تقلب در انتخابات افغانستان آری یا خیر؟

کشور افغانستان هنوز با دو مشکل، فساد مالی در مجموعه حاکمیت و سران قدرتمند این کشور و دیگری «امنیت» که مورد تهدید از سوی طالبان و دیگر تروریست‌ها و باندهای مسلح است، روبه روست.

ماجرای معروف تقلب پنج سال پیش در انتخابات از سوی یاران حامد کرزای در اذهان وجود دارد. رقیب کرزای، دکتر عبدالله عبدالله با اعتراض به انجام انتخابات و در حالی که برای بسیاری تقلب در انتخابات اثبات شد، از ادامه رقابت انصراف داد تا به قول او، وحدت ملی استوار بماند.

اکنون‌‌ همان ماجرای تقلب در انتخابات تکرار شده است. هم اکنون گمان می‌رود، دکتر عبدالله عبدالله که در دور اول پیروز انتخابات شد و از احمدزی، نفر دوم در دور نخست فاصله بسیاری گرفت، به دلیل تقلب در دور دوم انتخابات به نامزد شکست خورده مبدل شود.

دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ۲۴ خرداد گذشته برگزار شد. دکتر عبدالله بر این باور است، اسنادی دارد که نشان می‌دهد در انتخابات دور دوم تقلب گسترده شده است. چهار روز پس از انتخابات، عبدالله عبدالله یکی از دو نامزد انتخابات اعلام کرد، به دلیل اینکه کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، به خواسته‌های تیم او پاسخ مناسبی نداده است، این تیم همه روابط خود را با کمیسیون انتخابات به حالت تعلیق درمی‌آورد.

حقیقت این است که عبدالله عبدالله بر این باور دارد، انتخابات هم در دور نخست و هم در دور دوم پیروز انتخابات بوده است. اگر اعضای کمیسیون انتخابات، برگه‌هایی را که حدود دو تا دو میلیون ناپاک تقلبی در صندوق‌ها ریخته شده است، باطل اعلام و رإی پاک از ناپاک را جدا کنند، ایشان برنده خواهد بود، ولی اشرف‌غنی احمدزی، یکی از دو کاندیدای دور دوم انتخابات افغانستان می‌گوید، آرای وی پاک است و ترسی از بررسی و بازشماری آنها ندارد.

بنابراین در اوضاع کنونی بن بستی به وجود آمده که هر دو طرف به گمان خود برنده هستند و اگر اعلام شود، یکی از این دو برنده شده، در آن صورت طرف دوم این انتخابات را به رسمیت نمی‌شناسد و نمی‌پذیرد.

این در حالی است که آمریکا همچنان درباره انتخابات افغانستان بی‌تفاوت است. دولت آلمان نیز از نماینده سیاسی خود خواسته تا با هر دو نامزد انتخاباتی صحبت کند و بخواهد افغانستان پس از انتخابات به سوی آشوب و درگیرهای سیاسی سوق داده نشود؛ اما اینکه چگونه می‌شود این بن بست را برطرف کرد، بستگی به داد و ستد‌هایی دارد که پشت پرده انجام می‌شود.

در همین رابطه، محمد پیر ملازهی، کار‌شناس مسائل افغانستان در گفت‌و‌گو با «تابناک» به بررسی مسائل انتخابات و آینده افغانستان پرداخته است

* پس از برگزاری مرحله دوم انتخابات افغانستان، زمزمه های تقلب در انتخابات مرحله دوم گسترده شده است و هیچ کدام از دو طرف، حاضر به پذیرش شکست در انتخابات نیستند. ارزیابی شما از شرایط موجود چیست؟

به نظر می‌رسد، آقای عبدالله عبدالله متوجه این مسأله شده که یک اراده سیاسی شکل گرفته و همین مسأله باعث نگرانی وی شده است. کرزای و مجموعه دست اندرکارانی که انتخابات را برگزار می‌کردند، از جمله کمیسیون مستقل انتخابات، تصمیم دارند، انتقال قدرت به شکل مسالمت آمیز، آن گونه که همگان انتظار داشتند، صورت نگیرد. کمیسیون انتخابات می‌خواهد اشرف غنی را به ریاست جمهوری معرفی کند.

* آیا دو طرف برای پذیرش نتایج انتخابات شروطی را مطرح کرده‌اند. به نظر شما این شروط برآورده خواهد شد؟

هر کدام از طرفین انتخابات برای پذیرش نتایج، شروطی را مطرح کرده‌اند؛ برای نمونه، عبدالله چند شرط را اعلام کرده است که به روند انتخابات برگردد؛

۱ ـ سازمان ملل بیاید و یک دولت موقت تشکیل دهد و آن دولت موقت انتخابات دوباره ای برگزار کند.

۲- اشرف غنی احمد زی به نخست وزیری و ایشان به ریاست جمهوری تعیین شوند.

۳- از سوی دیگر قانون اساسی را اصلاح کنند تا از نظام ریاستی به نظام پارلمانی تبدیل و نخست وزیری در افغانستان احیا شود.

البته اینکه طرف مقابل تا چه اندازه این پیشنهادها را بپذیرد، بحثی جدی است که علی القاعده پس از مذاکرات بین عبدالله عبدالله و شخص احمد زی ـ که قرار است برگزار شود ـ تا حدی روشن‌تر خواهد شد.

* اکنون که هر یک از دو نامزد انتخابات همدیگر را به تقلب متهم می‌کنند، دلایلی برای ادعای تقلب در انتخابات دارند؟

عبدالله عبدالله بر این باور است، هفت میلیون نفری که کمیسیون انتخابات اعلام کرده است در انتخابات شرکت کرده‌اند، درست نیست، بلکه حدود پنج میلیون شرکت کننده بیشتر نبوده است؛ بنابراین، دو تا دو و نیم میلیون رأی پیش از رأی گیری در صندوق‌ها به نفع احمد زی پر شده است. البته عبدالله مستنداتی آورده، از جمله اینکه پلیس کابل صندوق‌هایی را که طرفداران احمدزی جابجا می‌کرده‌اند، توقیف کرده زیرا غیرقانونی بوده است؛ این از دید عبدالله عبدالله یک مدرک تقریبا مستندی است.

مسأله دوم عبدالله باور دارد، در جاهایی شمار رأی دهندگان کم بوده است؛ اما این بار تعداد بیشتری حتی از دور اول شرکت کردند. آنان بر این باورند این رأی‌ها تقلب شده و تعداد شرکت کنندگان این مقدار نبوده است. در دور نخست، میزان شرکت کنندگان پایین بوده، ولی در این دور شمار شرکت کنندگان در انتخابات خیلی بالا‌تر از دور قبل بوده است.

از سوی دیگر، عبدالله چند نوار مکالمه احمد زی با طرفدار‌هایش را منتشر کرده است که در آنجا ظاهرا گفته می‌شود، ایشان توصیه می‌کند که گوسفند‌ها را به صحرا ببرید و چاق برگردانید. از دید عبدالله منظور این است که صندوق رأی را قبل از اینکه بیاورند، باید به نفع احمد زی چاق و پر از رأی کنند. البته احمد زی نیز اعلام کرده این‌ها ساختگی است.

از آن طرف آقای احمدزی می گوید، در مناطقی که عبدالله نفوذ دارد، طرفدارانش تقلب کرده‌اند. البته آن‌ها مدرکی مثل عبدالله نشان نداده‌اند. ادعای تقلب در هر دو طرف وجود دارد.

* دولت کرزی نسبت به تقلب چه موضعی دارد؟

برداشت من این است که مسأله انتقال قدرت در افغانستان با توجه ذهنیتی که در قومیت پشتون وجود دارد، از طریق انتخابات خیلی موضوعیت پیدا نمی‌کند، چون آن‌ها به دنبال این هستند که قدرت در پشتون‌ها حفظ شود. مقاومت در قومیت پشتون زیاد است و اکثریت کمیسیون انتخابات هم از پشتون تعیین شده که آقای کرزای ان‌ها را انتخاب کرده است. خود کرزای هم از پشتون‌هاست. این نکته را باید در نظر بگیریم که پشتون‌ها رضایت نمی‌دهند قدرت را به غیر پشتون حتی به عبدالله واگذار کنند؛ بنابراین، این بحث بسیار جدی است که اراده سیاسی در پشتون وجود دارد که قدرت را به غیر پشتون واگذار نکند.

* چرا امریکایی‌ها به عنوان کشوری که تأثیر زیادی در معادلات افغانستان دارند، نسبت به روند سیاسی در این کشور واکنش نشان نمی‌دهد؟

امریکایی‌ها چون می‌خواهند در سال ۲۰۱۶ کلیه نیرو‌هایشان را از افغانستان بیرون کنند و فقط با امضای قرارداد امنیتی در پایگاه‌ها بمانند، نیاز دارند با طالبان از طریق مذاکره و مصالحه پیش روند. عبدالله این ظرفیت را ندارد که با طالبان مصالحه کند، چون طالبان اعتماد به وی ندارند، ولی اشرف غنی این ظرفیت را دارد که بتواند با طالبان وارد مذاکره شود و راه حل سیاسی پیدا کند. عبدالله این ظرفیت را ندارد؛ بنابراین، امریکایی‌ها ضمن اینکه خواهان این هستند که یک نوع توزیع قدرت بین اقوام در افغانستان صورت بگیرد، ولی در شرایط کنونی ترجیح می‌دهند که اشرف غنی بیاید.

* ایران به عنوان کشوری که همیشه حامی مردم افغانستان بوده، نسبت به تحولات افغانستان چه واکنشی داشته است؟

ایران عبدالله را نیرویی می‌داند که اولا فارسی زبان است و همانطور نیروی است که گرایش بیشتری به ایران دارد. ولی سیاست استراتژیک ایران روی عبدالله متمرکز نیست. بلکه هر کسی که در افغانستان به قدرت برسد ایران تلاش می‌کند که مناسبات خود را با وی افزایش دهد.

متن کامل گفت وگو را اینجا بخوانید.