ایام اربعین حسینی است، عشق و ارادت مردم موجی وسیع در انداخته و فوجی عظیم را به سوی خاک کربلا کشانده است. راستی چرا امروز از شرق تا غرب عالم واژه حسین دل نوشته ای فراگیر شده و همواره در حال گسترش است؟
اگر نیم نگاهی به تاریخچه ارادت و عزاداری امام حسین ع از آغاز تا کنون داشته باشیم، می بینیم این مساله در دل و جان مردم ریشه دوانده است.
روز 11 محرم سال 61 هجری عزاداری ها و همراه آن مبارزات خاندان نبوت شروع شد، خطبه های تاریخی حضرت زینب (س) و امام سجاد( ع) در بلاد مختلف از کربلا تا مدینه که در نهایت منجر به گریه و اشک مردم بر جگر گوشه پیامبر ص می شد، و زمینه قیام های فراوانی را فراهم آورد نمونه های روشن آن است.
داستان سفیر روم و دفاع از امام حسین در مجلس یزیدکه منجر به شهادت او بدستور یزید می گردد و نوحه سرایی و دفاع جان نثارانه کسانی مانند عبدالله بن عفیف ازدری نابینا در مسجد کوفه در مقابل سخنرانی ابن زیاد و کشته شدن او در این راه نمونه دیگری از عزاداری در همان آغازین روزهای شهادت امام حسین است.
همواره عزاداری بر حسین ع را در سیره وسنت همه ائمه ع می بینیم، به گونه ای که با تمام جو اختناق و خفقان دوران بنی امیه و بنی عباس، هیچ گاه ذکر مصائب اهل بیت در آن روز تاریخی فراموش نمی گردید.
شاید عجیب باشد که عزاداری علنی برای امام حسین ع نخستین بار در سال ۳۵۲ ق ( پس از حدود سه قرن) و در زمان آل بویه آغاز گردید. و این یک نقطه عطفی بوده است. اما درادامه این ارادت به جایی رسید که در یکی از سال ها وقتی روز عاشورا مصادف با عیدایرانیان گردید، مردم عزاداری کردند و مراسم عید را به تأخیر انداختند.
البته در دوره های بعد گاه زمینه های عزاداری به صورت علنی فراهم می شد و گاه با سختگیری های حاکمان با ترس و وحشت انجام می شد.
و در نهایت، زمان حاضر، اوج گسترش عشق به امام حسین ع در دنیاست، اگر تا چند سال پیش فقط چند کشور دارای جمعیت شیعه به عزاداری می پرداختند، اما امروز علاوه بر شیعیان و بسیاری از مردمان اهل سنت، بدون اغراق شاید نتوان کشوری را پیدا کرد که حد اقل یک مراسم و ابراز ارادت مختصر برای امام شهیدان برگزار نشود. تا جایی که هند روز عاشورا از سوی دولت مرکزی حالت تعطیل رسمی به خود می گیرد، که شاید بخاطر سخن معروف گاندی ناجی بزرگ هند باشد که در عظمت امام حسین گفت قیامش علیه انگلیسی ها را از او فرا گرفته است، و مسلمانان ترکیه تقاضای تعطیلی رسمی از دولت می کنند. حتی در شهری مانند لندن و بسیاری دیگر از شهرها و کشورهای اروپایی مجالس متعددی در ارادت به حسین در محرم برگزار می گردد.
این همه ارادت برمی گردد به همان سخنی که ائمه ع برای همیشه تاریخ بشر نوید داده اند که امام حسین ع حرارتی در قلوب دارد که هیچ گاه سرد نمی شود. چرا که بشریت همواره به دنبال الگویی می گردد که هم مظهر اخلاق و انسانیت باشد و هم زمینه های نجات و کمال او را فراهم آورد. بجز حسین ع چه کسی می تواند این نقش را در زندگی بحران زده انسان امروز به خوبی ایفا نماید؟
از این رو همواره انگیزش های برآمده از مراسمات حسینی زمینه ساز انقلاب ها و تخولات ماندگاری در جهان اسلام گردید، و چه خوب حضرت امام خمینی ره مرد اول تاریخ معاصر جهان به توصیف این پدیده الهی پرداخت که ما هرچه داریم از این محرم است واین مجالس . حقیقتی که دشمنان و یهودیان نیز لب به اذعان و اعتراف به آن گشودند که رمز بیداری و مقاومت شیعه به پرچم سرخ کربلا و عاشورا گره خورده است.
امید است این ظرفیت عظیم فکری – فرهنگی، در گسترش اخلاق و انسانیت به خوبی تحلیل و معرفی گردد و ما نیز زمینه آشنایی بیشتر جهان را با این ظرفیت بی بدیل فراهم آوریم.
* عضو هیات علمی دانشگاه تهران Mo.mohammadi@ut.ac.ir 
