وندی شرمن، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای آمریکا در نشستی که در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل در واشنگتن برگزار شده است، مهم‌ترین ابزارها و روش‌های آمریکا در مذاکرات هسته‌ای را کنار هم چیده است و از جمله اظهار داشته که «اگر توافق نشود، همه ایران را مسئول آن خواهند دانست». با مرور یک تحلیل منتشره در روزهای اخیر، به طور کامل ریشه و دلیل همه سخنان شرمن قابل فهم می‌شود.
به گزارش «تابناک»، مهم‌ترین بخش‌های سخنان شرمن در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی دانشگاه سیراکوز را می‌توان در قالب ادعاهای زیر خلاصه کرد؛
ــ اصلی ترین ادعای شرمن این است که اگر توافق نشود، همه ایران را مقصر خواهند دانست. این موضوع روایت شرمن از آن چیزی است که تحلیل‌گران مذاکرات هسته‌ای از آن به بازی اتهام (Blame Game) یاد میکنند و منظور از آن این است که هر طرف تلاش می‌کند، فضای افکار عمومی را به گونه‌ای در اختیار بگیرد که در صورت شکست مذاکرات، طرف مقابل نزد افکار عمومی مقصر دانسته شود.
ــ «رهبران ایران امیدوارند وضعیت کنونی برنامه هسته‌ای آنها از سوی جهان پذیرفته شود؛ اما این گونه نیست، زیرا اگر بود، وارد چنین مذاکرات دشواری نمی‌شدیم».
ــ صراحتا بگویم آمریکا کاری را که نتواند راستی آزمایی کند، نخواهد پذیرفت و هیچ قولی را که نتواند عمل کند نمی‌دهد، همان گونه که ما خواستار حسن نیت هستیم، حسن نیت هم نشان می‌دهیم.
ــ «همان گونه که وزیر خارجه کری گفت، ایران از وجود داعش خرسند نیست، همان طور که آمریکا هم از این مسأله خرسند نیست؛اما پیش از این هم اعلام کرده‌ایم ما در این زمینه هماهنگی با ایران نداریم».
ــ امیدواریم که رهبران ایران با اقداماتی موافقت کنند که برای تضمین انحصارا صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران ضروری هستند و در نتیجه آن انزوای اقتصادی و سیاسی ایران پایان خواهد یافت و زندگی مردم ایران بهتر خواهد شد.
ــ اگر ایران واقعا قصد این را دارد که اختلافات خود را با جامعه جهانی حل و برداشتن تحریمها علیه این کشور را تسهیل کند، هیچ شانسی بهتر از اکنون و فرصت باقی مانده تا سوم آذر نیست.
برای فهم اهداف شرمن از مجموعه اظهارات وی در واشنگتن، توجه به تحلیل اخیر سوزان مالونی از کار‌شناسان آمریکایی مسائل ایران و مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا، راهگشاست. خانم مالونی و دیگر کار‌شناسان مؤسسه بروکینگر ظاهرا رابطه بسیار نزدیکی با تیم مذاکره‌کننده آمریکا و مسئولان سیاست خارجی این کشور دارند و نظرات آنها در حوزه‌های گوناگون مرتبط با مذاکرات در متن سخنان مقامات آمریکایی جاری است.
مالونی به تازگی در مقاله‌ای که در شانزدهم اکتبر برای مؤسسه بروکینگز نوشته، استراتژی ایران در مذاکرات هسته‌ای را بر چهار پایه استوار دانسته است:
۱ـ به باور وی، مذاکره‌کنندگان ایرانی تاکنونی به نحو گسترده‌ای از اهرم مخالفت‌های داخلی برای عقب راندن آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای استفاده کرده‌اند.
آنها همواره به غربی‌ها یادآور شده‌اند که اگر غرب حاضر به توافق با آنها نباشد، بار دیگر باید در مقابل نیروهای تندرو در سیاست خارجی ایران قرار بگیرند. در واقع مذاکره‌کنندگان ایرانی، نقش پلیس خوب را بازی میکنند و غربی‌ها را از درگیر شدن با پلیس‌های بد می‌ترسانند.
به عقیده مالونی، جدید‌ترین نمونه از این شیوه بازی، انتشار یک اینفوگرافی درباره خطوط قرمز ایران در مذاکرات هسته‌ای است که هرچند برخی منابع اطلاعاتی مدعی هستند راه را بر توافق هسته‌ای سخت خواهد کرد، برخی از کار‌شناسان بر این باورمد که استفاده از همین روش باعث خواهد شد، غربی‌ها مجبور شوند عقب‌نشینی بیشتری کنند.
پیش از این، رابرت آینهورن مذاکره‌کننده سابق آمریکایی، سرسختی ایران در موضوع غنی‌سازی را نیز در همین چهارچوب تحلیل کرده بود.
۲ـ تغییر اولویت‌ها برای عقب‌نشینی آمریکا در موضوع هسته‌ای
بخش دوم استراتژی ایران در مذاکرات هسته‌ای، تاکید بر بی‌دلیل بودن بحران هسته‌ای و یادآوری این مشوق است که اگر غرب در موضوع هسته‌ای کوتاه بیاید، آن‌گاه ایران در سرکوب داعش و به ثبات رساندن منطقه خاورمیانه به غرب کمک خواهد کرد.
به باور مالونی، این بعد از استراتژی ایران هم گفت‌و‌گو تلویزیونی اخیر روحانی مورد اشاره قرار گرفت و هم در سخنرانی روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد.
به نوشته مالونی، مقامات ایرانی تلاش دارند این انگیزه را نزد غربی‌ها هر چه قوی‌تر کنند تا سرسختی آنها در مذاکرات هسته‌ای روز به روز کاهش یابد و نه تنها جک استراو، وزیر خارجه سابق انگلیس این ایده را پذیرفته است، بلکه کمپین تبلیغاتی سردار سلیمانی در عراق در قالب تصاویر حضور علنی فرمانده سپاه قدس در عراق، تأکیدی بر همین توانایی ایران است.
۳ـ بخش سوم استراتژی ایران که هم با مهارت بالایی اجرا شده و هم توفیقات زیادی داشته، تغییر چهره ایران در رسانه‌های بین‌المللی است. نه تنها روحانی و ظریف، بلکه حتی علی لاریجانی رئیس مجلس ایران و مذاکره کننده ارشد سابق هسته‌ای نیز نشانه هایی از خود بروز داده‌اند که به این هدف کمک کرده است. آنها اصرار دارند بگویند موضوع هسته‌ای، بحرانی بدون دلیل بوده و در مسیر حل قرار دارد.
نکته جالب اینکه شیوه بازی روحانی در این حوزه شباهت‌هایی با بازی احمدی‌نژاد نیز دارد. در حالی که احمدی‌نژاد گاهی اعلام می‌کرد که ایران دیگر یک کشور هسته‌ای شده و مسأله پایان یافته، روحانی نیز از پایان بحران در قالب بازی برد ـ برد سخن می‌گوید.
در شیوه بازی روحانی، توجه خاصی نیز به ایجاد ثبات در اقتصاد داخلی و گسترش روابط دیپلماتیک شده است. به عبارت دیگر، ایرانی‌ها اصرار دارند نشان دهند که رژیم تحریمها در حال فروپاشی است و سرمایه‌گذاران در مسیر گسترش روابط با ایران هستند.
۴ـ شروع بازی اتهام یا بعد چهارم استراتژی ایران
مالونی بعد چهارم استراتژی ایران در اواخر مذاکرات هسته‌ای را شروع بازی اتهام دانسته است. ایران تلاش می‌کند به افکار عمومی جهان بقبولاند دولت آمریکا در مذاکرات هسته‌ای درخواست‌های زیاده‌خواهانه‌ای دارد، در حالی که ایران رفتاری سخاوتمندانه دارد و جز حقوق قانونی خود به دنبال چیز دیگری نیست.
در حالی که ایرانی‌ها همواره تأکید میکنند که به تعهدات خود در قالب توافق ژنو پایبند بوده‌اند، از رفتارهای نامناسب طرف مقابل گلایه میکنند؛ برای نمونه، ظریف در این باره گفته است که اگر مرجعی برای نمره دادن به رفتار آمریکایی‌ها پس از توافق ژنو وجود داشت، آنها نمره مردودی میگرفتند.
به علاوه ظریف، همواره تأکید می‌کند که آمریکایی‌ها ذهن خودشان هم گرفتار تحریمها شده است و فقط به آن فکر میکنند. او به آمریکایی‌ها یادآوری می‌کند که تنها کاری که برای توافق لازم است انجام دهند؛ این است که تحریمها را بردارند و ما نه نیازی به تضمین امنیتی آنها داریم و نه از آنها کمک مالی می‌خواهیم.
دیگر مقامات ایرانی نیز به این بعد از استراتژی ایران کمک میکنند؛ برای نمونه، رهبر ایران در یکی از سخنرانی‌های خود در ماه اوت، در قالب سخن گفتن از بی‌فایده بودن مذاکره با آمریکا، گناه به نتیجه نرسیدن مذاکرات را متوجه آمریکا دانست.
به عقیده مالونی نکته جالب این است که با وجود غیرقابل مقایسه بودن ابزارهای رسانه‌ای ایران و آمریکا، به نظر می‌رسد ایرانی‌ها در این مورد برنده شده‌اند و در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، بازی اتهام به بخش اصلی استراتژی ایران تبدیل خواهد شد. با اثبات اینکه آمریکایی‌ها مقصر هستند، ایرانی‌ها به سراغ نقشه شماره ۲ خواهند رفت که عبارت خواهد بود از عبور از کنار تحریمها و تلاش برای شکستن انزوای اقتصادی و دیپلماتیک که این موضوع ابزارهای قدرت آمریکا در برابر ایران را از کم‌اثر خواهد کرد. به نظر می‌رسد سخنان شرمن در دانشگاه سیراکیوز، پاسخ آمریکایی‌ها به استراتژی ادعایی مالونی است.
شاید در نگاه اول به نظر رسد که تحریم ها ابزاری هستند برای توقف غنی سازی ایران ، ولی واقعیت این است که غنی سازی بهانه ای است برای تحریم ایران.
دوست عزیز انقدر توهم قدرت نداشته باش چون اگر اینگونه بود خیلی از کشورهای جهان باید زیر فشار تحریمهای امریکا قرار میگرفتند. متاسفانه ما از بعد صنعت و فناوری بسیار از غرب و شرق عقب افتادیم انشالله با سیاست خردمندانه مسولین گامهای بلندی برداریم