و بانویی که تا بود ساخت!

و به جهان چشم گشود؛ ساخت و ساخت و ساخت؛ و بار سفر بست و رفت؛ اما تاریخ سرزمینی را به قبل و بعد از خود تقسیم کرد. این روایت خلاصه از زندگی بانویی ایرانی است که آنچنان که باید نمی‌شناسیمش: توران میرهادی!

در قرون قبل، این تک‌فردها بودند که در سنتی سر بر می‌آوردند و بر آن چیزی می‌افزودند یا احیائش می-کردند و یا فرهنگ و تمدنی تازه را راه می‌گشودند. با غنی و گسترده‌شدن میراث بشری، به مرور نقش تک-نخبگان و تک-آفرینندگان کمتر و کمتر شد و گروه‌ها و جمع‌ها و جمعیت‌ها به میدان آمدند و میدان‌داری کردند. گو این که همچنان، محور این گروه‌ها و موتور محرک و پیش‌برندۀ آنها همان افراد خلاق و مصمم بودند. با این تفاوت که در قرون اخیر دیگر افراد نمی‌توانند به تنهایی راه تازه بگشایند و بی انضباط و سازمان کاری به سامان نمی‌شود و به پیش نمی‌رود.

قاعدتاً شعارهای عجیب و غریبی بر زبان نمی‌آورده است و رویاهایش هم تا دور دست‌ها نمی‌رفته است. زنده در دقیقۀ اکنون، صبح به اتاق کاری می‌رسانده است خود را که به همکاری کسانی چون خود کاری معین را انجام بدهد. تنفس در افقِ اکنون کافی بوده است برای این که اقدامات روزمره و عادی او و همراهانش انسجام داشته باشد و به پایه‌ریزی ایرانِ نو بینجامد.

توران میرهادی از ادارۀ دبستان و مدرسه به ایدۀ فرهنگنامه کودکان و نوجوانان می‌رسد و سرانجام آن را عملی می‌کند بدون آن که افراد زیادی از عموم مردم یا نخبگان قدر کار او و همکارانش را ببینند و به زبان آورند و یا به یاریش بشتابند. و تا بود، هر روز را به انجام جمعی این ایده کوشید. آن هم در جمعی حتماً منزه و پاکیزه و بی‌اعتنا به هر چیزی جز کار درست؛ هم علمی و هم به زبانی پاکیزه. اثری که معیار خواهد ماند.

در زمانۀ فخرفروشی‌ها، توران میرهادی و همکارانش فخرآفرین بودند و خواهند بود در حالی که بر انجام درست کار خود تمرکز داشته و خواهند داشت. و در روزگار کلان‌شعارها و کلان‌وعده‌ها، از جمله برای ادارۀ کل عالم و آدم، از سوی بسیاری از مدعیان در بسیاری از نقاط جهان، توران میرهادی‌ها بی هیچ شعار و وعده‌ای، بی‌سر و صدا، و با پافشاری و تداوم در اقداماتی به ظاهر خُرد در کار ساختن بنیادهای آینده هستند. و بی‌تردید، آینده از آنِ آنانی است که می‌سازند و می‌آفرینند. جهت حرکت آیندگان را آفرینندگان معلوم می‌کنند. در حالی که ایده ها و اقدامات بسیاری از مدعیان ادارۀ جهان به ویرانی آن می انجامد؛ چه فرهنگ و تمدن خودشان و چه سرزمین و اقتصاد دیگر کشورها و حتی دیگر قاره ها.