در روزهای اخیر، بسیاری از رسانهها هشدار میدهند که داعش به دروازههای بغداد رسیده است. داعش در استان الانبار در غرب بغداد به پیروزیهای مهمی دست یافته و شاید گمان رود پس از این، نوبت بغداد برسد!
در این باره برگزاری نشستی بین مقامات نظامی ۲۱ کشور در پایگاه هوایی سنت اندروز آمریکا هم نمیتواند به این موضوع بیارتباط باشد.
به گزارش «تابناک»، مایکل نایتز، تحلیلگر آمریکایی با آوردن این مقدمه در تحلیلی برای مؤسسه واشنگتن نوشته است: ولی اوضاع به این بدی هم نیست. واقعیت این است که داعش و پیشینیان آن، همیشه در بغداد بودهاند. بغداد و حومههای آن که به کمربند بغداد نامیده می شود، از سال ۲۰۰۳ به این سوی، محل درگیری بودهاند.
بنا بر این گزارش، از آغاز سال ۲۰۱۴ به این سو، داعش با اشغال شهر سیصد هزاری فلوجه، تهدیدی مستقیم علیه بغداد ایجاد کرده است. این شهر ۲۵ مایل با فرودگاه بینالمللی بغداد فاصله دارد، ولی بغداد پس از سقوط موصل در ژوئن ۲۰۱۴ مانند دیگر شهرها دچار ترس و وحشت نشد.
دلیل این مسأله این است که موصل شهری با اکثریت سنی بودند، نیروهای امنیتی غالبا شیعه در این شهر غیب شدند و این شهر با جمعیتهای بزرگ شیعه فاصله زیادی دارد. بغداد شهری با اکثریت شیعه است، هفت میلیون جمعیت دارد و کانون خیزشهای مردمی در مقابله با خطر داعش است. مائو گفته است، نیروهای چریکی باید مانند ماهی که در میان آب دریا شنا میکند، در میان مردم شناور باشند. مسأله این است که داعش نمیتواند این ماجرا را در بغداد تکرار کند.
در واقع، خطری که در پاییز امسال بغداد را تهدید میکند، پیروزیهای داعش در دیگر نقاط نیست، بلکه شکستهای آن در دیگر نقاط است؛ از شمال تا مرکز عراق، داعش به وسیله ترکیبی از قبایل سنی، شبه نظامیان شیعه، سربازان عراقی، مشاوران ایرانی و نیروی هوایی آمریکا به چالش کشیده شده است. داعش در تلاش است تا کنترل خود را بر این مناطق حفظ کند. با وجود پیشرویهای محدود در کوبانی، مشکلات داعش در مناطق گوناگون ممکن است، به این گروه انگیزه باز کردن یک جبهه جدید علیه بغداد را بدهد.
در اوایل ماه جاری میلادی، پیشمرگههای کرد به همراه افراد قبیله الشمر با یکدیگر در نبردی برقآسا علیه داعش در شهر مرزی ربیعه همکاری کردند. در ضلوعیه در ۴۵ مایلی شمال بغداد، افراد قبیله جبوری به همراه نیروهای ارتش عراق و شیعیان عضو گروه حزبالله علیه داعش پیشروی کردند.
در نزدیکی کرکوک، افراد قبیله سنی العبیدی، همکاری با شیعیان ترکمن و نیروهای کرد علیه داعش را شروع کردهاند. برای اولین بار از ماه ژوئن، دولت مرکزی عراق توانسته تانکها و ستون تدارکات خود را بین بغداد و کرکوک به راه اندازد و این به نیروهای امنیتی امکان داده که جبهه جدیدی علیه جناح شرقی داعش باز کنند.
البته این در شرایطی است که داعش در بغداد پیشرویهایی کرده است، ولی مسأله اصلی این است که واکنش داعش به خیزش قبایل سنی به طور کلی بسیار خشن و آمیختهای از ترور و بمبگذاریهای انتحاری بوده است.
صرف نظر از آنچه در استان الانبار میگذرد، داعش به وارد کردن ضربهای جدی در جایی دیگر نیاز دارد. چندین ماه است که ناظران مسائل عراق منتظر شروع تحرکی از جانب داعش علیه بغداد هستند. این به سر نیامدن انتظارات، ناشی از نبود چنین فرصتی برای داعش نیست. در ماه ژوئن، داعشیها با ۷۵ خودرو رژهای پر سر و صدا در ابوغریب انجام دادند که ۱۵ مایل با سفارت آمریکا در بغداد فاصله دارد. حتی گاهی ضروری به نظر میرسید که باید کاری کرد تا داعش نتواند فرودگاه بغداد را ببندد؛ پس داعش منتظر چیست؟
مسأله این است که داعش نمیتواند کلانشهر بغداد را به کنترل خود درآورد و تلاش خود را صرف تحکیم تسلط بر مناطق شمالی و غربی عراق کرده است.
یکی از فرصتهای پیش روی داعش میتواند شورش در مناطق سنینشین بغداد باشد. این مناطق به سرزمینهای تحت کنترل داعش نیز نزدیک هستند. داعش نمیتواند از چنین شورشی انتظارات زیادی داشته باشد، بلکه هدف اصلی میتواند ایجاد جنگ طایفهای در عراق باشد.
داعش همچنین میتواند به عملیات تروریستی عظیم متوسل شود؛ مانند حمله بزرگ به زندان ابوغریب در جولای سال گذشته که به فرار ۸۰۰ زندانی منجر شد. فرودگاه بینالمللی بغداد هم میتواند مورد حمله قرار گیرد. به تازگی روشن شده که عملیات بیسابقه بالگردهای آپاچی آمریکایی در آغاز ماه جاری میلادی ناشی از این بوده که داعش به وضعیتی رسیده بوده که میتوانسته تهدیدی مستقیم علیه فرودگاه باشد.
ولی از همه گزینهها، محتملتر اینکه داعش در تدارک حملات بزرگ در موعد عاشورا و اربعین است. در این دوره، جمعیت بسیاری از شیعیان پیاده به سوی کربلا راه میافتند و مسیر حرکت آنها میتواند به شدت به وسیله داعش با ابزارهایی مانند، حملات خمپارهای، بمبگذاری و عوامل انتحاری تهدید شود. در سال های گذشته، همین مناسبتها موعد اصلی نشان دادن قابلیتهای نیروهای امنیتی عراق بوده است.