هر آنچه درباره ظروف یکبار مصرف باید بدانیم

درباره مزایا و معایب ظروف یکبار مصرف کم و بیش همه می دانیم اما اظهارات ضد و نقیض درباره آنها و سکوت مسئولان وزارت بهداشت و سازمان استاندارد، نه تنها باعث آرامش خاطر نیست اتفاقا گفته های کارشناسان گویای وجود نگرانی های جدی، نسبت به استفاده از این ظروف است.
 
به گزارش جام جم آنلاین، در حالی که کشورهای مختلف دنیا برای افزایش میزان استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی برنامه ریزی می کنند، به گونه ای که در سال 2015 به دنبال جایگزینی 70 درصدی مواد گیاهی به جای مواد پلاستیکی در دنیا بوده اند ،اما در کشور ما شرایط به گونه ای است که مردم به دلایل مختلف مجبورند که اتفاقا مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی را بر خلاف مردمان دنیا، افزایش دهند.

در شرایطی که گرایش مردم به استفاده از لیوان های یکبار مصرف کاغذی به دلیل کم خطر و شیک بودن و البته تبلیغ پذیر بودن بدنه بیرونی آنها، در محافل و میهمانی ها زیاد شده است به گونه ای که برخی سازمان ها و دستگاهها استفاده از آنها را در دستور کار خود دارند.

رییس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون، در آستانه ماه محرم که میزان مصرف ظروف یکبار مصرف 3 برابر می شود و بازار استفاده از این ظروف رونق می گیرد،اعلام کرده است که استفاه از ظروف یکبار مصرف کاغذی بیش از ظروف پلاستیکی خطرناک است.

رحیم مقیمی اصل، درباره دلایل خطرناک بودن استفاده از این ظروف به خبرنگار اقتصادی جام جم آنلاین می گوید: این مساله را یکسال پیش به جناب آقای هاشمی وزیر محترم بهداشت نیز به صورت شفاهی اعلام کرده ام و البته سازمان استاندارد نیز در جریان قرار گرفته است اما هنوز هیچ اقدامی در رابطه با این مساله از آنها مشاهده نشده است.

رییس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون با تأکید بر این که بر اساس مستندات موجود، استفاده از ظروف کاغذی را بر اساس مستندات موجود رد می کنم و تنها در صورتی استفاده از آنها مجاز است که استانداردهای مورد استفاده در کشورهای خارجی برای تولید ظروف کاغذی در کشور ما نیز رعایت شود، ادامه می دهد: در لایه اول لیوان های کاغذی نیز پلیمر که ماده ای سرطان زا است، بکار می رود. ناخالصی های موجود در کاغذ این ظروف باعث می شود که آنها در مناطق شرجی و در مدت زمان 4-3 روز کپک بزنند. علاوه براین، آلوده بودن آنها به نوعی سم و انگل و رعایت نشدن استانداردهای سم زدایی در فرایند تولید، دلایل مهم دیگری بر مضر بودن استفاده از این محصولات است.

مقیمی اصل با اشاره به کاهش تولید ظروف یکبار مصرف کاغذی نسبت به گذشته، می گوید: تلاش برای تعطیلی کامل واحدهای تولیدی این ظروف ناکام می ماند چرا که برخی از دستگاهها همچون شهرداری تهران از آنها حمایت می کنند. شهرداری تهران به کلیه مناطق 22 گانه خود دستور داده است تا لیوان های یکبار مصرف کاغذی استفاده کنند و این یعنی حمایت از تولید محصولات غیراستاندارد و عدم امکان مبارزه برای تعطیلی خط تولید آنها است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا به جای پاک کردن صورت مسأله و تعطیلی این واحدها، استانداردسازی انجام نمی گیرد، می گوید: 4 سال است این مساله را به مسئولان ذی ربط به صورت شفاهی و مکتوب اعلام کرده ایم اما هنوز که شاهد هیچ اقدامی نه برای استانداردسازی نه تعطیلی و پلمپ آنها نبوده ایم. اتفاقا در صورتی که تولید این ظروف با استفاده از کاغذهای استاندارد و سالم که بسیار مقرون به صرفه و مناسب محیط زیست است، انجام گیرد ما اعتراضی نداریم اما مشکل اینجاست که فعلا کسی نسبت به سلامت این ظروف توجهی ندارد.

رییس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون، حجم تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی را 4 برابر کاغذی عنوان می کند و می گوید: روزانه حدود 14هزار تن ظروف پلیمری مصرف می شود و در مقابل 3 تن مصرف کاغذی داریم. با وجود تولید کم ظروف کاغذی، مخاطرات آن به اندازه ای است که لازم است مسئولان به هشدارها در این زمینه توجه لازم را داشته باشند چرا که خطر، سلامت عده ای مصرف کنندگان را تهدید می کند.

*ظروف یکبار مصرف گیاهی در ایران تولید نمی شود

سید محسن حسینی که دکترای پلیمر دارد درباره اظهارات مذکور به جام جم آنلاین می گوید: استاندارد نبودن ظروف کاغذی صحت دارد. چون پالپی که برای تولید ظروف کاغذی در ایران استفاده می شود از مواد اولیه و خالص نیست بلکه از نخاله و زباله های بازیافتی هستند.

به گفته وی،دو نوع پالپ برای تولید ظروف کاغذی استفاده می شود؛ پالپی که از تفاله نیشکر، چوب یا درختان تولید می شود و پالپی که از کاغذهای ضایعاتی و بازیافتی تولید می شوند. ظروف کاغذی در ایران از پالپ نوع دوم تولید می شوند.کاغذهایی که از فرآوری روزنامه ها، مجلات، دستمال کاغذی های استفاده شده به دست می آیند و آلوده هستند. به همین دلیل، ظروف کاغذی که در آنها، آب یا هر مواد داغی ریخته می شود به دلیل سلولز کثیف و بارمیکروبی و باکتریایی بالای آن استاندارد نیستند و باعث بروز مشکل می شوند.

این کارشناس پلیمر با بیان این که خود کاغذ به دلیل آن که شیوه تولید آن همراه با آلودگی است، فی النفسه بار میکروبی دارد، تأکید می کند: بهترین ظرف برای استفاده عمومی، ظروف مسی است.

حسینی درباره ظروف یکبار مصرف گیاهی تأکید می کند: ظروف یکبار مصرف گیاهی اصلا در ایران تولید نمی شود و برخی از تولیدکننده ها دارند برای جلب اعتماد مردم از این عنوان سواستفاده می کنند. ظروف گیاهی یکبار مصرف از مواد اولیه ای به نام " PLA"تولید می شود. Poly Lactic Acid یا به اختصار PLA از جمله مواد پلی ­استری است که از منابع تجدید پذیر نظیر ذرت (در آمریکا)، نشاسته (عمدتا در آسیا)، نیشکر و… بدست می آید. PLA دومین بیوپلاستیک پر مصرف در سراسر جهان است که هم به لحاظ اقتصادی بهینه است و هم وزنش پایین تر ازظروف یکبار مصرف مشابه تولیدی است.

به گفته وی، پایین بودن قیمت تمام شده تولید، سبک وزنی، ظاهر مناسب، تغییر شکل ندادن در برابر گرما و شرایط محیطی، دیگر ویژگی های ظروف گیاهی تولید شده باpla است.

این کارشناس پلیمر با بیان این که برخی تولیدکنندگان از مواد اولیه دیگری مثل موم، اسیدهای چرب یا اختلاط نشاسته با pp (پلی پروپیلن) برای تولید ظروف یکبار مصرف به اسم گیاهی استفاده می کنند، می گوید: ظروفی با این ویژگی نه تنها از وزن بیشتری نسبت به نمونه های مشابه برخوردار است بلکه از فسادپذیری آن نیز بالا است و در برابر رطوبت و عوامل محیطی بسیار زود تغییر شکل می دهند.به همین دلیل برای بنکدار حتی امکان ذخیره کالا در انبار وجود ندارد.چرا که در دمای در دمای 25 درجه بلافاصله فاسد می شوند.در صورتی ظروف گیاهی، حتی تا بیش از یکسال باید در انبار قابل نگهداری باشند. تولید ظروف زیست تخریب پذیر به معنای این نیست که این ظروف در دمای معمولی قابل نگهداری نباشند بلکه آنها باید در زیر خاک و شرایط مستعد قابل بازیافت باشند. با استناد به این موارد می گویم که در ایران ما ظروف یکبار مصرف گیاهی نداریم .

وی در پاسخ به این پرسش که چرا خط تولید ظروف گیاهی با توجه به محاسن آن تاکنون در کشور راه اندازی نشده است، خاطرنشان می کند: هزینه راه اندازی خط تولید این ظروف 3.5 تا 4 میلیارد تومان است. با توجه به نیاز و استقبال بازار از ظروف یکبار مصرف و اهمیت و جایگاه جهانی ظروف گیاهی اما نمیدانم چرا سرمایه گذاری در این زمینه انجام نمی شود.شاید هزینه بالای راه اندازی خط و ریسک پذیری بالای تولید در سالهای گذشته از جمله موانع باشند.

حسینی در پاسخ به این پرسش که مصرف کنندگان با چه نشانه ای متوجه گیاهی بودن یا نبودن ظروف شوند، تأکید می کند: در انتهای ظروف گیاهی مثلثی چاپ شده است که داخل آن کلمه pla نوشته شده است. هر چند با توجه به این که خط تولید این ظروف در کشور نیست، احتمالا موارد موجود در بازار تقلبی باشند.

وی درباره سرطان زا بودن ظروف یکبار مصرف پلاستیکی نیز می گوید: دمای موادی که داخل این ظروف ریخته می شوند، نهایتا 70-60 درجه است به همین دلیل استفاده ظروف پلاستیکی با این دما، خطرناک و سرطان زا نیستند چرا که ظرف زنجیره پلیمری خود را از دست نمی دهد.با این وجود استفاده از ظروف آلومینیومی که در حال فراگیری است و هیچ خطری ندارند، بهتر است.

در حالی که ما اندر خم کوچه ایم، بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان از سال 1970 با شروع بحران نفت، به تولید پلیمرهای هیدروکربنی اصلاح شده با اسیدهای چرب که به لحاظ دوام، ویژگی های پلیمرهای نفتی را دارند، روی آورده اند و امروزه بسیاری از کشورها پس از سوزاندن ظروف یک بار مصرف از انرژی حاصل از آن در تولید برق استفاده می کنند.