به گزارش تابناک به نقل از همشهری آنلاین، شاید خاویار ایرانی از معدود محصولاتی باشد که در دنیا برند آن تقلب می‌شود. به این معنی که گاهی اوقات رقبا خاویار را با برند ایرانی راهی بازارهای جهانی می‌کنند. خاویار ایرانی از آن جهت قابل اهمیت است که متعلق به ماهی "بلوگا"ست و کیفیت آن در سطح دنیا از نظر طعم و شکل درجه یک است.
با این حال چینی‌ها در تولید و فروش خاویار در دنیا رتبه اول را دارند. اما خاویار چینی در دنیا حدود ۴۰۰ یورو و خاویار ایران و روسیه ۱۰۰۰ یورو است که خود نشان‌دهنده کیفیت و برند خاویار کشور در دنیاست.
در گیلان نیز حدود ۲ تن خاویار پرورشی تولید می‌شود که بنا بر آمارهای سازمان شیلات گیلان، در بخش ماهیان خاویاری نیز امسال با رشد ۲۰ درصدی مواجه بودیم.
۵۵ مزرعه پرورش ماهیان خاویاری
مدیرکل شیلات گیلان با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: ۵۵ مزرعه پرورش ماهیان خاویاری در گیلان فعالیت دارند که امسال ۵۵۰۰ کیلوگرم خاویار از این مزارع استحصال شده و در این بخش رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده‌ایم.
عظیم مدبری می‌افزاید: پژوهشکده آبزی پروری در بندرانزلی، موسسه تحقیقات ماهیان خاویاری و موسسه تحقیقات علوم شیلاتی گیلان درباره ماهیان استخوانی و خاویاری دریای خزر به تحقیق و تکثیر مصنوعی گونه‌های بومی می‌پردازند.
وی همچنین درباره وضعیت صادرات خاویار توضیح می‌دهد: حجم صادرات خاویار گیلان ۱۲۰۰ کیلوگرم است و با وجود کم بودن تولید نسبت به دیگر کشورها در کیفیت و برند اول هستیم. اکنون خاویار گیلان به کشورهای فرانسه، آذربایجان، ارمنستان و روسیه صادر می‌شود.
با این حال تولید در داخل و فروش این محصول در بازارهای جهانی مشکلات فراوانی دارد.
مشکلات تولیدکنندگان
بهرام فلاحتکار استاد دانشگاه گیلان وضعیت گیلان را در تولید ماهیان خاویاری نامناسب می‌داند و به همشهری می‌گوید: گیلان چند سال است رتبه اول تولید خاویار کشور را به مازندران واگذار کرده و اگر تلاش نکنیم دیگر استان‌ها نیز گوی سبقت را از ما خواهند ربود. چنانکه اکنون بزرگترین مزرعه ماهیان خاویاری منطقه در ساری قرار دارد و تولید آن هم بسیار بالاست. در حال حاضر بسیاری از کارگاه‌های بازسازی ذخایر ماهی خاویاری وضعیت نامناسبی دارند و حمایتی از آنها نمی‌شود. حتی ممکن است تا یکی دو سال اخیر بسیاری از آنها تعطیل شوند.
به گفته وی، مجموعه تلاشی که اکنون باعث شده صادرات خاویار رونق داشته باشد محصول کار همین کارگاه‌هاست و اگر از آنان حمایت نشود، راندمان پایین تولید ماهی خاویاری در گیلان به صورت دو چندان خودش را نشان می‌دهد.
موانع صادرات به بازارهای جهانی
یک فعال تولیدکننده ماهی خاویاری در گیلان نیز به همشهری می‌گوید: مشکلات تولید و پرورش ماهی در زمان‌های مختلف متفاوت است. در مقطعی کمبود بچه‌ماهی خاویاری وجود داشت و پرورش‌دهندگان متناسب با وسعت مزرعه‌شان بچه‌ماهی دریافت نمی‌کردند. اکنون بخش خصوصی توانمند شده و خودش می‌تواند بچه‌ماهی تولید کند اما مشکلی که الان بر سر راه آنها وجود دارد، بحث فروش است.
محمدحسین طلوعی بیان می‌کند: قیمت ماهی خاویاری با هزینه‌های تولید آن همخوانی ندارد زیرا غذای ماهی گران شده است و عملا تولید، توجیه اقتصادی ندارد. مگر اینکه مرزها باز شوند و گوشت ماهی‌ها صادر شود. در بحث خاویار هم به همین شکل است. چون چینی‌ها در بازار جهانی وارد شده‌اند دیگر فروش خاویار در بازارهای جهانی هم به صرفه نیست. الان تنها گونه ماهی خاویاری ایران که در بازار اروپا خواستار دارد ماهی بلوگا است که چینی‌ها ندارند. چون پرورش این گونه بیش از ۱۰ سال زمان می‌برد و برای تولیدکننده سودی ندارد.
وی در مورد وضعیت کارگاه‌های تولید خاویار هم می‌گوید: اغلب این کارگاه‌ها به سختی کار را ادامه می‌دهند، چون هیچکس نمی‌توانند ماهی‌ها را بفروشد. شیوع کرونا، رکود اقتصادی و افزایش هزینه‌های تولید نیز بار مضاعفی برای تولیدکنندگان شد. در این بین شیلات هم کمکی به تولیدکننده‌ها نکرد.
به گفته‌ی این فعال عرصه آبزی پروری گیلان، وقتی تولیدکننده ضرر کند کار را تعطیل می‌کند و قطعا تولید خاویار از این میزان هم کمتر می‌شود. ما تمام امکاناتی که منجر به افزایش تولید می‌شود را در اختیار داریم اما تنها عاملی که تولید را کاهش می‌دهد گرانی نهاده‌های تولید و به فروش نرفتن تولیدات است.
از دست دادن بازار جهانی
در ادامه سوارزاده صادرکننده خاویار، با اشاره به معضلات صادرات خاویار ایرانی به همشهری می‌گوید: از لحاظ حجم و فروش خاویار چین ۱۰۰ تن خاویار تولید و صادر می‌کند و ایران با ۴ تن صادرات، مقام پانزدهم دنیا را دارد اما از نظر کیفیت خاویار ایران جزو درجه اول هاست.
وی ادامه می‌دهد: به فروش نرفتن خاویار ایران به دلیل تحریم، موجب خراب شدن این محصول می‌شود. چون خاویار را نمی‌شود به شکل فریز درآورد و اگر خراب شود سرمایه تولید کننده از بین می‌رود. قیمت نهاده‌های ماهی با یورو و دلار است و به همین دلیل هزینه تولید ماهی خاویاری و استحصال خاویار از آن، بسیار بالاست. همچنین نبود ارتباط بانکی دیگر مشکل ماست و مشتریان خارجی ما نمی‌توانند برای پرداخت بانکی اقدام کنند. مانع بعدی، عدم ایجاد ال سی است. LC اعتبار اسنادی بین صادرکننده و وارد کننده است که تا حدودی ریسک‌های بین آنان را پوشش می‌دهد. این امر هم چون ارتباطات بانکی نداریم ممکن نیست. از این رو به مشتریان خارجی اعلام می‌کنیم برای خرید از داخل کشور یک نماینده پیدا کرده و به ما پول ریالی بدهند تا ما کالا را برایشان ارسال کنیم.
