آیا بارزانی تجزیه عراق را پیگیری خواهد کرد؟

شاید عراق هیچ گاه تا به این اندازه با پرسش احتمال فروپاشی روبه رو نبوده است. مسعود بارزانی و نچیروان بارزانی از مقامات اقلیم خودمختار در اربیل از بازگشت ناپذیر بودن رخدادهای عراق می‌گویند و دومی حتی از تغییر وضعیت اهل سنت در عراق نیز سخن گفته است.

به گزارش «تابناک»، در میان همه اظهارنظرها در آینده عراق، سخنان اخیر وزیر خارجه آمریکا در سفر به اربیل نیز قابل توجه است که در دیدار با بارزانی از ضرورت یکپارچگی عراق سخن گفته و از او خواسته درباره استقلال سخنی نگوید.

با وجود مخالفت کری، کریستین ساینس مونیتور بر این باور است که داعش و حکومت کردستان نیز در این میان نقشی تعیین‌کننده دارند.

بارزانی، رئیس اقلیم کردستان در دیدار با کری اظهار داشت: ما با واقعیت‌هایی جدید و با عراقی جدید رو به رو هستیم. کنترل نیروهای مسلح کرد بر شهر نفت‌خیز کرکوک بدون شلیک یک گلوله و به دنبال فرار نیروهای ارتش عراق، بخشی از این واقعیت است.

از زمانی که ائتلاف کشورهای غربی پس از جنگ سال 1991، منطقه پرواز ممنوع را در شمال عراق بر رژیم صدام تحمیل کردند، کردها دولت خود را تشکیل دادند و جدایی بیشتر آنها پس از حمله سال 2003 تثبیت شد. این دولت محلی، مالیات خاص خودش را جمع‌آوری می‌کند، نیروی نظامی و پلیس مخصوص به خود را دارد و نفت خود را صادر می‌کند و در هفته‌های اخیر نیز یک محموله نفت به ارزش صد میلیون دلار به اسرائیل فروخته است.

در فضای سیاسی پس از صدام، کردها به اتکای سهمی که در حکومت دارند، در تعیین دولت عراق نقش مهمی دارند. نمایندگان 20 درصد جمعیت عراق با توجه به پراکندگی فضای سیاسی عراق به چنین توانایی دست یافته‌اند. رسیدن جلال طالبانی به ریاست جمهوری عراق، یکی از امتیازاتی است که آنها در قبال حمایت از نخست وزیری مالکی به دست آورده‌اند.

رویدادهای اخیر عراق باعث شد، آنها به رویای قدیمی خود برای دست یافتن بر کرکوک به عنوان پایتخت حکومت ملی خود دست یابند.

همسایگان عراق که خود دارای اقلیت کرد هستند، نمی‌توانند با استقلال کردهای عراق به سادگی کنار بیایند؛ هرچند جنگ داخلی در سوریه، باعث نوعی از خودمختاری در نواحی کردنشین این کشور نیز شده است.

اما آنچه بر همه این مسائل سایه افکنده، سر برآوردن گروه دولت اسلامی عراق و شام به نام داعش است که تضمینی نیست در آینده حتی با دولت‌هایی که اکنون از آن پشتیبانی می‌کنند درگیر نشود. همین مسأله باعث شده است، از سویی کردها نیرویی فرض شوند که می‌توانند به ثبات در عراق و عقب راندن داعش کمک کنند و از سوی دیگر، فعلا داعش نیز چندان با آنها درگیر نمی‌شود تا به هدف اصلی خود بغداد بپردازد.

از سوی دیگر، کردها هم نمی‌توانند به آسانی با آینده‌ای کنار بیایند که در آن یکی از همسایگان آنها، خلافت داعش باشد. دولت سعودی نیز که همواره به دنبال تضعیف شیعیان عراق بوده، اکنون در عین حال که حامی اصلی داعش به شمار می رود، نگران این خواهد بود که روزی داعش نیز مانند القاعده به ساقط کردن حکومت آل سعود در عربستان نیز بیندیشد. آنها این روزها به ظاهر، داعش را گروه تروریستی و عضویت در آن را مستحق مجازات می‌دانند.

نگرانی کردها از این که پس از مالکی آنها نیز هدف داعش قرار گیرند، احتمالا باعث خواهد شد که آنها با دولت مرکزی عراق همکاری بیشتری بکنند.

بارزانی در حالی که مدعی سقوط عراق شده، خود را عامل این امر ندانسته و آن را به گردن دیگران انداخته است. حمایت وی از دولت مرکزی، همواره با درخواست‌هایی مانند نقش بیشتر در اداره عراق، سهمی بیشتر از درآمدهای نفتی، اسلحه و منابع مالی برای پیشمرگه‌ها و گسترش حاکمیت خود به منطقه کرکوک را مطرح می‌کرده است، ولی تاکنون مالکی زیر بار این امر نرفته است. به نظر می‌رسد نیروهای حکومت اقلیم کردستان بدون به دست آوردن برخی امتیازها و گرفتن تضمین‌هایی از نیروهای منطقه‌ای و بین‌المللی، وارد درگیری با داعش نخواهند شد.