فاطمه میر علی محمدی – دانشجوی داروسازی دانشگاه کینگزتون - لندن: نتایج تحقیقات در مورد اثربخشی داروی رمدیسیویر علیرغم ناامیدی اولیه، تا هفته‌های آینده اعلام می‌شود.
به گزارش «تابناک»، پس از ماه‌ها تعطیلی، یکی از بزرگ‌ترین تحقیقات جهانی برای کشف داروی کویید ۱۹ در حال از سرگیری است. طرح موسوم به همبستگی Solidarity که توسط سازمان بهداشت جهانی مدیریت می‌شود، قرار است سه داروی جدید را در بیماران کووید بستری در بیمارستان آزمایش کند: داروی ضد سرطان ایماتینیب imatinib، آنتی بادی اینفلکس مب infliximab که برای بیماری‌های خود ایمنی است و ضد مالاریای آرتسونیت artesunate.
"همبستگی باضافه" SolidarityPlus نام فاز جدید این تحقیقات است. این دارو‌ها به فنلاند به عنوان اولین کشور دارای تائید‌های اخلاقی و نظارتی ارسال شده اند و انتظار می‌رود اولین بیماران به زودی در آنجا پذیرش شوند. بیش از ۴۰ کشور در حال گرفتن تاییدیه‌های اخلاقی و نظارتی هستند و کشور‌های دیگر نیز می‌توانند به زودی به این فاز از تحقیقات ملحق شوند.
هنگامی که برای نخستین بار کار آزمایی اصلی طرح همبستگی در اسفند ۱۳۹۸ شروع شد، تلاشی بود برای آزمایش دارو‌هایی برای درمان این بیماری در ده‌ها کشور همزمان با شیوع بیماری. این طرح کمک شایانی به طراحی پروتکل‌های درمانی در حین شیوع بیماری کرد، ولی کماکان نیاز به کشف دارو‌های جدید برای بیماران حاد وجود دارد. مسئولین طرح در اواسط سال ۱۳۹۹ نظریه‌ای در مورد چهار درمان اولیه منتشر کردند که نشان می‌داد هیچ کدام از آن چهار درمان اولیه که در انتها به آن‌ها می‌پردازیم، از جمله درمان با رمدیسیویر مفید نبوده است. در بحبوحه مذاکرات با شرکت‌های دارویی و موسسات نظارتی، این نظریه ناپدید شد.
گرچه دستیابی به واکسن کویید ۱۹ موفقیت بزرگی بوده، تنها دو دارو توانسته‌اند میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری را در بیماران بستری کاهش دهند. در خرداد ۱۳۹۹، مرکز ریکاوری انگلیس کشف کرد که استفاده از دگزامتازون dexamethasone، یک استرویید ارزان، مرگ و میر را در گروه مورد آزمایش تا یک سوم کاهش داد. در بهمن، محققان این موسسه اعلام کردند که داروی توسیلیزومب tocilizumab که یک آنتی بادی مونو کلونال است، میزان مرگ و میر را کمی بیشتر کاهش می‌دهد. هر دو دارو از طریق کاهش دادن واکنش بیش از حد سیستم ایمنی در بیماران حاد کار می‌کنند. مطابق تحقیقات، واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به ویروس می‌تواند مخرب‌تر از خود ویروس باشد.
یکی از محققان این طرح می‌گوید که دارو‌های جدید به جای اثر روی ویروس، روی سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار هستند. در بیماران حاد که در کار آزمایی طرح همبستگی شرکت کرده اند، زمان برای اثربخشی دارو‌های ضد ویروس احتمالا از دست رفته است. برای مثال، آنتی بادی‌های مونو کلونال موثر بر سارس یا کوئید ۲ اگر قبل از پیشرفت جدی بیماری داده شوند، تاثیر بیشتری خواهند گذاشت.
به گفته یک متخصص مراقبت‌های ویژه دانشگاه ایمپریال لندن، بیماران پیشرفته‌تر می‌توانند از دارو‌های جانبی که سیستم ایمنی را مورد هدف قرار می‌دهند، استفاده کنند. با وجود اینکه دکسامتازون پاسخ ایمنی بدن را تا اندازه زیادی تعدیل می‌کند و توسیلیزومب کلا یک مسیر از مسیر‌های سیستم ایمنی را از کار می‌اندازد، اما مسیر‌های دیگری نیز وجود دارند که بتوان آن‌ها را مسدود کرد تا شاید تغییری در وضعیت بیمار ایجاد شود.
ایماتینیب که دارویی خوراکی برای درمان بعضی از سرطان‌های خونی و سایر سرطان هاست، همچنین می‌تواند از دیواره یا اپیتیلیوم پوشاننده آلوئول ها، جایی که اکسیژن از آن وارد خون می‌شود، محافظت کند. یک کار آزمایی کنترل شده از یک دارونما در ۴۰۰ بیمار بستری کوئید ۱۹ در هلند نشان داد که بیمار‌هایی که از این دارو استفاده کردند، کمتر نیازی به دستگاه اکسیژن داشته و همچنین احتمال مرگ آن‌ها نیز کمتر بود. محققان عضو یک برنامه آزمایشی بالینی دیگر به نام REMAP-CAP که در حال برنامه ریزی تست این دارو هستند می‌گویند اگرچه نتیجه چشمگیر نبوده، ولی به اندازه کافی امید دهنده بود که باعث تحقیقات بزرگتری شود.
اینفلکسیمب یک آنتی بادی تک تزریقی است که فاکتور نکروز تومور آلفا که یک مولکول علامت دهی محوری در سیستم ایمنی است، را مسدود می‌کند، و از آن برای درمان بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم مفصلی و بیماری التهاب روده استفاده می‌شود. محققان می‌گویند بعضی از داده‌های بالینی از تعداد زیادی از بیماران نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند از بیماران در مقابل کوئید ۱۹ نیز محافظت کند.
آرتسونیت، یک مشتق تزریقی از آرتمیزینین artemisinin و یک انگل کش قوی برای مالاریا، در تحقیقات آزمایشگاهی در مورد بیماری کوئید ۲ – سارس بعضی فعالیت‌های ضد ویروسی را از خود بروز داده است.
اما طرح همبستگی آن را برای اثر دیگری که دارد مورد بررسی قرار می‌دهد: به نظر می‌رسد این دارو باعث کاهش التهاب شده و با سیگنال‌هایی که باعث جذب سلول‌های ایمنی به بافت‌ها می‌شود مقابله می‌کند. این می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی که در کوئید ۱۹ پیشرفته باعث آسیب به ریه می‌شود را متوقف کند.
مدت‌ها بود که احیای طرح همبستگی سازمان بهداشت جهانی مطرح بود. در مهر ۱۳۹۹، طرح همبستگی نتایج تحقیقات بر روی بیش از ۱۱، ۰۰۰ بیمار در ۴۰۰ بیمارستان را منتشر کرد، چیزی که امید‌ها به تاثیر دارو‌های مورد آزمایش در آن دوره را از بین برد، زیرا نشان می‌داد که هیچ کدام از آن چهار دارو اثری نداشتند: درمان ترکیبی لیپوناویر/ریتوناویر که مخصوص ایدز است، داروی ضد مالاریا هیدروکسی کلروکین hydroxychloroquine، اینترفرون بتا و داروی رمدیسیویر remdesivir داروی ضد ویروس شرکت علوم گیلاد Gilead Science. تحقیقات در مورد رمدیسیویر برای مدتی ادامه یافت تا اطلاعات بیشتری جمع آوری شود و نتایج آن به احتمال زیاد تا چند هفته آینده منتشر خواهد شد، اما اواسط بهمن ۱۳۹۹ هر چهار آزمایش متوقف شدند.
یک کمیته مستقل متخصص مدتی بعد سه داروی جدید را انتخاب کرد که قرار است در فاز جدید طرح همبستگی مورد کارآزمایی بالینی قرار گیرند. بخشی از تاخیر به علت مذاکره با تولید کنندگان است تا مطمئن شوند که در صورت موفقیت، این دارو‌ها با قیمت مناسب در سراسر جهان موجود باشند، و بخشی از آن به علت زمان مورد نیاز برای گرفتن مجوز‌های نظارتی و اخلاقی در کشور‌های شرکت کننده است.
ما طرح همبستگی آن را برای اثر دیگری که دارد مورد بررسی قرار می‌دهد: به نظر می‌رسد این دارو باعث کاهش التهاب شده و با سیگنال‌هایی که باعث جذب سلول‌های ایمنی به بافت‌ها می‌شود مقابله می‌کند. این می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی که در کوئید ۱۹ پیشرفته باعث آسیب به ریه می‌شود را متوقف کند.
مدت‌ها بود که احیای طرح همبستگی سازمان بهداشت جهانی مطرح بود. در مهر ۱۳۹۹، طرح همبستگی نتایج تحقیقات بر روی بیش از ۱۱، ۰۰۰ بیمار در ۴۰۰ بیمارستان را منتشر کرد، چیزی که امید‌ها به تاثیر دارو‌های مورد آزمایش در آن دوره را از بین برد، زیرا نشان می‌داد که هیچ کدام از آن چهار دارو اثری نداشتند: درمان ترکیبی لیپوناویر/ریتوناویر که مخصوص ایدز است، داروی ضد مالاریا هیدروکسی کلروکین hydroxychloroquine، اینترفرون بتا و داروی رمدیسیویر remdesivir داروی ضد ویروس شرکت علوم گیلاد Gilead Science. تحقیقات در مورد رمدیسیویر برای مدتی ادامه یافت تا اطلاعات بیشتری جمع آوری شود و نتایج آن به احتمال زیاد تا چند هفته آینده منتشر خواهد شد، اما اواسط بهمن ۱۳۹۹ هر چهار آزمایش متوقف شدند.
یک کمیته مستقل متخصص مدتی بعد سه داروی جدید را انتخاب کرد که قرار است در فاز جدید طرح همبستگی مورد کارآزمایی بالینی قرار گیرند. بخشی از تاخیر به علت مذاکره با تولید کنندگان است تا مطمئن شوند که در صورت موفقیت، این دارو‌ها با قیمت مناسب در سراسر جهان موجود باشند، و بخشی از آن به علت زمان مورد نیاز برای گرفتن مجوز‌های نظارتی و اخلاقی در کشور‌های شرکت کننده است.
