تنش اخیر آمریکا و ایران در سوریه بر سر چیست؟ / پیام واشنگتن به تهران برای پایان درگیری‌ها

اکرم محمدی منش/ بین الملل تابناک: در چند روز گذشته، شاهد برخورد‌ها و تنش‌هایی میان آمریکا و محور مقاومت در سوریه و مشخصا شرق و جنوب این کشور بوده ایم؛ تنش‌هایی که توجهات زیادی را به خود جلب کرده و تحلیل‌های مختلفی پیرامون تنش آفرینی آمریکا در سوریه ارائه شده است.

دور جدید درگیری‌ها در منطقه پس از آن آغاز شد که سه شنبه گذشته ارتش آمریکا اعلام کرد، مواضعی را در سوریه هدف قرار داده است. ارتش آمریکا گفته بود، حملات سه شنبه، انتقام حمله ۲۴ مرداد ۱۴۰۱ علیه آمریکا در سوریه است. در ۲۴ مرداد ۱۴۰۱، هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد) ناشناس به پایگاهی در سوریه حمله کرد؛ اما کشته یا زخمی نداشت. این پایگاه، تحت اداره ائتلاف نظامی آمریکا و نیروهای سوری مخالف تحت حمایت امریکاست.

با این حال یک روز بعد در شامگاه چهارشنبه، چند حمله به پایگاه‌های آمریکایی در سوریه گزارش و اعلام شد که دو پایگاه نظامی آمریکا در میدان نفتی «العمر» و میدان گازی «کونیکو» در شرق سوریه، چند بار در فواصل زمانی مختلف هدف حملات راکتی قرار گرفتند.

رسانه‌های آمریکایی بامداد پنجشنبه نیز از زخمی شدن چند نظامی این کشور در پی حمله راکتی به دو پایگاه آنها در شرق سوریه خبر دادند. شبکه «اِن‌بی‌سی نیوز» به نقل از یک مقام دولتی آمریکا گزارش داد: تعداد نامعلومی از نظامیان آمریکایی در دو حمله راکتی جداگانه به تأسیسات محل استقرار نیروهای آمریکا در سوریه، زخمی شدند. البته ساعتی بعد سنتکام، ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در بیانیه‌ای تأیید کرد که سه نظامی آمریکایی در این عملیات‌ زخمی شدند. سنتکام همچنین مدعی شد: «نیروهای ما به حملات موشکی که از دو منطقه در سوریه انجام شد، پاسخ دادند و سه خودرو و تجهیزات را منهدم کردند. ارزیابی اولیه ما این است که ۲ یا ۳ شبه‌نظامی کشته شده باشند.»

پیام آمریکا به ایران برای پایان دادن به درگیری ها در سوریه

یک روزنامه آمریکایی در گزارشی به نقل از منابع آگاه ادعا کرد، دولت بایدن طی پیامی که از طریق کانال‌های خصوصی به ایران منتقل کرده، مدعی شده است، به دنبال تشدید درگیری‌ها در منطقه نیست و تنها به دنبال محافظت از منافع آمریکاست.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارش خود با اشاره به حملات هوایی هفته گذشته آمریکا به مناطقی در شرق سوریه که مدعی است در پاسخ به حملات گروه‌های مورد حمایت ایران در ۱۵ اوت بوده است، ادعا کرد: یک مقام آمریکایی نزدیک به این موضوع گفته که دولت جو بایدن (رئیس جمهور آمریکا) از طریق کانال‌های خصوصی و همچنین علنی به ایران پیام داده که به دنبال تشدید درگیری‌ها در منطقه نیست و فقط به دنبال حفظ منافع آمریکاست.

مقامات وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) نیز پیشتر برای توجیه حملات هوایی اخیر خود علیه سوریه مدعی شدند که این اقدام تنها برای محافظت از منافع و جان شهروندان آمریکایی بوده است.

مقامات ارشد آمریکا همچنین مدعی‌اند که حملات ۱۵ اوت به دو پایگاه ایالات متحده در سوریه ممکن است تلاشی از سوی ایران برای گرفتن انتقام حمله قبلی اسرائیل از طریق هدف قرار دادن متحدان آمریکایی اسرائیل باشد. جمهوری اسلامی ایران هرگونه ارتباط با این گروه‌ها را در سوریه رد کرده است.

به نوشته نیویورک تایمز، حمله پهپادی به پایگاه آمریکایی در التنف، واقع در نزدیکی مرز در جنوب سوریه یک روز پس از آن انجام شد که اسرائیل به اهداف نظامی در استان‌های دمشق و طرطوس سوریه حمله کرد و سه سرباز سوری را کشت. بنا بر ادعای گروه نظارت بر حقوق بشر سوریه مستقر در انگلیس، این حملات یک پایگاه دفاع هوایی ارتش سوریه را هدف قرار داد که اغلب جنگنده‌های مورد حمایت ایران در آن مستقرند.

این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: هرچند مقامات آمریکایی وجود هر گونه ارتباط میان حملات اخیر این کشور علیه سوریه با مذاکرات هسته‌ای با ایران را رد کرده‌اند، برخی تحلیل‌گران بر این باورند که این حملات ایالات متحده تلاشی از سوی دولت بایدن برای راضی کردن منتقدان توافق هسته‌ای و نشان دادن موضع سخت علیه ایران حتی در صورت دستیابی به توافق هسته‌ای است.

یک مقام ارشد آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با نیویورک تایمز مدعی شدکه چندین انگیزه احتمالی برای حمله ۱۵ اوت از سوی گروه‌های مورد حمایت ایران وجود دارد، که این می‌تواند پاسخی به حمله اسرائیل یا یک فرمانده جدید باشد؛ اما استفاده از پهپادها به وضوح نشان دهنده دخالت سپاه پاسداران بوده است.

حمله به پایگاه های آمریکایی در پاسخ به حملات اسرائیل

در همین رابطه، دنیل لاریسون در موسسه کوئینسی نوشت: نگه داشتن نیروهای آمریکایی در سوریه اشتباهی جدی است. هرچه بیشتر نیروها در آن کشور بمانند، احتمال افزایش تلفاتی که می توان از آنها جلوگیری کرد، بیشتر می شود. دولت بایدن ممکن است پس از اتفاقاتی که پس از خروج از افغانستان در آن کشور افتاد، تمایلی به خروج از سوریه نداشته باشد. با این حال، ادامه حضور نیروهای آمریکایی در سوریه تنها آنها را هدف قرار می دهد، بدون اینکه برای امنیت ایالات متحده سودی داشته باشد.

 حمله پانزدهم اوت به التنف احتمالا تلافی حملات هوایی اسرائیل در دیگر مناطق سوریه در چند ساعت قبل از آن بوده است. این اولین بار نیست که نیروهای آمریکایی در پاسخ به حملات اسرائیل در سوریه، هدف آتش شبه‌نظامیان قرار می‌گیرند.

 همانطور که وال استریت ژورنال در ژوئن سال جاری گزارش داد، اسرائیل در بسیاری از حملات هوایی خود در سوریه با آمریکا هماهنگ است و این حملات با اطلاع و تایید دولت ما صورت می گیرد.

 در همین حال، درگیری‌های چندباره در سوریه تنش‌ با ایران را تشدید کرده و گفت‌وگوهای هسته‌ای در حال انجام با ایران را تهدید می‌کند. دولت بایدن نباید اجازه دهد این حملات در جریان گفت‌وگوهای هسته ای خللی ایجاد کند.

قبل از خروج ایالات متحده از برجام، تنش ها با ایران نسبتاً کم بود و نیروهای ایالات متحده در عراق و سوریه منظم مورد حمله قرار نمی گرفتند. یکی از مزایای اصلی برجام برای ایالات متحده این بود که احتمال درگیری مستقیم با ایران را کمتر کرد و بهانه ای برای تندروهای ایرانی که با توافق مخالف بودند، باقی نمی گذاشت.

اسرائیل از ابتدا با توافق هسته ای مخالف بوده و پیوسته علیه آن لابی کرده است. اگر دولت بایدن فکر می کند که بمباران اهدافی در سوریه مقاومت اسرائیل در برابر توافق را خنثی می کند، سخت در اشتباه است.

هرچند بسیاری از مقامات امنیتی اسرائیل بر این باورند که زنده کردن توافق هسته‌ای کاملاً به سود اسرائیل است و برخی از مقامات پیشین بر این موضوع تاکید کرده اند، رهبری سیاسی اسرائیل نمی خواهد از موضع سرسخت خود دست بکشد.

 حملات اخیر ایالات متحده با اختیارات جنگی رئیس جمهور نیز در تناقض است. چرایی اجرای این حملات در بهترین حالت بحث برانگیز است. دولت بایدن به اختیارات رئیس جمهور در ماده 2 استناد و اقدامات را به عنوان دفاع از خود توجیه کرده است اما این حملات به عنوان یک اقدام تلافی جویانه چندین روز پس از حمله اصلی انجام شده است.

 به علاوه، حضور نظامی ایالات متحده در سوریه توسط کنگره غیرمجاز است و هیچ مجوز بین المللی هم ندارد. ادعای مبارزه با بقایای داعش نیز در حالی که این گروه در آنجا بسیار ضعیف شده هیچ مبنایی ندارد. حتی اگر این موضوع نیز صحت داشته باشد و آمریکا واقعا برای مبارزه با داعش آنجا باشد، کنگره هرگز اجازه آن ماموریت را نداده است.

 حفظ نیروها در سوریه از نظر حفاظت از ایالات متحده یا متحدانش معنایی ندارد و تنها آنها را در برابر خطر ماموریتی نامشخص قرار می‌دهد که کنگره هرگز آن را تایید نکرد. به علاوه، خروج از سوریه به تعهد رئیس جمهور برای پایان دادن به جنگ های بی پایان کشور کمک می کند.