عمر البشیر پس از عربستان، با رژیم اسرائیل هم دوست خواهد شد؟

جعفر النمیری، رئیس جمهور پیشین سودان در اواخر دهه هفتاد میلادی با تصور رسیدن به آینده‌ای بهتر با جریان مهاجرت یهودیان فلاشا به سرزمین‌های اشغالی همراهی کرد، ولی با کودتا در این کشور، روابط بین سودان و رژیم اسرائیل چنان خصمانه شد که در سال‌های اخیر در موارد متعددی، رژیم اسرائیل به بهانه نقش سودان در ارسال سلاح به غزه به این کشور حمله برد، ولی گویا سودان بعد از نزدیک شدن به عربستان سعودی و تیره کردن روابط با ایران، گزینه نزدیک شدن دوباره به رژیم اسرائیل را نیز مد نظر قرار داده است.

به گزارش «تابناک»، آکیوا الدار روزنامه‌نگار اسرائیلی در مقاله‌ای در ال‌مانیتور در این باره نوشته است، دور جدید انتفاضه فلسطینی‌ها، رژیم اسرائیل را در شرایطی قرار داده که صدای خوشایندی را از خارج نمی‌شنود، ولی در میان سخنان ناخوشایند، از پایتخت یکی از کشورهای عربی صدای جالبی به گوش آن‌ها می‌رسد. عمر البشیر رئیس‌جمهور سودان روز چهاردهم مارس در گفت‌و‌گو با روزنامه سعودی العکاظ مدعی شده است که حتی اگر اسرائیل هم سوریه را اشغال می‌کرد، این همه خرابی در این کشور به بار نمی‌آمد، این همه سوری کشته نمی‌شدند و این همه سوری از کشورشان آواره نمی‌شدند.

طی دو سال گذشته البشیر روابط جدیدی با محور به رهبری عربستان شکل داده و از روابط دوستانه با ایران دست کشیده است. در نگاه اول، سخنان عمر البشیر که به اتهام ارتکاب جنایات جنگی تحت تعقیب است با هدف حمله به بشار الاسد رئیس جمهور سوریه بر زبان رانده شده است، ولی حتی همین شکل از اظهارات مثبت درباره رژیم اسرائیل از سوی رهبر کشوری که مدت کوتاهی پیش از این در ارسال سلاح برای حماس در غزه نقش داشته است، چندان متداول نیست.

این اولین بار نیست که خارطوم با هدف نزدیک شدن به ایالات متحده، به رژیم اسرائیل چشم دوخته است. مانند بسیاری دیگر، سودانی ها هم تصور می‌کنند که یهودیان کنترل دنیا را در اختیار دارند و می‌توانند نظر آمریکا را نیز درباره عربستان تغییر دهند. ژانویه امسال در کنفرانسی در خارطوم، تأثیر منفی دشمنی با اسرائیل بر روابط سودان و آمریکا مورد اشاره قرار گرفت و ابراهیم غندور، وزیر خارجه این کشور اظهار داشت که وی مایل است موضوع عادی‌سازی روابط با اسرائیل را بررسی کند.

پیام ارسالی از سودان، کنجکاوی اسرائیلی‌ها را بر انگیخته است ولی تلاش شده است که با هوشیاری با آن برخورد شود. نتانیاهو و وزیر دفاعش موشه یعالون منتظر هستند که تا درباره شکل‌گیری روابط خود با سودان پیام مناسب را از واشنگتن دریافت کنند، ولی مانند موارد دیگر، افرادی بی‌تجربه نیز در صحنه سیاست اسرائیل حضور دارند که در این باره پرحرفی کرده و موضوع را لو داده‌اند.

الی بن داهان، معاون وزیر دفاع، بیست و ششم ژانویه در گفت‌و‌گویی با روزنامه تایمز اسرائیل گفته است، «ضرورتی ندارد ما از کشورهای غربی متفاوت باشیم. کشورهای غربی مانند آمریکا و اروپایی‌ها با سودان و عربستان سعودی روابطی دارند. فکر نمی‌کنم ضروری باشد که ما متفاوت باشیم. سودان و اسرائیل زمینه‌های زیادی برای مشارکت دارند».

منظور معاون وزیر دفاع این نبوده است که اسرائیل مانند بسیاری موارد دیگر از روابطش با کشورهای آفریقایی، به سودان هم سیستم‌های آبیاری قطره‌ای صادر کند. سودانی‌ها، رژیم اسرائیل را به خاطر صادرات سلاح و تجهیزات شناسایی به سودان جنوبی می‌شناسند. برخی از ژنرال‌های سودانی که از خطوط مبهم نژادی و قبیله‌ای موجود در سودان عبور کرده‌اند، سلاح‌های دستی و تجهیزات اسرائیلی را دریافت کرده‌اند. روزی که تحریم‌ها علیه سودان کاهش یابد، رژیم اسرائیل می‌تواند همزمان به سودان و سودان جنوبی اسلحه بفروشد.

اکنون سودان جنوبی از سوی اتحادیه اروپا تحریم شده است و ایالات متحده نیز صادرات سلاح به این کشور را به حالت تعلیق درآورده است. از سال گذشته، در سازمان ملل این مسأله مطرح شده است که تا زمان توقف خونریزی میان سودان و سودان جنوبی، هر دو طرف مورد تحریم تسلیحاتی قرار بگیرند.

گزارش منتشره از سوی هیأت کار‌شناسان شورای امنیت برای تحریم سودان جنوبی، نشان دهنده نقش پررنگ اسرائیل در تأمین سلاح برای سودان جنوبی است. برابر این گزارش، اسرائیل تجهیزات جمع‌آوری اطلاعات را در اختیار دولت سودان جنوبی قرار داده که به آن امکان حمله به مخالفان آن را داده است. همچنین تصاویری وجود دارد که نشان می‌دهد سربازان سودان جنوبی مسلسل‌های ساخت اسرائیل در دست دارند. سربازان حامل این سلاح‌ها که در مجموعه‌های وابسته به رئیس‌جمهور آموزش دیده‌اند، در برخی نسل‌کشی‌ها علیه قبایل محلی نقش داشته‌اند. علاوه بر این، کار‌شناسان اسرائیلی برای آموزش سربازان سودان جنوبی به این کشور رفت و آمد دارند.

در ماه جولای امسال، اسرائیلی‌ها مراسمی برای چهلمین سالگرد عملیات انتبه برگزار خواهند کرد. در آن عملیات، یوناتان نتانیاهو برادر بزرگ‌تر بنیامین نتانیاهو به دست یکی از سربازان اوگاندایی که ظاهرا پیش از این به وسیله اسرائیل آموزش دیده بود، کشته شد. عیدی امین حاکم آن زمان اوگاندا و از دوستان نزدیک اسرائیل، بعدا روابط دوستانه‌ای را با معمر قذافی شکل داد. با وجود روابط خصمانه اسرائیل و سودان در سال‌های گذشته، دلیلی وجود ندارد که سیاستمداران اسرائیلی گزینه روابط گرم با سودان را کنار بگذارند.