروز باید با ادبیات جدید مفاهیم دینی را مطرح کنیم.
