هرچند استفاده از لفظ «امام» برای آیت‌الله خمینی (ره)، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، پس از پیشنهاد حجت‌الاسلام حسن روحانی در مجلس ختم مرحوم آیت‌الله مصطفی خمینی عمومیت یافت، بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از آن نیز از این لفظ برای بنیانگذار جمهوری اسلامی استفاده شده است.
خبرنگار «تابناک» به بررسی پژوهش مختصر رحیم نیکبخت درباره این موضوع پرداخته که دریافته، نخستین بار عوامل ساواک در سال ۴۲ در گزارش خود، لفظ «امام» را برای ایشان به کار برده‌اند.
شاعری با تخلص «م ـ آذرم»، آیت‌الله بنی‌فضل، نماینده مردم آذربایجان غربی که چند ماه پیش درگذشت و شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، از دیگر افرادی هستند که پیش از عمومیت یافتن لفظ «امام» برای آیت‌الله خمینی، آن را استفاده کرده‌اند. در گزارشی که ساواک از سخنرانی روز ۱۳ /۳/ ۱۳۴۲ (عصر عاشورا) تهیه کرده است عنوان گردید:
«موضوع: سخنراني آيت‌الله خميني در قم شماره: 831/ بخش 312
محل: قم تاريخ حادثه: 13/3/42[13]
منبع خبر: مأمور ويژه
... اظهار مي‌داشتند در تاريخ قم چنين جمعيتي ديده نشده است. دوازده بلندگو در مسجد اعظم مدرسه فيضيه، صحن بزرگ جلوي ميدان نصب كرده بودند... خميني را مثل امام وارد كردند و تمام جمعيت آنچنان صلوات مي‌فرستادند كه تا دو كيلومتر صداي آن مي‌رفت...».
جمله مشهور شهيد آيت‌الله سيدمحمدباقر صدر، مرجع مبارز و روشنفكر شيعيان عراق نيز ميزان ارادت ايشان به امام خميني را مي‌رساند: «ذوبوا في الامام الخميني كما ذاب في الاسلام»؛ «ذوب شويد در امام خميني همچنان كه او در اسلام ذوب شده است».
اما در اين پژوهش، حواشي جالبي از مراسم مسجد ارك در سال 56 نيز آورده شده كه در بخشي از آن آمده است: «پس از رحلت حاج‌آقا مصطفي خميني، مهمترين مراسم، بزرگداشت در مسجد ارك تهران با برنامه‌ريزي مبارزان مسلمان برگزار گرديد. انتخاب يك سخنران برجسته، براي اين مراسم بسيار حساس و در عين حال مهم بود، سرانجام پس از مشورت فراوان حجت‌الاسلام حسن روحاني انتخاب شد. وي درباره انتخاب خويش مي‌گويد: «... مرحوم مطهري به من زنگ زد و گفت: «ما مي‌خواهيم دو مجلس مهم برقرار كنيم، يكي در تهران و ديگري در قم، شما يكي از اين دو شهر را انتخاب كنيد و به منبر برويد...» من جواب دادم كه ممنوع‌المنبر هستم، او گفت: «همين خوب است كه شما ممنوع‌المنبريد، پس شما تهران را قبول كنيد» و همان بعدازظهر به من زنگ زد كه جلسه در مسجد ارك است.»
وي در ادامه سخنان خود درباره كارهاي قبل از رفتن به اين مراسم چنين مي‌گويد: «مرحوم مطهري و بازرگان و... صاحبان مجلس بودند... من چون ممنوع‌المنبر بودم، مطمئن بودم كه دستگير مي‌شوم، لذا با مراجعه به يكي از دوستان، مقداري پول گرفتم و گفتم من دارم مي‌روم و ديگر برنمي‌گردم، شما اين پول را داشته باشيد و اگر حادثه‌اي پيش آمد، من به فلاني و فلاني سفارش كرده‌ام، وصيت‌نامه‌اي هم نوشتم، اگر طوري شدم اين را عمل كنيد...».
حسن روحاني در بخشي از سخنان خود با تشبيه امام خميني به حضرت ابراهيم(ع) گفت: «اگر آتشي در اينجا در زندان و حصر، اگر آتشي در بورساي تركيه و اگر آتشي در عراق برافروختند، ما ابراهيم زمان را حفاظت مي‌كنيم اي ابراهيم عزيز! همه امتحانات سخت و بزرگ براي تو پيش آمد. امّا آخرين امتحان را هم بايد بگذراني كه: «ان هذا لهوالبلاء المبين»* آن زمان آزمايش بزرگ و آشكار مربوط به اسماعيل عزيزت مي‌باشد. آنگاه كه همه امتحانات و آزمايشات را با موفقيت پشت سر گذاشتي، «و اذا ابتلي ابراهيم ربه بكلمات فاتمّهن قال اني جاعلك لِلناس اماما»** آنگاه تو به مقام والاي امامت مي‌رسي. امامت مقامي است كه آخرين امتحان آن، امتحان فرزند است. ابراهيم! اكنون كه اين امتحان را هم با موفقيت گذراندي پس «اني جاعلك للناس اماماً». و لذا من يك لقب براي مرجع بزرگ و رهبر عظيم‌الشأن، آن ابراهيم زمان، مي‌پسندم و آن لقب امام است. بنابراين «امام خميني». (صلوات حضار).
مي‌دانيد در شهادت و مرگ اين عزيز چه موجي در داخل و خارج كشور ايجاد شد؟! در طول هفته گذشته از آمريكا، اروپا و آسيا صدها تلگرام تسليت مخابره شد، امّا از ايران فقط سه تلگرام به محضرشان رسيد!. [گريه شديد حضار]. چرا؟ ايراني كه مردم آن همه عقيده و ارادت به امامت، به علي بن موسي الرضا ثامن الحجج عليه‌السلام دارند و امام هشتم فخر و افتخار همه ايراني‌ها است، جشن ميلاد و چراغاني آن حضرت را برهم زدند و پرچم سياه برافراشتند. [گريه شديد حضار]. سراسر كشور را ماتم و عزا فراگرفته است. چرا از ايران فقط سه تلگرام مخابره شده است؟ اي مرجع عزيز و بزرگ! اگر از ايران تلگرامي به دست تو نرسيده، اين همه گريه و فرياد و ناله مردم را بشنو و ببين. [گريه شديد حضار]. مردم به تو و راه تو و نهضت تو عشق مي‌ورزند.
اين كه از ايران فقط سه تلگرام به ايشان رسيده حكايت از يكي از اين چند امر دارد: يا آنقدر اختناق است كه كسي جرأت نمي‌كند به مرجع بزرگش تلگرام تسليتي مخابره كند، يا شركت مخابرات برخلاف همه قوانين و مقررات تلگرام مردم را نمي‌پذيرد، يا تلگرام‌ها را مي‌گيرند ولي مخابره نمي‌كنند. هر خبر بي‌اهميتي بايد در سطح مملكت پخش شود امّا خبر شهادت و رحلت عزيز ما [گريه شديد حضار] فقط يك بار در روزنامه، آن هم به عنوان اعلان مجلس ختم درج مي‌شود. حتي اعلان ختم را پس از يك نوبت ديگر چاپ نكردند! چرا؟ چرا اين همه اختناق و سانسور و چرا اين همه خفقان؟ دليل اين سانسور و اختناق ترس هيأت حاكمه از قدرت روحانيت، از قدرت مرجعيت و بالاخره ترس از هيجان و غليان احساسات مردم است...».
خوب که چی؟
تلگرام یا تلگراف؟! نوشتین تلگرام 
