قانون درباره «دفاع از حیثیت افراد» چه تمهیداتی در نظر گرفته است؟

به گزارش «تابناک»؛ در ماده ۶۰۸ این قانون مقرر شده، «مجازات توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد تا ۷۴ ضربه شلاق یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود». با دقت در مفاد این ماده مشخص می‌شود که جرم توهین می‌تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی اشارات مختلف دست و چشم و نظایر آن باشد؛ بنابراین اعمالی مانند انداختن آب دهان روی دیگران، هُل دادن تحقیرآمیز دیگری یا برداشتن خشونت‌آمیز کلاه یا روسری از سر شخصی محترم و پرتاب کردن آن به زمین با توجه به اینکه عرفاً باعث تحقیر شخص است، می‌تواند توهین کیفری محسوب شود.

باید توجه داشت که توهین ممکن است، حضوری یا غیابی باشد. در واقع لازم نیست حتماً حضوراً شخص مورد توهین قرار بگیرد بلکه اگر یک نفر فردی دیگر را در غیاب او مورد توهین قرار دهد، مرتکب جرم موضوع این ماده شده است که راست یا دروغ بودن نسبت‌ها شرط نیست و عمده مطلب این است که گفتار یا رفتار در نظر عُرف وهن‌آور و سبک‌کننده باشد. نکته دیگری که در مورد این جُرم حائز اهمیت بوده این است که توهین باید نسبت به افراد حقیقی باشد و در رابطه با اشخاص حقوقی مانند ادارات قابل تحقق نیست، که دیوان عالی کشور در این رابطه چنین اظهار نظر کرده؛ «طرف اهانت باید شخص معینی باشد و اهانت به یک اداره یا دستگاه مشمول این ماده نیست».

در صورت وقوع جرم توهین، قربانی یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده، باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که توهین کرده به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود، موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند. درباره جرایم توهین و هتک حرمت، افترا و قذف، باید گفت که این جرایم با حیثیت افراد در ارتباط هستند، در قانون مجازات اسلامی افترا عبارت است از اینکه انسان جرمی را به کسی نسبت دهد، بدون آنکه قادر به اثبات آن باشد؛ پس اگر کسی جرمی را به کسی نسبت دهد، متهم به افترا می‌شود، اما اگر کسی مطلب کذبی را به دیگری نسبت داد، متهم به نشر اکاذیب می‌شود.

توهین به مقامات یکی ‌از مصادیق مشدد این جرم است و طبیعتاً هر آنچه شخصی که به او توهین می‌شود از شأن و مقام اجتماعی بالاتری برخوردار باشد، جرم بزرگ‌تری محسوب می‌شود. به همین دلیل، توهین به مقامات دولتی دارای مجازاتی سنگین‌تر نسبت به افراد عادی است. با توجه به آنچه کارشناسان مورد تأکید قرار دادند، باید گفت یکی ‌از رسالت‌های مهم علم حقوق، وضع قوانین و حفظ اخلاق در جامعه است، احترام گذاشتن به دیگران در گفتار و کردار، یکی ‌از بالاترین ارزش‌های اخلاقی بوده که قانون‌گذار نیز در این زمینه وارد عمل شده است.

در شرع مقدس اسلام یکی‌ از اموری که بسیار مورد تأکید و سفارش قرار گرفته، حفظ آبروی دیگران است و این موضوع تا آن حد اهمیت دارد که در برخی موارد حفظ آبروی دیگران حتی مهم‌تر از حفظ جان آنان است، در قانون مجازات اسلامی بر همین مبنا جرم توهین پیش‌بینی شده و برای کسی‌که مرتکب آن می‌شود، مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است.