فرصت دوران خدمت وظیفه عمومی نیز برای جوانان و کشور در وهله نخست، در پاسداری از مرز‌ها و توانمندی‌های دفاعی و در مرحله بعد برای تربیت و شکوفایی نسل جوان و آینده‌ساز کشور، فرصتی ذی‌قیمت خواهد بود.
رویکرد "مهارت‌آموزی" نیرو‌های وظیفه برای هدایت این ظرفیت بزرگ به‌سمت توسعه اشتغال‌زایی و کسب‌وکار جوانان برای آینده، از اهداف و مأموریت‌های "قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه نیرو‌های مسلح" محسوب می‌شود.
این قرارگاه در سال ۹۶ پس از ابلاغ فرمانده معظم کل قوا و دستورات رئیس ستادکل نیرو‌های مسلح، تشکیل و بنا شد با مشارکت حداکثری نیرو‌های مسلح، دستگاه‌ها و نهاد‌های کشوری، حرکت بسیجی و انقلابی در راستای مهارت‌آموزی تمام سربازان انجام شود.
اخیراً در تسنیم در قالب نشستی میزبان "سردار موسی کمالی؛ مشاور عالی قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه ستادکل نیرو‌های مسلح" بودیم؛ سردار کمالی در این نشست با سعه صدر، پاسخگوی سؤالات ما درباره ابعاد اجرای طرح مهارت‌آموزی نیرو‌های وظیفه در سطح کشور بود.
اهداف تشکیل قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه، تسهیلات ویژه درنظر گرفته‌شده برای سربازان وظیفه در این طرح، تعامل این قرارگاه با سایر ارگان‌ها و نهاد‌های کشوری و دولتی، اقدمات صورت‌گرفته و مؤثر این قرارگاه از زمان تشکیل تاکنون از جمله مباحث مطرح‌شده در این گفتگو بود.
بخش نخست این گفتگو با عنوان "ارائه تسهیلات ویژه ستادکل نیرو‌های مسلح به سربازان از طریق سامانه‌های "سرباز ماهر و ماهرسان"/ مهارت‌آموزی ۱۰۰ درصدی نیرو‌های وظیفه تا ۱۴۰۱" منتشر شد، در ادامه بخش دوم و پایانی این گفتگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
اشاره کردید که قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه با ۲۶ سازمان، وزارتخانه و نهاد تفاهم‌نامه امضا کرده است؛ آیا همان دوره‌ها و طرح دروسی که به‌طور مثال سازمان فنی و حرفه‌ای برای عموم مردم برگزار می‌کند، در مهارت‌آموزی سربازان نیز گنجانده شده یا اینکه نوع مهارت و تعداد ساعت مهارت‌آموزی ارائه‌شده به سربازان، متفاوت‌تر از مهارت‌آموزی‌هایی است که به عموم مردم ارائه می‌شود؟
ما برای انجام این کار بررسی‌هایی را انجام دادیم و مهارت‌های موجود در کشور را جمع‌آوری کردیم، بالغ بر پنج تا ۶ هزار مهارت توسط قرارگاه مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه احصاء شد سپس مهارت‌های موجود داخل نیرو‌های مسلح نیز جمع‌آوری شد سپس تعداد این مهارتها پس از غربالگری به ۵۱۲ نوع مهارت رسید.
پس از احصاء این ۵۱۲ مهارت سراغ استانداران رفتیم و از آنها پرسیدیم که در استان‌های آنها چه مهارت‌هایی اولویت، آینده و بازار کار دارد و جزو بومی همان استان است، به طور مثال نمی‌توانیم به سربازان بومی استان کرمان، ماهی‌گیری آموزش دهیم و باید این مهارت را به سربازان استان‌هایی همچون هرمزگان و شمال کشور فرادهیم یا اینکه نمی‌توانیم به سربازان بومی استان گیلان، کشت زعفران را بیاموزیم و باید به آنها کشت مواد غذایی همچون برنج و چای را آموزش دهیم؛ بنابراین مهارتها را به سه دسته طلایی، نقره‌ای و برنزی (بومی) تقسیم‌بندی کردیم، ظرفیت آموزش مهارت‌های طلایی در تمام کشور وجود دارد، مهارت‌های نقره‌ای نیز در ۱۴ تا ۱۵ استان کشور ظرفیت آموزش دارند و مهارت‌های برنزی (بومی) نیز مختص بومی یک یا چند استان است و در نهایت اولویت را با سازمان‌ها و نهاد‌های آموزش‌دهنده قرار دادیم و گفتیم در وهله نخست مهارتها باید منطبق با نیاز هر استان باشد، دوم اینکه امکانات یگان و سازمان‌های مذکور مطابق با آموزش مهارتها باشد و سوم اینکه انگیزه فرد را نیز مدنظر قرار دادیم، ما نمی‌توانیم فرد را مجبور به یک فراگیری یک آموزش خاص کنیم.
آیا مدرک و رشته تحصیلی سربازان نیز در نوع مهارت‌های ارائه شده دخیل است؟
ما سربازان را به دو گروه تقسیم کردیم؛ یک گروه مانند پزشکان یا برخی از مهندسان دارای مدرک کارشناسی ارشد از جمله افرادی هستند که مدرک آنها، مُبین یک نوع مهارت است، برخی از افراد دیپلم نیز زیردیپلم هستند، این افراد نیز تقسیم‌بندی شده‌اند یعنی آن دسته از سربازانی که دارای مدرک فنی و حرفه‌ای نیز هستند، احصاء شده‌اند.
افرادی دارای مدرک را نیز تقسیم‌بندی کرده و لحاظ کردیم که آیا این افراد در زمان ورود به خدمت در نیرو‌های مسلح در همان شغل خود به‌کارگیری شده‌اند یا خیر، به طور مثال فردی دارای مدرک دانشگاهی در حوزه مکانیک است و اکنون نیز در زمان خدمت در همان رشته مکانیک فعالیت می‌کند، اما ممکن است همان فرد دارای مدرک مکانیک در حوزه اداری در نیرو‌های مسلح مشغول گذراندن دوره خدمت است.
راه‌اندازی حدود ۵ هزار محیط واقعی کار در نیرو‌های مسلح
موضوعی را تحت عنوان "محیط واقعی کار" یا به قول معروف همان "استاد شاگردی" پیگیری کرده‌ایم، یعنی فردی در تعمیرگاهی کار می‌کند و پس از گذراندن دوره آموزشی و امتحان دادن، موفق به دریافت گواهینامه می‌شود، ما در نیرو‌های مسلح این موضوع را جاری کرده و به رسمیت شناختیم، تاکنون حدود پنج هزار محیط واقعی کار را در نیرو‌های مسلح راه‌اندازی کردیم، این محیط‌ها داخل محیط پادگان‌ها طراحی شده‌اند، به طور مثال تعمیرگاهی در یک پادگان وجود دارد و از سازمان فنی و حرفه‌ای خواسته‌ایم این تعمیرگاه، استاد و امکانات را بر اساس استاندار‌های خودش بررسی کند لذا اگر سربازی در این تعمیرگاه یک سال کار عملی کرد، پس از اخذ امتحان و کسب نمره حد نصاب، موفق به اعطاء گواهینامه از سازمان فنی و حرفه‌ای خواهد شد.
برنامه ما این است که این محیط‌های واقعی کار یا استاد شاگردی را تا پایان سال به عدد ۱۰ هزار برسانیم بنابراین سربازانی که در این محیط‌ها آموزش می‌بینند، با فرآیند مذکور، موفق به اخذ مدرک می‌شوند، سربازانی که هم پیش از ورود به خدمت از دانشگاه‌ها، مدارس و دیگر سازمان‌ها موفق به اخذ مدارک شده‌اند، آموزش‌های تخصصی خواهند دید البته به طور مثال به سربازی که در دانشگاه شریف تحصیل کرده نمی‌توان با ۵۰ تا ۱۰۰ ساعت، مهارتی آموخت، درباره این نوع از سربازان سراغ وزارت علوم رفتیم، وزارت علوم ۲۶ مهارت مانند حل مسئله، گفتمان‌سازی و تعامل را طراحی کرده است و خود دانشگاه‌هایی مانند شریف، تهران و امیرکبیر در حال برنامه‌ریزی برای ارائه این مهارتها و ما نیز با همکاری آنها در حاال ارائه چنین مهارت‌هایی هستیم.
تربیت بیش از ۱۵۰۰ کادر و سرباز برای بهره‌گیری در بحث مهارت‌آموزی
آیا این امکان وجود دارد که از ظرفیت چنین افرادی (سربازانی که در دانشگاه‌های برتر کشور تحصیل کرده‌اند) برای آموزش و تدریس به سایر سربازان استفاده کرد؟
از این دسته از سربازان در کلاس‌های استاد ــ شاگردی استفاده خواهیم کرد، از طرفی دیگر ممکن است به طور مثال وزارت ورزش و جوانان که مأموریت دارد گروهی را برای ما آموزش دهد، اعلام کند قادر به اعزام مربی در برخی از نقاط مرزی یا امنیتی نیست که به وزارت ورزش و جوانان این دسته از سربازان را معرفی می‌کنیم، در همین راستا تفاهم‌نامه با وزارت‌خانه‌های مختلف امضاء کردیم و تاکنون بیش از هزار و ۵۰۰ استاد از کادر و سرباز توسط این نهاد‌ها تربیت شده و ما آنها را برای آموزش به سایر سربازان در استان‌های کشور پخش کردیم و بنا داریم این تعداد را به سه هزار نفر برسانیم یعنی بنا داریم که اساتید از نیرو‌های مسلح (کادر یا سرباز) باشند و فقط عناوین و استاندار‌های مهارت از طرف نهاد‌های مربوطه ارائه شود.
ارائه مهارت‌های تخصصی و عمومی به سربازان حدوداً چقدر زمان می‌برد و آیا زمان کافی در طول دوران خدمت برای فراگیری این مهارتها وجود دارد تا سرباز مهارت را به طور کامل فرا بگیرد؟
مهارتها استاندارد است؛ یک مهارت نیاز به ۱۵۰ ساعت آموزش و مهارت دیگر نیاز آموزش‌های با ساعاتی کمتر و بیشتر دارد، در برخی از مهارتها، سازمان‌های گواهی‌دهنده، اعلام میکنند که سرباز را پس از اخذ آموزش‌های لازم، به عنوان ماهر درجه دو یا سه می‌شناسد البته فرد می‌تواند در ادامه و پس از سربازی مهارت درجه یک را فرابگیرد.
به طور مثال هر کدام از مهارت‌های مانند مکانیک خودرو، پرورش گیاهان و کشت محصولات گلخانه‌ای میزان زمان خاصی را برای آموزش می‌طلبد، این نکته حائز اهمیت است که ما سربازان را آموزش نمی‌دهیم برخی گمان میکنند که ما به کار دیگران ورود پیدا کردیم، خیر اینگونه نیست، ما بستر لازم اعم کلاس، استاد و ... را فراهم می‌کنیم و در نهایت گواهی نیز توسط سازمان مربوطه به سرباز اعطاء خواهد شد.
برخی از مهارتها مانند امداد و نجات نیاز به استمرار آموزش یا فعالیت فرد امدادگر در محیط واقعی حوادث دارد و ممکن است برخی از مهارتها در صورت عدم استمرار آموزش و کار عملی به فراموشی سپرده شود؛ آیا برنامه‌ریزی خاصی برای زمان ارائه آموزش‌ها در طول دو سال خدمت سربازی و ارائه مستمر آموزش‌ها صورت گرفته است؟
حدود ۱۵ درصد سربازان در همان روز‌های نخست ورود به خدمت موفق به اخذ گواهینامه می‌شوند
سرباز پس از ورود به پارگان توسط ما مورد غربالگری گفتاری و عملی قرار می‌گیرد یعنی اینکه به هر سرباز در بدو ورود به پادگان (دوره بدو خدمت) می‌گوییم که مهارت‌های خود را ذکر کنند، سپس در همان روز‌های نخست ورود سرباز به پادگان، ضمن هماهنگی با سازمان‌های مربوطه از سرباز آزمون گرفته می‌شود، به طور مثال وزارت کشاورزی یا سازمان فنی و حرفه‌ای از سربازان آزمون می‌گیرند البته برخی از سربازان پیش از ورود به خدمت، ضمن ثبت‌نام در سامانه "سرباز ماهر" موفق به اخذ گواهینامه شده بودند، حدود ۱۵ درصد از سربازان نیز در همان روز‌های نخست ورود به خدمت، موفق به اخذ گواهینامه می‌شوند.
برخی از سربازان نیز با توجه به مدرک همچون پزشکی و دندانپزشک، مهارت‌های ۲۶ گانه مانند حل مسئله، گفتمان‌سازی و تعامل را فرا می‌گیرند.
در بحث آموزش عمومی نیز در موضوعاتی همچون امداد و نجات، افراد آموزش دیده در وهله نخست به عنوان یک نیروی امدادگر شناخته می‌شوند سپس می‌تواند خودش مدارج را ارتقاء دهد و آموزش‌های تخصصی را در حوزه امداد و نجات فرا بگیرد.
درباره سامانه "سرباز ماهر" کمی بیشتر توضیح دهید، مزایای ثبت‌نام در این سامانه چیست؟
گفتیم که افراد از سن ۱۵ سالگی می‌توانند در سایت سرباز ماهر ثبت‌نام کنند، این ثبت‌نام به دو دلیل صورت می‌گیرد، نخست اینکه در صورت داشتن مهارت، آن مهارت را در این سایت ثبت و درج کنند، دوم اینکه با توجه به مشاوره و اطلاعات موجود، مسیر مهارت‌آموزی آنها مشخص شود.
مشخصات افراد ثبت‌نام کرده پس از رسیدن به سن ۱۸ سال، در صورت ورود به دانشگاه در این سامانه باقی خواهند ماند، برخی از افراد ثبت‌نام کرده در سایت سرباز ماهر نیز پس از ورود به سن ۱۸ سالگی به ما اعلام میکنند که برگ اعزام به خدمت را دریافت کرده و در شرف ورود به خدمت هستند که ما امتیازات مهارت آنها را ثبت و محاسبه می‌کنیم و در صورت کسب امتیاز لازم، از وی می‌پرسیم که به چه مشوقی قبل یا حین خدمت نیاز دارید؟
مشوق‌های جذاب برای حین و قبل خدمت سربازی
به طور مثال این فرد می‌گوید که تمایل دارد سازمان محل خدمت خود اعم از ارتش، سپاه یا نیروی انتظامی را انتخاب کند یا اینکه می‌گوید تمایل دارد در شهر خود خدمت کند یا می‌گوید در حین خدمت تمایل به استفاده از درجه بالاتر یا مرخصی تشویقی دارد، کل مشوق‌ها ۳۴ عدد است که افراد مذکور از حدود ۲۲ مشوق حین و قبل از خدمت می‌توانند استفاده کنند و مابقی مشوق‌ها مربوط به بعد خدمت است.
البته امکان دارد که فرد بگوید تمایل دارد از مشوق‌ها بعد از خدمت بهره ببرد بنابراین ورود به سامانه سرباز ماهر به این فرد کمک می‌کند، این سربازان توسط رصد شده و بعد از خدمت اسم آنها در سامانه دیگری تحت عنوان "ماهرسان" ثبت می‌شود، سرباز دو سال پس از خدمت می‌توانند با کدملی به سامانه ماهرسان ورود پیدا کنند یا اینکه دیگر از سامانه ماهرسان استفاده نکنند.
هر سرباز از چند مشوق می‌تواند استفاده کند؟
هر سرباز تنها قادر به استفاده یکی از مشوق‌های قبل و حین خدمت هستند همچنین از یکی از مشوق‌های بعد خدمت نیز می‌توانند استفاده کنند.
هر فرد در صورت رسیدن به چه میزان امتیازی، قادر به استفاده از مشوق‌ها خواهند بود؟
هر سرباز باید حداقل ۵۱ امتیاز از ۱۰۰ امتیاز را کسب کرده باشد البته مشوق‌های دیگری نیز همچون توجیه یا بخشش غیبت برای این افراد وجود دارد این نکته حائز اهمیت است که حداکثر بخشودگی برای اضافه خدمت ۶ ماه است.
راستی‌آزمایی امتیازات در سامانه سربازماهر به چه صورت انجام می‌شود؟
بر اساس اسناد ارائه شده توسط افراد، این راستی‌آزمایی صورت می‌گیرد، به طور مثال فرد گواهینامه از وزارت ورزش، کار، فنی‌حرفه‌ای، جهاد کشاورزی و ... را باید ارائه کنند.
برای آن دسته از افرادی که به صورت تجربی آموزش دیده‌اند، اما فاقد گواهینامه از ارگان‌های مربوط هستند، چگونه امتیاز محاسبه خواهد شد؟
این افراد در همان بدو خدمت، در غربالگری اولیه شرکت میکنند.
افراد حداکثر تا چند وقت پیش از اعزام به خدمت باید در سایت سربازماهر ثبت‌نام کنند تا بتوانند از مشوق‌های درنظر گرفته شده بهره‌مند شوند؟
حداکثر یک ماه پیش از اعزام به خدمت باید در سایت ثبت‌نام کنند، برخی از افراد گلایه‌مند هستند که نمی‌توانند در سامانه ثبت‌نام کنند وقتی علت را جویا می‌شویم، می‌بینیم که این افراد چند روز قبل از خدمت (پیش از یک ماه) در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و دیگر امکان ثبت‌نام آنها وجود ندارد، این سامانه هنوز به سامانه وظیفه عمومی لینک نیست البته در پی لینک شدن آن هستیم.
برخی از یگانها، آموزش‌های تخصصی نیرو‌های مسلح را به سرباز ارائه می‌دهند، آموزش‌های ارائه شده تحت عنوان مهارت‌آموزی با آموزش‌های تخصصی به سربازها توسط نیرو‌های مسلح، منافاتی پیدا نمی‌کند؟
آموزش‌های نظامی و امنیتی به صورت جداگانه ارائه می‌شود و برای آنها سین و برنامه وجود دارد، آموزش‌های تحت عنوان مهارت‌آموزی، فنی، حرفه‌ای و توامندسازی نیز در قالبی جدا تعریف شده است.
خدمت اجباری در اکثر کشورهای دنیا وجود ندارد و از سربازان حرفه ای استفاده میکنند ؛ مطرح شدن چنین طرحهایی واقعا مشوق است ؟؟! 