به گزارش «تابناک»، محسن موسوی خوانساری درباره نقدهایی که به برنامه هفتم توسعه در حوزه آب مطرح است، به «تابناک» گفت: یکی از قوانین مهم کشور در حوزه آب، قانون توزیع عادلانه آب است که در سال ۶۱ و پس از وقوع انقلاب اسلامی به تصویب رسید و در آن بر مسائلی مانند افزایش تولید، تأمین منابع غذایی و اشتغال تأکید شد.
موسوی خوانساری ادامه داد: با این که بیش از ۴۰ سال از آن زمان گذشته و شرایط ـ چه در حوزه آب و هوایی، چه در حوزه الگوی زندگی و چه در حوزه ذخایر آبی کشور ـ تغییر کرده است، شاهد اینیم که همچنان تفکرات دهه ۶۰ در حوزه آب وجود دارد و در برنامه هفتم توسعه نیز با چنین تفکراتی به آب و مسائل آن نگاه شده است.
عضو هیات مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران در همین باره اضافه کرد: استقرار و استمرار چنین نگاهی در کشور به مساله آب، در حالی است که در سایه سوء مدیریت و نیز پدیده تغییر اقلیم در دهههای گذشته، بسیاری از ذخایر آبی کشور از دست رفته و اکنون نه تنها عمق ذخایر آب زیرزمینی کشور به شدت کاهش یافته، بلکه میزان شوری آبهای زیرزمینی هم از عدد ۵۰۰ اوایل انقلاب به ۴۲۰۰ رسیده است.
کارشناس مدیریت منابع آب کشور افزود: یکی دیگر از نکات مغفول مانده و بسیار مهم در برنامه هفتم توسعه، بحث آمارگیری و ثبت و ضبط داده و اطلاعات دقیق از میزان منابع آب و مصارف آن در بخشهای مختلف است.
آمار ده سال پیش مبنای محاسبات آماری آب کشور
وی در همین باره بیان کرد: آخرین آمارگیری آبی کشور مربوط به دوره سوم است که ۴ سال پیش انجام شده و چون دادههای آن هنوز استخراج نشده است، مبنای محاسبات و مدیریت منابع آب کشور دادههای دوره دوم است که حدوداً ۱۰ سال پیش استخراج شده است. به همین دلیل، ما لازم داریم که در برنامه هفتم روی موضوع آمارگیری منابع آب متمرکز شویم و نسبت به بروزرسانی داده آبی کشور اقدام کنیم.
موسوی خوانساری افزود: از دیگر انتقادات به برنامه هفتم این است که در ماده ۳۵ برنامه ششم مقرر شده بود تا طی دوره در بخشهای مختلف نسبت به صرفه جویی ۱۱ میلیارد مترمکعبی در مصرف آب اقدام شود و با اینکه به نظر میرسد با توجه به تشدید مشکلات آبی کشور باید این رقم در برنامه هفتم به ۱۵ میلیارد مترمکعب افزایش مییافت، این بند به کلی از برنامه حذف شد.
وی با تأکید بر اینکه شرایط کشور به لحاظ آبی به گونهای است که باید با هدف پایداری منابع آب و خاک کشور به سمت ریاضت آبی حرکت کنیم، ادامه داد: این مهم در حالی است که میبینیم در برنامه هفتم توسعه دوباره بحث توسعه کشاورزی از محل توسعه سیستمهای نوین آبیاری مورد تأکید قرار گرفته است.
این کارشناس سازههای آبی کشور در همین باره تصریح کرد: در کشوری مانند ایران که دارای اراضی زیاد و منابع آبی کم است، نباید بی حساب و کتاب اقدام به توسعه سیستمهای نوین آبیاری کرد، به خاطر اینکه این مساله به توسعه اراضی کشاورزی و در نتیجه مصرف آب بیشتر منجر میشود.
موسوی خوانساری با تأکید بر اینکه شرط لازم توسعه سیستمهای آبیاری نوین در ایران، کنترل و توزیع حجمی آب است، افزود: در حال حاضر تنها ۲۵ درصد چاههای کشاورزی دارای کنتور هوشمند هستند و در حوزه آبهای سطحی نیز هیچ گونه کنترلی روی مصارف بخش کشاورزی صورت نمیگیرد که این مسائل باید در برنامه هفتم توسعه مورد توجه قرار بگیرد.
آمار مشخصی از مصرف آب کشاورزی نداریم!
عضو هیات مدیره انجمن آب و خاک پایدار کشور با انتقاد از نبود آمار شفاف و مشخص در رابطه با میزان مصرف آب در بخش کشاورزی گفت: در حال حاضر وزارت نیرو در این باره یک عدد و وزارت جهاد کشاورزی عدد دیگری را مطرح میکند که راهکار حل این اختلاف، توزیع آب به روش حجمی و کنترل دقیق میزان برداشت آب است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از ارزش گذاری ناچیز آب در کشور ادامه داد: وقتی ما در بخش خانگی، کشاورزی و دیگر بخشها بهای ناچیزی برای مصرف آب در نظر میگیریم که با ارزش واقعی آن تناسبی ندارد و سیاستهای تشویقی کشاورزی را با رایگان کردن آب پیش میبریم، غیر مستقیم موضوع بی ارزش بودن آب را در جامعه نهادینه میکنیم و این مهم نیز در برنامه هفتم توسعه به درستی مورد اشاره قرار نگرفته است.
موسوی خوانساری همچنین با اشاره به اینکه در برنامه هفتم ما اثری از تغییر اقلیم نمیبینیم، افزود: بی توجهی به این موضوع مهم در حالی است که در سالهای اخیر با کاهش بارش برف و سیلابهای گسترده در کشور رو به رو هستیم.
این کارشناس مسائل آب در بخش دیگری از سخنان خود با بیان یکی از نکات مثبت برنامه هفتم توسعه در حوزه آب گفت: در این برنامه تأکید شده که کلیه طرحهای آبی به لحاظ میزان مصرف آب باید ارزش گذاری و اولویت بندی و طرحهای فاقد ارزش حذف شوند که این نکته مثبتی است و امیدواریم در بررسیهای مجلس حذف نشود.
در برنامه هفتم توسعه به دیپلماسی آب توجهی نشده است
خوانساری همچنین با اشاره به ضرورت توجه به دیپلماسی آب در برنامه هفتم گفت: در شرایطی هستیم که چالشهای فراوانی در حوزه دیپلماسی آب در جنوب شرق و شمال غرب کشور داریم و لازم است با توجه به اهمیت این مسائل، بخشی نیز تحت عنوان دیپلماسی آب در برنامه گنجانده شود.
وی در ادامه با بیان اهمیت حکمرانی آب با در نظر گرفتن تفاوتهای جغرافیایی و به صورت حوضهای گفت: هرچند برای حوضههای آبریز کشور مدیریت مستقلی در نظر گرفته شده است، این مدیران قدرت اجرایی کافی ندارند و لازم است در برنامه هفتم قدرت تصمیم گیری آنها نسبت به مدیران استانی و نمایندگان مجلس افزایش یابد.
موسوی خوانساری در پاسخ به این پرسش «تابناک» که مساله انتقال آب در برنامه هفتم چه جایگاهی دارد، نیز گفت: انتقال آب در برنامه هفتم توسعه با هدف تأمین آب شرب مجاز دانسته شده است، اما نقدی که به این بخش از برنامه وارد است، اینکه در برنامه باید دقیق هزینه طرحهای انتقال آب و منابع آن در نظر گرفته شود، چون انتقال آب از دریای عمان به مشهد برای هر متر مکعب، چیزی حدود ۴ دلار هزینه تمام شده آب در پی خواهد داشت و در این برنامه اصلاً مشخص نشده که این هزینه از چه محلی تأمین خواهد شد؟