هیچ فرد، گروه، جامعه و کشوری بدون داشتن امنیت خاطر و ارامش در اینده، امکان توسعه مطلوب و بهینه نخواهد داشت. پیشران توسعه کشورها ایجاد بستر لازم توسط دولت ها برای خلق اطمینان جمعی و همچنین توانایی و مهارت آنها همراه با اراده و برنامه در تولید و تقویت ارامش و امید برای اینده است. از میان انبوه تقاضا ها و اولویت های جمعی، داشتن اینده ای مطمئن، ارامش بخش و معنا دار است که میتواند در یک‌جامعه امید مشترک، انگیزه مشترک و انرژی مشترک برای توسعه و پیشرفت ایجاد نماید.
بیمه عمر به عنوان کلیدی ترین رکن اطمینان دهی و ارامش بخشی برای اینده احاد مردم در کشورهای جهان شناخته می شود. مقایسة سرانة حق بیمة تولیدی در جهان و ایران به وضوح اختلاف قابل توجه صنعت بیمة ایران را با میانگین جهانی نشان می‌دهد. گرچه در سراسر جهان حق بیمة زندگی به طور قابل توجهی بیشتر از حق بیمه‌های غیر زندگی است، این نسبت در ایران برعکس است. علاوه بر این، حق بیمة زندگی سرانه در جهان حدود 20 برابر بیشتر از ایران در سال 2018 بود.
امروزه بیمة عمر به یکی از بزرگ‌ترین صنایع سودآور در جهان تبدیل شده است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که متوسط رشد سالانة حق بیمة عمر در سراسر جهان به طور قابل توجهی بیشتر از رشد سالانه در یک دهة گذشته است. عمده رشد تولید بیمة عمر در آینده در کشورهای در حال توسعه رخ خواهد داد.
بر اساس آمارهای به دست آمده، به نظر می‌رسد کشور چین به تنهایی درصد قابل ملاحظه ای از رشد صنعت بیمة عمر را در سال‌های آتی به خود اختصاص می دهد. در مناطق مختلف جهان، الگوی بیمه‌های عمر بسیار متفاوت است. در حالی که در بعضی از مناطق جهان، بیشترین حق بیمة تولیدی مربوط به بخش "دریافتی ماهانه و یکجا" است، در تعدادی دیگر از کشورها تمرکز بیشتر بر "بیمة عمر گروهی" است.
بیمه عمر که در ایران از ضریب نفوذ پائینی برخوردار است در کشورهای توسعه یافته به عنوان امری کاملا بدیهی و مسلم شناخته می شود که نشان دهنده آینده‌نگری در دوران جوانی ومیانسالی با هر درآمدی هر چند اندک برای داشتن آینده ای مطمئن می باشد.
بیمه عمر نوعی توافق است که افراد را با پرداخت هزینه‌ای ماهیانه/سالیانه تحت پوشش انواع موارد بیمه‌ای و سلامت قرار می‌دهد. هدف اصلی این بیمه ایجاد اطمینان و آرامش در بازه‌های زمانی مختلف زندگی است. توجه به کهنسالی و مشکلات آن دوران، موضوعی بسیار جدی در سراسر دنیا اما نسبتا مغفول درایران است. دورانی که عموم مردم تقریبا یک سوم عمرخود را در آن سپری نموده و همواره دغدغه معیشتی، بخشی از آن است.
در کشورهای توسعه‌یافته با نرخ بالای امید به زنگی که اقشار مختلف جامعه از کمیت و کیفیت قابل قبولی از زندگی برخوردارند، ضریب نفوذ بیمه (نسبت حق‌بیمه به تولید ناخالص داخلی) بین ۷ تا ۱۲ درصد است. در ایران ضریب نفوذ بیمه حدود ۲ درصد است که با میانگین جهانی فاصله دارد. این مقایسه در بخش بیمه عمر نیز گواه این مدعاست که سطح توسعه کشورها و نیز درآمد سرانه رابطه مستقیمی با میزان استفاده از انواع بیمه‌ها دارد.
متغیر های فردی مانند وضعیت تأهل، وضعیت شغلی، میزان درآمد، سن و میزان آشنایی فرد با بیمه عمر، مؤثرترین عوامل در خرید بیمه عمر شناسایی شده‌اند. اولین دلیل عدم استقبال مردم از بیمه عمر، فقدان اطلاع‌رسانی و آموزش صحیح و مناسب است.
رشد پایین درآمد و البته تورم بالا از عواملی هستند که باعث می‌شوند؛ مردم کمتر به فکر خرید بیمه عمر باشند. مشکلات مالی باعث می‌شوند مردم بیشتر زمان حال را در نظر بگیرند نه آینده و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بیمه عمر، آینده نگریست. اثربخشی سرمایه‌گذاری بیمه عمر، طولانی‌مدت است و صبر بیشتری می‌طلبد، در حالی که شرایط بد اقتصادی باعث می‌شود افراد دنبال سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت با بازده سریع باشند.
بسیاری از مردم باور دارند تا سازمان تأمین اجتماعی و خدمات درمانی و صندوق‌های بازنشستگی هستند، دلیلی وجود ندارد که سراغ بیمه عمر بروند. اگرچه وجود این نوع سازمان ها ضروری است ولی تورم و مشکلات مالی اینگونه سازمان ها موجب می شود تا مستمری پرداختی این سازمان‌ها، کفاف امرارمعاش افراد را ندهد. لذا وجود یک بیمه‌نامه مکمل عمر و پس‌انداز ضروری است تا بتوان از مزایای سرمایه‌گذاری و حتی مستمری آن استفاده کرد.
از عوامل دیگری که باعث می‌شود بیمه عمر از رشد قابل توجهی برخوردار نباشد، عدم اطمینان مردم به شرکت‌های بیمه است. نگرانی در خصوص تضمین بازپرداخت پول و سرمایه در زمان مقرر و یا عمل به تعهدات توسط شرکت‌های بیمه از دیگر عوامل بازدارنده دررشد بیمه عمر است.
مقایسه بانک و بیمه یکی دیگر از چالش‌های عدم رغبت مردم به بیمه عمراست. اکثر مردم سوددهی بانک را به بیمه ترجیح می‌دهند، چراکه معتقدند بانک‌ها به صورت ماهیانه سود بیشتری داده و قابلیت نقد‌شوندگی بالاتری هم دارند. اما بر خلاف بانک که نیاز به سپرده گذاری با مبالغ قابل ملاحظه برای دریافت سود دارد در بیمه عمر مردم می‌توانند با پس‌اندازهای کم در طولانی مدت، هم تحت پوشش بیمه‌ای سلامت و درمان قرار گیرند و هم در آینده مبلغ قابل توجهی را چه به صورت یکجا و چه به صورت مستمری دریافت کنند.
با توجه به واقعیت های موجود در کشور و ظرفیت های بیمه عمر به عنوان مکمل سازمان های حمایتی، رفاهی، خدماتی و بازنشستگی در اطمینان دهی و ارامش بخشی به احاد مردم در اینده، ایجاب می نماید اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و همچنین برنامه ریزی هدفمند برای توسعه پوشش بیمه عمر در ایران مورد توجه ویژه قرار گیرد. اطمینان از برخورداری از معیشت قابل قبول در اینده و فقدان نگرانی از وضعیت زندگی در کهن سالی که می تواند با بهره مندی از بیمه عمر حاصل شود، امکان خلق امید و انرژی مشترک در جامعه ایران را برای توسعه و پیشرفت فراهم می نماید.
*رئیس هیئت مدیره بیمه سرمد
