تورم چگونه مهار می‌شود؟

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، کارشناسان مسائل اقتصادی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری در خصوص راهکارهای مهار تورم و رشد تولید به سوالات پاسخ دادند.

سؤال: در چند جلسه‌ای که با کارشناسان صحبت می‌کردیم به این نتیجه رسیدیم که ما چند تورم داریم؛ تورم ناشی از تقاضا، تورم ناشی از فشار هزینه ها، فشار وارداتی و تورم ساختاری داریم، به نظر شما مهمترین مدل تورمی که کشور ما با آن درگیر است چه مدل از تورم است؟

حامد عباسی؛ کارشناس مسائل اقتصادی: علت اصلی تورم، بحث پولی است که اقتصاد کشور را درگیر خود کرده است و این تورم دو دلیل عمده دارد. دلیل اولش؛ ناترازی بانک‌ها است و دلیل دوم؛ ناترازی دولت است. وقتی این ناترازی‌ها در اقتصاد کشور وجود داشته باشند، باعث می‌شود دولت مجبور شود برای این که این خواسته‌ها را جواب دهد و پاسخگوی این خواسته‌ها باشد ناگزیر به چاپ پول اقدام کند و وقتی به چاپ پول اقدام می‌کند یک نااطمینانی در اقتصاد کشور به وجود می‌آید و فعالین اقتصادی نسبت به آینده کمی مردد می‌شوند و شک می‌کنند لذا به فعالیت‌هایی اقدام می‌کنند که خلاف جهت تولید است؛ لذا آن چیزی که ما باید به آن توجه کنیم این است و این سیکل همیشه در اقتصاد ایران اتفاق افتاده، یعنی همیشه دولت‌ها ناتراز بودند، حالا کم یا زیاد در اقتصاد کشور به صورت ساختاری و این ناترازی شان را از راه‌های مختلف که راحت ترینش چاپ پول بوده جبران کردند لذا اولین چیزی که مقام معظم رهبری در بیانات اولیه سال شان اشاره کردند بحث تحول است. یعنی ما آن چیزی که می‌خواهد اتفاق بیفتد این است که باید یک تحولی در اقتصاد کشور انجام بگیرد و آن تحول اصلی که در اقتصاد کشور باید انجام بگیرد این است که این ناترازی‌ها جبران شود.

مجری: یعنی شما علت‌ها را روی حوزه راهکار هم در همان حوزه‌ها اشاره کردید.

عباسی: دقیقاً همین طور است. یک راهکار خیلی پیچیده‌ای در این قضیه وجود ندارد. دلیل این که دولت مان ناتراز است؛ سه علت عمده دارد. اولین علتی که در این قضیه وجود دارد این است که تعداد کارکنانش نسبت به بقیه کشور‌ها بالاست؛ یعنی تعداد افرادی که حقوق بگیر دولت هستند به نسبت بقیه کشور‌ها قطعاً بالاست که این هزینه بالایی به دولت وارد می‌کند. بحث دوم این است که دولت یک سری از موارد را باید تأمین کند و به انرژی و یارانه انرژی اختصاص دهد؛ و ناگزیر است که این کار را انجام دهد. به عنوان مثال یکی از حامل‌های انرژی که دولت یارانه خاصی به آن اختصاص می‌دهد، بحث بنزین است؛ یعنی بنزین حدوداً ۵۰ سنتی که می‌تواند بفروشد یا کشور‌های مختلف به این قیمت می‌فروشند به قیمت بسیار نازل به مردم می‌دهد و این اختلافش را از کجا تأمین می‌کند؟ از چاپ پول و این باعث می‌شود که در آینده تورم ایجاد کند و بحث سوم که باعث ناترازی دولت می‌شود؛ صندوق‌های بازنشستگی است. یعنی صندوق‌های بازنشستگی یک مقدار دچار مشکل شدند و دولت مجبور است که به این صندوق‌ها کمک کند که بتوانند به کار خود ادامه دهند. دولت جایی که پول ندارد، آن منبعی که می‌تواند از آن تأمین کند منبع پول است لذا اولین چیزی که مقام معظم رهبری در سخنانشان بیان کردند بحث تحول است، یعنی ما باید تحول ایجاد کنیم روی هر سه مورد ترازی که اتفاق افتاده است.

سؤال: خانم طاهرخانی بحثی که وجود دارد الآن جدا از سایر آن عواملی که روی افزایش تورم تأثیر دارد، خیلی از کارشناسان می‌گویند شاید مشکل اصلی مان این جا نباشد و در حوزه تولید باشد و اول تولید را تقویت کنیم تا در آینده شاهد مهار تورم باشیم، رهبر معظم انقلاب هم در صحبت هایشان اشاره داشتند که از مسئولان هم خواستند مردم را دعوت کنید، بستر را فراهم کنید که مردم ورود کنند به حوزه تولید و اقتصاد و بتوانند مشارکت داشته باشند، الآن از چه راهکار‌هایی ما می‌توانیم این نقدینگی را هدایت کنیم به سمت تولید؟

طاهرخانی؛ کارشناس مسائل اقتصادی: کلیدواژه‌ای به اسم سرمایه گذاری در سخنان رهبری بود. این موضوع سرمایه گذاری که از آن صحبت می‌کنیم نیاز به تأمین مالی دارد، یعنی شما تا پولی نداشته باشی سرمایه گذاری اتفاق نمی‌افتد، حالا این تأمین مالی در بازار اقتصادی ما در حال حاضر از بازار پول انجام می‌شود یعنی ما آماری که از سال ۹۰ تا ۱۴۰۰ داریم یعنی طی ۱۰ ساله منتهی به ۱۴۰۰ سهم بازار پول ما ۸۰ درصد بود و بازار سرمایه ۲۰ درصد، در حالی که بازار سرمایه؛ بازار تأمین مالی خرد است و همین طور تأمین مالی بلندمدت برای شرکت ها. جمع بندی ام این است که در ۱۰ سالی که گذشته بازار ما تقریباً چیزی حدود ۱۲۵ میلیارد دلار توانسته تأمین مالی انجام دهد بازار سرمایه برای اقتصاد کشورمان، که از این میزان تأمین مالی شرکت‌های ما ۷۰ میلیارد دلار بوده است که از این ۷۰ تا یک عدد بسیار ناچیزی شش میلیارد دلارش برای تأمین مالی از محل اوراق بدهی است. اوراق بدهی؛ اوراقی هستند که در حال حاضر در نظام‌های اقتصادی پیشرفته دنیا از آن‌ها استفاده می‌شود و در بازار سرمایه ما هم چند سالی است آمده و شرکت‌ها هم استقبال خوبی از آن کردند، قطعاً استفاده از پتانسیلی که این اوراق دارد خیلی خوب می‌تواند کمک کند به شعار اصلی که ما در حوزه سرمایه گذاری داریم. طبیعتاً در حال حاضر با توجه به ظرفیت بسیار محدودی که به درستی آقای عباسی به آن اشاره کردند در حوزه بازار پول ما داریم، بازار سرمایه پتانسیل بسیار بسیار خوبی را دارد که پیشنهاد جدی ما به دولت این است که بیاید و بازار بدهی را در بازار سرمایه تعمیق دهد.

مجری: که هزینه کمتری برایش داشته باشد.

طاهرخانی: قطعاً همین طور است، اثر تورمی اصلاً ندارد و از طرف دیگر کاملاً شما به تولید وصل می‌شوی. امسال ما یک اوراقی به اسم اوراق گام داشتیم، مخفف گواهی اعتبار مولد. این اوراق چه کار می‌کرد؟ می‌آمد تأمین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی را انجام می‌داد به ویژه واحد‌های کوچک و متوسط. آماری که ما داریم تا پایان ۱۴۰۰، پنجاه همت توانسته تأمین مالی از این محل برای واحد‌های تولیدی ما اتفاق بیفتد. به راحتی این بازار می‌تواند نیاز سرمایه گذاری و نیاز افزایش تولید را پاسخ دهد، اما این صرفاً راه اول نیست، شما از آن طرف در کنار این که می‌آیی از این ابزار‌ها استفاده می‌کنی یک موضوع خیلی مهمتری را مورد توجه قرار می‌دهی؛ آن هم رفع موانع تولید است. در حال حاضر در بازار سرمایه که شاید بگوییم به اسم ویترین اقتصاد کشور می‌شناسیم، ما چالش‌هایی را به شکل بسیار بسیار اساسی داریم که دارد خود را نشان می‌دهد.