راز جوانی و سالم ماندن سلول‌های بدن

از دیرباز یکی از اصول اساسی زیست شناسی این بود که سرنوشت سلول، مسیری یک طرفه است، یعنی زمانی که قرار شد سلولی به ماهیچه، پوست یا خون تبدیل شود، همیشه به شکل همان سلول باقی خواهد ماند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، در دهه ی گذشته این اصل باطل شد یک دانشمند ژاپنی چهار فاکتور ساده را وارد سلول های پوست کرد و آنها را به وضعی شبیه سلول های جنینی بازگرداند که می توانند تبدیل به هر نوع سلولی در بدن بشوند. این دانشمند "شینیا یاماناکا" بود که در سال ۲۰۱۲ میلادی جایزه ی نوبل گرفت.

اکنون پژوهشگران دانشگاه ییل آمریکا مانع اصلی را بر سر راه بازگرداندن سلول ها به دوره جوانی شناسایی کرده اند سرعت چرخه سلولی، یا همان مدت زمانی که برای تقسیم و تفکیک سلول ها لازم است.

تفکیک سلولی فرایندی است که طی آن، یک سلول ساده تبدیل به سلولی تخصصی می شود. این فرآیند در طول حیات هر موجود زنده پرسلولی رخ می دهد. حیات از یک سلول ساده آغاز می شود، اما با تقسیم و تفکیک سلولی، انواع سلول های پیچیده و بافت های مختلف به وجود می آیند

وقتی شتاب تقسیم سلول ها به مقدار خاصی می رسد، عواملی که باعث می شوند سلول تنها در یک مسیر معین تکامل یابد، از میان می روند.در چنین وضعیتی، سلول ها را می توان به آسانی وادار به تغییر هویت کرد تا استعداد تبدیل شدن به انواع سلول های تخصصی – مثلا استخوان، پوست، ماهیچه و جز آنها - را پیدا کنند.

برای مقایسه، می توان گفت وقتی که دما به اندازه خاصی بالا برود، سخت ترین فولاد هم چکش خوار می شود و می توان هر شکل دلخواهی را به آن داد. زمانی هم که سلول ها خیلی سریع تقسیم شوند، ظاهرا با برخی موانع روبرو نمی شوند و می توانند استعداد تبدیل شدن به هر نوع سلولی را پیدا کنند

از دید پژوهشگران، سلول های بنیادی خاصیتی تقریبا جادویی دارند، چون از پیش برنامه ریزی نشده اند و به همین دلیل می توانند به انواع بافت ها تبدیل شوند. اگر دانشمدان بتوانند این سلول ها را کنترل کنند، امید می رود که بیماری هایی همچون آلزایمر، دیابت و پارکینسون درمان شوند.

پژوهش جدید نشان می دهد که با این روش، اگر چرخه تقسیم سلول در هشت ساعت یا کمتر کامل شود (سرعتی که برای سلول های بالغ غیرعادی است) سلول های مولد خون می توانند قابلیت تبدیل به هر نوع سلولی را داشته باشند. در مقابل، سلول هایی که چرخه کندتری دارند، به شکل سلول های خون باقی می مانند.