همسایه فارس زبانی که به عربستان سعودی پناه برده است!

در چند سال گذشته، مجموعه ای از رویدادهای متعدد و در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در ورابط دو کشور همسایه ایران و تاجیکستان، نشان دهنده و حاکی از سردی تدریجی روابط میان دو کشوری است که از سابقه تمدنی و تاریخی و فرهنگی غنی و مشترکی برخوردار هستند. نکته جالب آنکه دوری تاجیکستان از ایران، منجر به نزدیکی هر چه بیشتر این کشور به عربستان سعودی، یعنی رقیب اصلی منطقه ای ایران شده است.

به گزارش «تابناک»؛ در هفته گذشته، یکی از مراکز تجاری و فرهنگی مهم ایران در استان سغد در شمال تاجیکستان بسته شد. همه شواهد حاکی از آن است که این اقدام به واسطه فشارها و دستورهای مقامات ارشد تاجیک بوده است. در همین حال، اقدامات همزمانی در تاجیکستان و در حوزه فرهنگی برای ممنوعیت انتشار و ترویج آثار امام خیمنی و سایر علما و متفکران ایرانی شروع شده است.

مرکز فرهنگی ایران در جخند که بیش از هر چیز به واسطه کتابخانه غنی خود و دسترسی های آنلاین در این شهر مشهور بوده است، حمایت های فرهنگی از نویسندگان محلی و انتشار و ترویج آثار رسمی و سازماندهی شده ای در رابطه با ایران و زندگی در ایران برای جوانان تاجیک داشته است.

هنوز هیچ توضیح رسمی از سوی مقامات تاجیک در رابطه با این اقدامات ـ که نشان از سردی سخت روابط میان دو کشور با تمدن مشابه و تاریخ تقریبا یکسان است ـ داده نشده، ولی این اتفاق، تنها بخشی از سلسله رویدادهایی است که از چند سال قبل در حال رقم خوردن است و دوری هر چه بیشتر این دو کشور از هم را ناشی شده است.

یکی از مهمترین مسائلی که منجر به این سردی روابط شده، موضوع دارایی های بابک زنجانی است که زمانی در کشور تاجیکستان کسب و کار گسترده ای از بانک و خط هوایی گرفته تا سرویس حمل و نقل تاکسی و ترمینال اتوبوس را اداره می کرد. زمانی که زنجانی به خاطر اقدامات خود در دوره تحریم با شکایت از سوی وزارت نفت روبه رو شده و کار او به دادگاه کشید، اسنادی را نشان داد که حاکی از سپرده کردن بسیاری از دارایی های خود در بانک ملی تاجیکستان بود؛ ادعایی که دوشنبه قویا آن را تکذیب کرد. تقریبا تمامی اموال وی در تاجیکستان مصادره شد که خشم ایران را از این ماجرا به همراه داشت.

در یک اتفاق دیگر در دسامبر سال 2015 تهران میزبان رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، محی الدین کبیری و رهبر اپوزیسیون این کشور در بیست و نهمین کنفرانس وحدت اسلامی بود. این حزب پیش از این، به کودتا در تاجیکستان متهم و البته این ادعا و اتهام از سوی کبیری رد و انکار شده بود. این دیدار و حضور کبیری در تهران با اعتراض رسمی وزارت خارجه تاجیکستان مواجه شد.

چندی پس از این اتفاق، اداره گمرکات تاجیکستان، اقدام به وضع محدودیت های بسیاری بر واردات کالاهای ایرانی کرد و ورود چای، صادرات مرغ و برخی دیگر از کالاهای ایران به این بهانه که کیفیت لازم را ندارند، از ایران ممنوع و در جولای 2016 دفتر کمیته امداد امام خمینی در تاجیکستان بسته شد.

وزارت امور خارجه تاجیکستان همچنان به اقدام برای تسریع صدور ویزا در فرودگاه های خود برای اتباع کشورهای خارجی ادامه می دهد؛ اما اکنون ایران نیز در کنار کشورهایی مانند افغانستان، عراق و سوریه قرار گرفته است که اتباع آنها قادر به دریافت ویزا با تسهیلات تعیین شده نیستند و خارج از این فهرست قرار گرفته اند.

این همه نشان از آن دارد که طی چند سال گذشته، روابط میان ایران و تاجیکستان، با فرهنگ، تاریخ، زبان و تمدن مشترک به شدت رو به سردی گذاشته و جالب تر آنکه در حین این سردی روابط بین دو کشور، تاجیکستان همه آنچه با ایران خراب کرده را با اشتیاق با عربستان سعودی در حال ساختن است.

این موضوع به ویژه در حوزه حمایت های مالی قابل رویت است و در تنها در یک مورد در ماه می سال جاری میلادی عربستان سعودی سرمایه ای بالغ بر 35 میلیون دلار برای ساخت سی مدرسه و مؤسسه آموزشی در استان های مختلف تاجیکستان اختصاص داده است.

همچنین سرمایه گذاری های اقتصادی عربستان در تاجیکستان نیز در حال رقم خوردن است و دو کشور در حال مذاکره برای سرمایه گذاری سعودی ها در یکی از بزرگترین پروژه های سد سازی در تاجیکستان هستند.

تبعات این نزدیکی به عربستان به لحاظ سیاست های منطقه را می توان به خوبی در اجلاس ها و نشست های کارگروه های سازمان همکاری شانگهای دید که اکنون تاجیکستان به یکی از فعال ترین و مهمترین مخالفان برای پیوستن ایران به این سازمان تبدیل شده است.

این در حالی است که قطعا دور شدن یکی از مهمترین همسایگان ایران که از تاریخ و فرهنگ و تمدن مشترک با ایران برخوردار است و نزدیک شدن این کشور به اصلی ترین رقیب منطقه ای ایران، می تواند تبعاتی بیشتر و حساس تر از این در پی داشته باشد.