برنامه‌های صالحی امیری برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد

متن کامل برنامه ارایه شده به مجلس شورای اسلامی از طرف سیدرضا صالحی امیری به شرح زیر است:

1- مقدمه:
فرهنگ، به تعبیر زیبا و متعالی معمار کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار فقید نظام جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) «کانهُ سایه نبوت» است.
فرهنگ در تبار اندیشه و تمدن ایران اسلامی، فره ایزدی است که نه تنها با هستی انسان معنا می شود و قائم به وجود اوست، بلکه خود وجودی انسان است.
انسان در سلسله مراتب هستی با فرهنگ از خاک طبیعت برمی خیزد و تا غایت افلاک اوج می گیرد بنابراین فرهنگ ابزار تفنن و سرگرمی نیست، بلکه راهی برای شناخت خود و عالم و آدم است و باز به تصریح حضرت امام خمینی(ره) ، «بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است، اساسا فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد و با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه در بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، ولی پوچ و پوک و میان تهی است.»
به تعبیر مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای «استقلال یک ملت فقط با استقلال فرهنگی تأمین می‏شود و مقوله فرهنگ از نظر تاثیرش در آینده یک ملت و یک کشور، با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیست.
در دهه های اخیر فرهنگ در جهان و ادبیات جدید و تحولات پر شتاب فن آوری، صنعت و اقتصاد، می کوشد تا جایگاه و مقام شایسته خود را بازیابد و در جدیدترین نظریه های فرهنگی ، محور و کانون شهرهای پایدار آینده تلقی شود.
امروز فرهنگ محلی و شهری از اعتبار بی بدیلی برخوردار است و از این منظر نیز فرهنگ، عنصر قوام بخش زندگی سالم، پرنشاط و خلاق است.
ایران اسلامی از دیرباز تاکنون، در تاریخ دیرپای منطقه ای و جهان اسلام، قلب فرهنگ و کانون گرم و روشنایی بخش اندیشه، هنر و ادب بوده و نور معنوی فرهنگ از این دیار بر گستره جهان پیرامون تابیده است.
اندیشمندان، ادیبان، حکما و متکلمان ایرانی، تفکر و فرهنگ اسلامی را نه در مرزهای جغرافیایی، که در دیگر فرهنگ ها و زبان ها نیز گسترش و بسط داده اند.
ایران اسلامی جایگاهی والا در توسعه فرهنگ داشته و از این کشور است که فلسفه، عرفان، فقه، کلام، هنر، ادبیات و موسیقی به جهان صادر شده و ایرانیان سرآمد فرهنگ و تفکر در منطقه بوده اند.
این جایگاهی است که حتما باید بازیابی شده و نور معنوی و فرهنگ ایرانی- اسلامی دوباره بر گستره این منطقه بتابد و جان های تشنه خرد و فرزانگی و فضیلت را سیراب سازد.
شأن و منزلت تبار تاریخی ما ایجاب می کند، وضع کنونی فرهنگ ایران اسلامی را به مرزهای شکوفایی و رستاخیز فرهنگی برسانیم و این رسالت عظیم با اهمیتی دوچندان بر دوش تک تک هنرمندان، ادبا، نویسندگان و اصحاب فرهنگ است تا جانی تازه در پیکره فرهنگی شهروندان ایرانی دمیده و عظمت ایران اسلامی را بازآفرینند.

2- ساختار نهادی فرهنگ:
نظام فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران مجموعه ای منسجم و سامان یافته از چارچوب های نظری، اندیشه ای، مبانی، چشم انداز، سیاست ها، راهبردها، اهداف و نهادهای متکثر و متنوع حاکمیتی، تقنینی و سیاست گذاری و اجرایی است که به صورت یک مجموعه همبسته و کل نگر در جهت اهداف متعالی فرهنگی حرکت می کنند و مسئولیت خطیر فرهنگ سازی را بر عهده دارند.
این مجموعه همبسته در تعامل و انس و گفت وگو با یکدیگر می توانند چشم انداز فرهنگ حقیقی و اصیل ایرانی-اسلامی را تحقق بخشیده و به انسان فرهنگی خردورز، عدالت خواه، فضیلت مدار و در عین حال متناسب با مقتضیات زمانه عینیت بخشند.
مبانی نظری فرهنگ مشتمل بر اندیشه های فرهنگی امام راحل و مقام معظم رهبری در قالب چشم انداز، سیاست های کلان و راهبردی و اسناد فرادستی، نخستین سطح ساختاری نهاد فرهنگ به شمار می رود.
در سطح دوم نهادهای فرهنگی، اعم از نهادهای 5 گانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، دولت و نهادهای فرهنگی، این مبانی نظری را به اهداف و برنامه های کلان فرهنگی تبدیل می کنند.
نهادهای سیاست گذاری نظیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان نهاد فرادستی سیاست گذار در تدوین راهبردها و سیاست های فرهنگی در عرصه های مختلف فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و نیز مجلس شورای اسلامی که به تعبیر امام راحل در رأس امور است، با تبیین، تصویب و ابلاغ سیاست های کلی فرهنگی، اهداف مصرح در چشم انداز و مبانی نظری فرهنگ را قوام می بخشند.
در سطوح بعدی دستگاه های فرهنگی دولت، اعم از وزارتخانه های فرهنگی و نیز نهادهای رسمی و عمومی فرهنگی نظیر حوزه های علمیه، صدا و سیما، آستان قدس رضوی، شهرداری، سازمان تبلیغات اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد.
همچنین نهادهای صنفی و مردمی فرهنگی مانند انجمن های صنفی، نهادهای دینی مردمی، هیئت های مذهبی، کانون های فرهنگی مساجد، مراکز آموزشی فرهنگی، کانون های بسیج سطوح دیگر این منظومه را تشکیل می دهد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رکنی از این مجموعه همبسته و گسترده نهادهای فرهنگی، علمی و آموزشی، به عنوان ستاد فرهنگی دولت، تکلیفی رفیع دارد که با سیاست گذاری و برنامه ریزی راهبردی در حوزه های سازماندهی، برنامه ریزی، هدایت، حمایت و نظارت، سامانه تولید و عرضه کالاها و آثار فرهنگی و هنری و فعالیت ها و نهادهای فرهنگی را منطبق با قانون اساسی و قوانین و مقررات و برنامه دولت، برخاسته از رأی مردم فرهیخته و فرزانگان فرهنگ و هنر تحقق بخشد.
باید باور کنیم که همه این نهادها، مراکز و قوای فرهنگی در «کشتی فرهنگ» استقرار دارند، مقاصد همه آنها واحد بوده و از جوهره فرهنگ آفرین انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی نشأت گرفته است.
در تلاطم و بحران فرهنگی انسان و تمدن امروز، کشتی فرهنگی با دست های توانای همه و با تعامل و گفت وگو به سرمنزل مقصود والای خود خواهد رسید و همه همراهیم و هم ساز، نه رقیب و هم ستیز. ستیز فرهنگی در درون این کشتی، فرهنگ سوز و نه فرهنگ ساز است.
در منظومه منسجم فرهنگی نظام اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قطعه ای از پازل بزرگ نظام فرهنگی است که در مدار حرکت منسجم نظام فرهنگی و در چارچوب سلسله مراتب تعریف شده حرکت می کند بنابراین لازم است تا نگاه ما به این دستگاه فرهنگی متناسب با حدود وظایف و اختیارات و در قیاس با سایر نهادهای موثر و سیاست گذار فرهنگ باشد.
فرآیند حرکت منسجم، سازواره، موثر و پویای نظام فرهنگی به توسعه و تعالی فرهنگی می انجامد که هدف غایی در چشم انداز فرهنگی است از این رو هرگونه اخلال در روند حرکت ارگانیکی این منظومه فرهنگی منسجم، منجر به چالش، آسیب یا مناقشه فرهنگی خواهد شد.
گفتمان فرهنگی دولت یازدهم بر چهار پایه اصلی عقلانیت فرهنگی، دیانت فرهنگی، عدالت فرهنگی و اعتدال فرهنگی استوار و دال مرکزی گفتمان فرهنگی دولت، اعتدال است.
در تلاطم فرهنگی جهان امروز که از یک سو با قرائت های مجعول متحجرانه و متعصبانه از اسلام مواجهیم و از سوی دیگر فرهنگ پوچ گرایی و پوپولیسم رایج تبلیغ می شود، فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی باید خود را برای افق دهه های آینده طراحی و بازسازی کند. تحولات فرهنگی منتظر تصمیم و اقدام ما نمانده و لحظه ای درنگ و تأخیر، فاصله ما را با پیشرفت و توسعه فرهنگ بیشتر می سازد. قطب نمای فرهنگی ما در این جهان آشوب زده و پرهراس، عدالت به عنوان آموزه ای از متن وحیانی قرآن، سنن نبوی و عترت علوی است؛ عدالتی که محدود به زمان و مکان خاصی نیست و گفتمان غالب و غایی ما شیعیان است. چنان که امام علی (ع) خطاب به فرزند شهیدش امام حسین (ع) فرمود: تو را سفارش می کنم به رعایت عدالت با دوست و دشمن.
تشیع همواره پرچمدار عدالت و خردورزی بوده و همین پرچم عدالت و خردوزی که در شعار دولت یازدهم «اعتدال» نام گرفته است، راهنمای برنامه ریزی و سیاست گذاری راهبردی فرهنگ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و باید پایه برنامه ها و چشم انداز آن باشد.

3- حوزه نظارت فرهنگی:
در حوزه نظارتی باید قانون جای سلیقه های اداری و کارشناسی را بازپس گیرد و با معیار عدالت، حق فرهنگی نویسندگان و هنرمندان احیا شود.
نظارت حق مسلم حاکمیت و مردم است که ذره ای تخطی و انحراف از آن، با حق و عدالت منافات دارد؛ علاوه بر این با تضییع حقوق فرهنگی مردم و فرهیختگان نمی توان مقاصد متعالی جمهوری اسلامی را محقق کرد.
نظارت مبتنی بر قانون و فرایندهای قانونی نه تنها ضامن صیانت و سلامت فرهنگی است، بلکه مانعی در برابر خلاقیت و آفرینش های فرهنگی و هنری محسوب نمی شود.
امنیت فرهنگی به مثابه تضمین حقوق فرهنگی، آرامش را به حوزه فرهنگ بازمی گرداند و این امنیت بیش از هر چیز امنیت خلاقان و فعالان هنر و ادب و فرهنگ باید باشد، نه صرف امنیت دولت.
امنیت فرهنگی خلاقان و فعالان فرهنگی همان تحقق حقیقی منافع و مصالح ملی است.

4- سیاست های حمایتی:
در حوزه سیاست های حمایتی و ساماندهی اقتصاد فرهنگ، عدالت معیار نخستین و آخرین است که توسعه فرهنگی خردورز و آینده نگر را محقق می سازد بنابر این اصل و تجربه های به دست آمده از سه دهه سیاست های حمایتی در حوزه فرهنگ، باید حمایت های مستقیم و فاعل محور که جز بی عدالتی و فساد ره آوردی نداشته است، جای خود را به سیاست های غیرمستقیم و فعل محور و نامرئی دهد تا حمایت ها بدون نفوذ اشخاص و نهادها و اعمال سلیقه و بدون رابطه بازی، به طور عادلانه توزیع شود. رکن و منبع اقتصاد فرهنگ، نه دولت و نفت، بلکه کار و خلاقیت بخش خصوصی و فعالان فرهنگی و هنری است. آنان منبع اصلی و حقیقی تولید فرهنگی هستند و اگر دلگرم و امیدوار باشند، از هزاران چاه نفت بیشتر سرمایه تولید می کنند و چاره کار فقط تامین اعتماد آنها به عادلانه بودن سیاست های حمایتی و پشتگرمی به سیاست های شفاف حمایتی است.

5- عناوین برنامه ها:
با توجه به برنامه فرهنگی اعلام شده دولت تدبیر و امید و تجربه حاصل از اجرای آن در سه سال گذشته، اهداف و برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شرح زیر اعلام می شود:

5-1. صیانت از فرهنگ دینی و ملی
الف) اعتلای معرفت و توسعه فرهنگ قرآنی و دینی و اهل بیت(ع)
ب) مقابله با قشری گری، فرقه گرایی و انحرافات دینی
ج) اثربخشی تبلیغات و فعالیت های دینی و فرهنگ ملی
د) ارتقای هویت، ارزش ها و اخلاق دینی

5-2. اصلاح ساختار نظام مدیریت فرهنگی
الف) قانون مند کردن فرایند نظارت بر تولید محصولات و آثار فرهنگی و هنری
ب) بهبود، شفاف سازی و عادلانه کردن توزیع منابع حمایتی و تحول سیاست های حمایتی مستقیم و فاعل محور به سیاست های غیرمستقیم و فعل محور
ج) اصلاح قوانین و مقررات زائد و ایجاد محیط قانونی تسهیل گر
د) بازنگری در ساختار تشکیلاتی دستگاه های اجرایی بخش فرهنگ با رویکرد عدالت محوری، تمرکززدایی و اثربخشی
ﻫ) آموزش تخصصی نیروی انسانی کارآمد در تمامی سطوح مدیریت فرهنگی
و) واگذاری تصدی های اجرایی بخش فرهنگ به بخش های غیردولتی

5-3. تأمین امنیت فرهنگی
الف) برقراری نظام جامع تامین اجتماعی اصحاب فرهنگ و هنر (بیمه افراد و آثار، بیمه بیکاری و ...)
ب) حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان
ج) تأمین آزادی بیان و قلم و خلاقیت درعرصه های فرهنگی و هنری در محیط فعالیت فرهنگی قانونمند و شفاف

5-4. توسعه زیرساخت های بخش فرهنگ
الف) حمایت از آموزش های فرهنگی و هنری در بخش غیردولتی
ب) توسعه فضاهای فرهنگی و هنری و کتابخانه ها برای نیل به استانداردهای ملی فرهنگ
ج) حمایت از پژوهش های بنیادی، راهبردی و کاربردی فرهنگی و هنری
د) توسعه زیرساختی صنایع خلاقانه فرهنگی در حوزه ادبیات، کتاب، هنرهای تجسمی، نمایش، موسیقی، سینما و رسانه
ﻫ) بهره مندی از فناوری های نوین در توسعه آموزش ها و معارف دینی

5-5. ایفای نقش فعال در اقتصاد مقاومتی
الف) ترویج گفتمان اقتصاد مقاومتی و باور ملی در سبک زندگی ایرانی - اسلامی
ب) استفاده از ظرفیت های اقتصاد فرهنگ در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی

5-6. توسعه فناوری های نوین فرهنگی
الف) توسعه و به کارگیری دانش و مدیریت نوین اطلاعات و داده ها در بخش های گردآوری، پردازش، تحلیل و انتقال اطلاعات فرهنگی
ب) حمایت از سرمایه گذاری بخش غیردولتی در انتقال و بومی سازی فناوری های پیشرفته فرهنگی، هنری و رسانه ای
ج) حمایت از توسعه فناوری های نوین فرهنگی در بخش خصوصی

5-7. رونق بخشیدن به اقتصاد فرهنگ
الف) حمایت از ایجاد نهادهای مالی، پولی و سرمایه گذاری در بخش فرهنگ
ب) حمایت از ایجاد نظام های کارآمد تولید، توزیع و عرضه آثار و محصولات فرهنگی، هنری و رسانه ای
ج) بهبود مستمر فضای کسب و کار حوزه فرهنگ، هنر و رسانه

5-8. گسترش نهادهای غیردولتی در بخش فرهنگ
الف) حمایت از نهادها و تشکل های صنفی بخش فرهنگ
ب) حمایت از تشکل های مردم نهاد در بخش فرهنگ و هنر
ج) حمایت از نهادهای دینی و قرآنی و سنتی فعال در حوزه فرهنگ

5-9. احیای فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی
الف) گسترش مراکز و برنامه های ایران شناسی در داخل و خارج از کشور
ب) شناسایی و معرفی مفاخر و مشاهیر فرهنگ و تمدن ایران
ج) گسترش مبادلات فرهنگی بین کشورهای فارسی زبان

5-10. تعامل فرهنگی با جهان
الف) حضور فعال در نهادها، مجامع، رویدادها و بازارهای منطقه ای و جهانی
ب) تلاش برای ارتقای جایگاه ایران در نهادهای بین المللی فرهنگی، ارتباطی، علمی و آموزشی
ج) گسترش همکاری های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی در سطح جهان، با اولویت کشورهای منطقه و اسلامی
د) گسترش گفت وگو و تعامل فرهنگی با جهان اسلام و ادیان توحیدی، به ویژه حوزه تشیع